Tíminn - 10.12.1976, Blaðsíða 18

18
Föstudagur 10. desember 1976
TÍMA- spurningin
Er gaman að skauta um Melavöllinn?
Hákon Sigurhansson, 12 ára: — baö er ágætt vegna útiverunnar-
og stelpnanna. Annars er ég aökoma hér i fyrsta skipti f ár.
GIsli Gunnlaugsson, 10 ára: —Já, maöur fer sér siöur aö voða á
skautum en sklöum og svo eru þaöfélagarnir, sem draga aö llka.
Þóra Gunnarsdóttir, 11 ára: Ég skauta nú mest fyrir utan heima
hjá mér, en þaö er stórkostlegt aö renna sér hér á vellinum.
Nellý Pálsdóttir, 9 ára: — Já, þaö er dýrölegt. Ég byrjaði sjö
ára, var þá alltaf á hausnum, en nú er ég miklu f ærari.
lesendur segja
Þeir sem ekki eiga fóður
eða húsakynni fyrir
bústofn sinn eru verstu
skepnurnar
Þaö er oft sagt, aö betra sé aö
þegja en segja um og skipta sér
af þvl, sem manni kemur ekki
viö.
En hvaö er mannlegt og hvaö
er ekki mannlegt? Þaö læt ég
öðrum eftir að dæma um.
Ég ætla aö fara fáum oröum
um búskap, og þá fyrst og
fremst á Vestfjörðum, þar sem
mér eru málin kunnust um þær
slóðir. Þvi miður eru þar of
margir svonefndir búskussar,
sem viröast hvorki hafa vit né
vilja til þess að afla fóöurs fyrir
búfé sitt og I sumum tilvikum
hafa þeir ekki heldur rænu á þvl
aðkoma upp húskofum fyrir bú-
fénaöinn. Þar aö auki finnst
þeim ekki taka þvl að rýja féö,
og hefur það gengiö svo langt,
að ærnar eru nú I fjórfaldri ull.
Þar sem þessi úrþvættis-
háttur errikjandi á vissum slóö-
um Vestfjaröa, og hefur veriö
þaö á undanförnum árum og
jafnvel áratugum, tel ég mér
skylt aö benda viðkomandi yfir-
völdum á, aö hér þarf aö taka til
hendi og hreinsa slika kláöa-
maura af íslenzkum land-
búnaði. Hér er ekki nægilegt, aö
foröagæzlumenn kæri til sinna
yfirboðara. Viökomandi sýslu-
menn virðist skorta vilja til aö
taka slikt til greina, jafnvel þó
að um sé aö ræöa kæru frá viö-
komandi ráöunaut I viökomandi
héraöi.
Á síöastliðnu vori vissi ég
dæmi þess, aö forðagæzlumenn,
ásamt ráöunaut, kæröu sllka
meöferö til sýslumanns. Hann
hefur því miður ekkert látiö til
sln heyra á þessi sviöi ennþá.
Hvað veldur sllkri vanrækslu I
starfi hans er mér ekki alveg
kunnugt um, en þrennt er þar
liklegast. 1 fyrsta lagi, aö lögin
séu ekki fyrir hendi, I ööru lagi,
aö vilja- eöa getuíeysi valdi hér
nokkru, nema hvort tveggja sé,
og I þriðja lagi gæti ástæöan
verið pólitlskar ásthneigöir.
Að mínum dómi skiptir þaö
engu máli hver ástæöan er.
Yfirvöld, sem ekki taka sllka
kæru til greina, eru þvl miöur
óhæf f sinu starfi.
Ég þekki þess dæmi, aö sýslu-
menn hafi bannaö mönnum bú-
skap I sinu umdæmi og sé þaö
hægt á einum staö á landinu,
hlýtur það að gilda eins á Vest-
fjörðum.
Sem betur fer, er ekki hinn al-
menni bóndi á Vestfjöröum
þeirrar skoöunar, aö afuröir
búsins séu aukaatriöi í búskapn-
um, þótt dæmin sanni annaö I
einstaka tilfelli.
Nú á síöastliönu hausti komst
einn bóndi niður I þaö aö hafa
fimm kfló kjöts eftir ásetta kind
annar komst í Sjö klló eftir
ásetta kind. Meðal skrokkþungi
dilka komst niöur I 12,4 kfló frá
einu búi, svona mætti nefna
fleiri dæmi þessu llk.
Sumir vilja jafnvel halda þvl
fram, að þaö sé óhófleg framúr-
stefna aö hafa nægilegt fóöur
fyrir búféö, aörir telja það
óþarfa afskiptasemi af sínum
einkamálum aö láta foröa-
gæzlumenn fylgjast með ásetn-
ingi og hiröingu búfjár.
Til munu þeir bændur, sem
alls ekki eiga hús yfir allt sitt fé
og I einstaka hreppum mun
ásetningur ekki vera fyrir hendi
jafnvel þó aö skýrslur um foröa
berist til yfirvalda.
Ég lít svo á, aö hér séu málin
svo rotin og illa að þeim staöiö
af hálfu hinna opinberu aðila, aö
hér sé nauösyn skjótra breyt-
inga og mikilla. Þaö er ekki
eölilegt, aö vissir aðilar missi
tugi sauöfjár á hverju ári, ár
eftir ár, og þvl siður tel ég þaö
eðlilegt, aö þeir fái greitt úr
sjóðum góöra bænda fyrir slika
frammistöðu.
Forðagæzlumenn hafa reynt
að bæta úr þessum málum sums
staðar en oröið lltt eöa ekkert
ágengt. A meðan æöstu
embættismenn I bændamálum
láta sllkt sem vind um eyrun
þjóta og sýslumenn sofa á
málum þeirra, þá geta þeir ekki
staðið að þessum málum eins og
þeim er ætlað og lög mæla fyrir.
Dæmi þekki ég nú þann 24.
nóvember, aö bóndi með langt á
fjóröa hundrað fjár eigi ekki til
meira fóöur en ætlaö er hundraö
og fimmtiu til tvö hundruö fjár.
Ég vil því að endingu skora á
alla þá, er láta sig einhverju
varöa meöferðá dýrum, að taka
saman höndum um land allt.
Þar sem ill meöferð á skepnum
fyrirfinnst, verði hún þegar I
staö stöövuð meö einhverjum
hætti. Þvi að þeir, sem ekki
hiröa um aö eiga fóöur eöa
húsakynni fyrir bústofn sinn,
eru verstu skepnurnar og eiga
ekkert gott skilið, fyrr en þeir
gerast menn aö nýju. Þó að bú-
stofn islenzkra bænda hafi þurft
aö þola marga raunina, þá
verða þessir menn að muna, aö
það er álitiö ennþá, að þeir hafi
meira vit en sauðirnir þeirra.
Meö þökk fyrir birtinguna.
GIsli Magnússon
Um ný hús eða gömul
(eða þingmaður í skotferð)
Um ný hús og gömul
(eða þingmaður I skotferö)
Hin siöustu ár hefur myndar-
legt átak verið gert I þvi efni aö
endurnýja sláturhús landsins.
Vafalaust var hér um brýnt
verkefni að ræöa, ekki aöeins
meö tilliti til útflutnings, heldur
og meö tilliti til innlendrar mat-
vælaframleiöslu. Mörg hinna
eldri sláturhúsa voru orðin æöi
hrörleg og fullnægðu hvergi
nærri þeim kröfum, sem nú á
tlmum veröur aö gera til fram-
leiöslustööva, þar sem meö-
höndlaöar. eru jafn viökvