Tíminn - 01.12.1976, Blaðsíða 16

16
Miövikudagur 1. desember 1976
ÞorgeirÞorgeirsson
Einleikur á glansmynd
Skáldsaga
Skdldsaga
Þorgeir
Einleikur á gtansmynd ný skáld-
saga eftir Þorgeir Þorgeirsson
Komin er út á vegum Iðunnar
ný skáldsaga eftir Þorgeir Þor-
geirsson. Nefnist hún Einleikur á
glansmyndog er 144 bls. að stærð
prentuð i Setbergi.
Þetta er nútimasaga i bókstaf-
legri merkingu raunsæileg lýsing
á samfélagi okkar i dag, þar sem
m.a. er fjallað um hin óhugnan-
legu glæpamál samtimans.
Einleikur á glansmynd er
fimmta bókin sem Iðunn gefur út
eftir Þorgeir Þorgeirsson. Aður
eru komnar út bækurnar Yfir-
valdið, Kvunndagsfólk, 9563-3005
II, ljóð og ljóðaþýðingar og Þaö er
eitthvað sem enginn veit, og er sú
fyrstnefnda að heita má uppseld.
eftir
Almenna bókafélagið:
Handhæg uppsldttar
bók um Evrópu
gébé- Rvík. — Almenna bókafé-
lagið hefur gefiö út myndarlega
handbók um Evrópulönd, jarð-
fræði þeirra og náttúru, atvinnu-
vegi og mannllf. í bókinni, sem
nefnist EVRÓPA, eru skýr landa-
bréf Evrópulanda, þar sem
merktir eru helztu staðir, sem
fólk spyr gjarnan um, svo sem
borgir, vegir járnbrautir, brýr,
fljót og meiri háttar fossar, kirkj-
ur kastalar og aörir merkisstaöir.
Þessi fróðleikur er allur settur
fram á sem gagnorðastan hátt og
I töflum, myndum og áérkortum
yfir margvíslegustu efni.
Bókin eru einkar handhæg upp-
sláttarbók, enda eru siðast i henni
mjög nákvæmar skrár, bæði
nafnaskrár úr kortahluta og nöfn
og atriðisorö úr inngangshluta.
Dr. C. Berkhouwer forseti
Evrópuþingsins i Strassbourg
1973, ritar formála fyrir bókinni.
Bókin Evrópa er 70 bls að stærð
I stóru (27,5 x 37,5).
Hún er upphaflega unnin á
Bretlandi en islenzka þýðingu
hefur annazt Arngrlmur Thorlac-
ius ásamt fleirum.
Ný barnabók eftir
Guðrúnu Helgadóttur
gébé Rvík —1 afahúsi nefnist ný
bók eftir Guörúnu Helgadóttur,
sem bókaútgáfan Iðunn hefur
gefið út. Flestir kannast við fyrri
bækur Guðrúnar um þá bræður
Jón Odd og Jón Bjarna, en þær
hafa nú verið gefnar út I nýjum
útgáfum og fást nú um land allt
að nýju.
1 nýju bókinni, I afahúsi, er
aöalsöguhetjan Tóta litla 8 ára
gömul, en óvenjulega greind og
bráðþroska eftir aldri. Tóta þarf
að mörgu aö hyggja og ýmislegt
óvænt gerist i lifi hennar og fólks-
ins í afahúsi, og skortir ekki
skemmtileg atvik né hnyttin til-
svörfrekar en i fyrri bókum Guð-
rúnar Helgadóttur.
Bókin er prýdd fjölda mynda
eftir Mikael V. Karlsson, en
prentun annaðist Hafnarprent.
Guórún Helgadóttir
í afahúsi
Kerlingarslóðir, saga eftir Líneyju
Heimskringla hefur gefið út
sögu eftir Lineyju Jóhannes-
dóttur, Kerlingarslóöir. Sögu-
sviðiö er Reykjavik nútfmans og
sögutimi frá vori til vetrar. Sögu-
hetjan er ungur drengur, sem sú,
er söguna segir, komst I kvnni
viö, af tilviljun.
Drengurinn er sonur korn-
ungrar stúlku, og er mjög nær-
færin lýsing á sálarlifi barns og
lifandi mynd islenzkra nútiðar-
hátta. öllu er mjög stillt i hóf, og
felst raunar meira milli linanna
en sagt er berum orðum.
Liney Jóhannesdóttir hefur
áöur skrifað barnaleikrit og
barnasögur, og i fyrra kom út
ágæt endurminningabók, Þaö er
eitthvaö, sem enginn veit, er til
varð I samvinnu við Þorgeir Þor-
geirsson.
Hin nýja saga hennar, Kerl-
ingarslóöir, er 88 blaðslður.
lesendur segja
Hvað md
gera til
úrbóta?
Stöku sinnum finnum við og
skiljum, að ekki er allt eins og
það ætti að vera. Island kallast
fullvalda riki, og þar býr frjáls
þjóð, án allrar herskyldu og lof-
andi ævarandi hlutleysi i
styrjöldum.
Og svo, einn góðan veðurdag ,
mæta friðsamir borgarar i
höfuðstaö landsins ungum
mönnum á götu, Islendingum,
vopnuðum öflugum byssum og
skjótandi á hvað, sem fyrir er,
jafnt lifandi og dautt, svo sem
ætla mætti vera suður i Beirút,
og jafnvel McCloud gæti þurft
að taka á „þeim stóra sinum” til
að sleppa lifandi!
Hópur lögreglumanna er til
staðar, en þeir virðast sem aðrir
máttvana gegn ofbeldinu. Loks
— með þvi að beita véltækninni,
loka sig inni i öflugum bil og aka
á annan árásarmanninn, fella
hann i götuna og brjóta, nær
lögreglan yfirhönd.
Hvernig stendur á þessu?
Hvað er að? Er þessi frjálsa,
fullvalda þjóð á villigötum? Vill
hún ekki, eða getur hún ekki
komið i veg fyrir að slik og
þessu lík atvik gerist aftur og
aftur um ófyrirsjáanlega fram-
tið: ofbeldi, rán, manndráp?
Eigum við að sætta okkur við
það helzt til úrbóta, að ætla lög-
reglumönnum okkar áhættu-
þóknunofan á venjuleg laun, til
þess að halda uppi lögum og
reglu meðal okkar sjálfra? Það
held ég ekki. Það væri mikil
uppgjöf. Upptakanna, orsak-
anna, verður að leita. og ,,aö ósi
skal á stemma”
Margt bendir til þess, að af-
brot á ýmsum sviðurn, sé bara
eðlileg afleiðing þess, sem
börnum okkar og ungmennum
mætir svo viða nú, það sé bara
námsárangurinnúr skóla llfsins
á okkar dögum.
Sjáið og ályktið sjálf: Tveggja
til sex ára drengir fá leikföng i
hendur, oft þúsunda virði:
striðstæki, skriðdreka, byssur.
„Gjörðu svo vel! Leikið ykkur
nú, elskurnar”. Og þvi er vel
tekið. „Bomm, bomm, gjóta
Bóa, gjótaBabba!”Sjónvarp og
barnamyndir i bió hjálpa svo
gjarnan, þar er fullkomin sýni-
kennsla i. ofbeldi, innbrotum,
manndráp'um!
„Alltaf fer Dengsa minum
fram”, sagði kerlingin, roggin,
„i fyrra sagði hann, „andinn,
andinn,” en nú segir hann
fullum stöfum „fjandinn, fjand-
inn!”. Svo fer fleirum. Nú segir
„pollinn” ekki lengur „gjóta,
gjóta” heldur „skjóttu nú ræfil-
inn!” Og nú er horfið frá leik-
föngunum að afkastameiri
tækjum.
Hvernig var það með Alla
litla? Hann rifjaði upp: Hann
mundi lifiö á dagheimilinu,
stundum gaman þar, en þö var
miklu betra, þegar hann fékk að
vera i sveitinni hjá frænda. En
verst, að enn i haust, var hann
drifinn þaðan grátandi, einmitt
þegar fara átti i göngurnar, og
féð átti að koma i réttina og
heim, og þá lika hún Koila litla,
lambið hans! Og siðan er hann
rifinn upp kl. hálfátta á morgn-
ana, til þess aðfara i bannsettan
skólann, dauðsyfjaður og sár-
leiður. Hann er nú orðinn 12 ára
og búinn að fá meira en nóg af
sex ára hangsi á skólabekk.
Eftir langan og leiðan dag röltir
hann heim i rökkrinu. En þá er
þar enginn, sem tekur á móti
honum með hlýju og skilningi,
mamma er alltaf að vinna úti til
kl. 6 Hann ranglar um húsið og
nennir ekki aö fara að lesa um
árnar i Siberiu, reikna brota-
dæmin eða lesa herjans ensk-
una! Það verður að hafa það.
Hann fær sér bara gos og kex-
köku og fer svo út til strákanna.
Hann fær sér svo lika eina
sigarettu úr „gestakassanum”
hennar mömmu, og það er ekki i
fyrsta skipti gert.
Svo standa þeir, félagarnir,
Alli, Siggi og Nonni, við einn
búðarglugga skotfæraverzlunar
og skipta á milli sin beztu byss
unum, látast! Pabbi Sigga á
riffil og hefur stundum lofað
drengnum að skjóta. „Það er
enginn vandi og ofsagaman. Ég
gæti vel náð I hann seinna og
lofað ykkuraö prófa.” En hér er
nú meira safnið góðra gripa,
margar fallegar byssur og
rifflar i röðum á borðinu, innan
við gluggann. „Ég tek þessa,
hún er áreiðanlega bezt, hann
var með svona i myndinni i bió i
gær og drap þrjá, svaka spennó,
maður!”.
„Heyrðu”, sagði Nonni, það
er fimmtudagur, og þá er
mamma með boð i kvöld, og þá
vill hún ekki hafa mig heima.
Ég fæ þá oft þúsundkall, svo að
viö skulum skemmta okkur. Við
getum farið i bió, ég þekki kall-
inn við dyrnar og hann lofar
méroftinn, við komumst a.m.k.
inn i hálfleik. Og þetta er alveg
rosamynd og bönnuð innan 16
ára!” ,,Já, komum kl. 8, ég fæ
lika „moninga” og i sjoppunni
„getum við fengið okkur
„smok” og eitthvað brallað
fleira”. „Samþykkt, allir með! ”
— Leiðin er opin og greið, en
—hvert stefnir? Eigum við bara
að horfa á og heyra og láta sem
þetta snerti okkurekki, ef við i
sumum tilvikum getum sagt:
„Það er ekki svona hjá mér. Ég
sé um mina!” Já, ef allir gætu
sagt svo og staöiö viö þaö. En
svo er vissulega ekki. Og eitt-
hvað mætti nú reyna að hamla
móti straumnum, þótt sterkur
sé. Mætti t.d. ekki athuga:
1. Eitt hið fyrsta, sem alis ekki
ætti að leyfa innflutning á, eru
leikföng af þvi tagi, sem hér
voru umtöluö. Fyrir utan það,
aöalatriðið.að þau leiða huga
barnsins afvega, þ.e, frá
mannúð og kærleika til of-
beldis- og drápshugleiðinga,
mun erlendur gjaldeyrir til
annars nauðsynlegri þjóö á
gjaldþrotsbarmi.
2. Herða eftirlit með kvikmynd-
um, sem börnum eru ætlaðar,
svo og við sýningar á mynd-
um, sem bannaðar eru börn-
um, og draga úr sýningum á
hverskyns ofbeldi og glæpum
i sjónvarpi. Peningasjónar-
miða gætir alltof viða.
3. Vinna gegn námsleiðanum i
skólum, stytta námstimann,
a.m.k. að hausti og vori, leyfa
þá, bæði þeim yngri og eldri,
þátttöku i lifrænu starfi i
samræmi við atvinnuvegi
þjóðarinnar, til kynningar,
ánægju og svo tekjuauka fyrir
þá,sem nú virðast sveltandiá
sinni erfiðu menntabraut.
Miða þarf kennsluna strax og
alltaf meira en er algengast,
við það, að nemandinn á að
mæta lifinu og lifa þvi starf-
andi af drengskap og heiöar-
leik i friði viö aðra.
4. Reyna að gera heimiliö barn-
inu meira athvarf en nú er
viða. Samanborið við við
þann gæfugjafaog þá þjóöar-
nauðsyn, að sinnt sé af alúð
uppeldi barnanna, má það
kallast ,sókn eftir vindi’ fyrir
móðurina, að leita sér vinnu
utan heimilis, til þess t.d. að
geta eignazt nýtt sófasett, eða
fé fyrir árlegri ferð til sólar-
landa, til kaupa á áfengi og
tóbaki o.fl. „Mannsæmandi
llfi” er unnt að lifa án þessa,
en ekki þar, sem börninverða
að flýja heimilið og lenda á
„útigangi”.
5. Setja ströng lög varðandi inn-
flutning skotvopna, varð-
veizlu þeirra og sölu, reglur
um byssuleyfi og alla meðferð
þessara drápstækja. —
Hér eru lagðir fram nokkrir
punktar til athugunar. — Ef
viðbrögðin gagnvart ofbeldi
og öðrum glæpafaraldri á
þessum siðustu og vara-
sömustu timum eiga fyrst og
fremst að verða þau, að veita
lögreglumönnum okkar
áhættuþóknun i starfi, má
gera ráð fyrir, að ekki dugi
minna en þjálfaöur hertil að
halda uppi lögum og reglu,
með okkur sjálfum í eigin
landi, innan fárra áratuga!
-0-
Þegar ég er að ljúka vélritun
þessara hugleiðinga, hefst i
útvarpinu þátturinn „Um
daginn og veginn” og ég fer
að hlusta, eins og vant er.
Og þetta var sannarlega gott
erindi hjá ólafi H. Arnasyni,
og ég þakka það innilega og
vona, að það verði einnig birt
á prenti, mér og öðrum til
nánari athugunar.
Orð hans um skólamálin og
áfengisvandann sýndu mér
fátæktorða minnahér, og létu
mig finna, að miklu itarlegar
hefði þurft að ræða efnið, bæði
um vafasamt álag námsefnis
i skóla, og ofmat á úrskurði
prófa á þekkingar-atriðum,
svo og áhrif áfengisins, sem
vissulega á drjúgan þátt i
miklum hluta alls ofbeldis og
glæpaverka með islenzkri
þjóð. Það er skuggavaldurinn
mesti.
„Brekknakoti”, 15. nóv. ’76.
Jónas Jónsson.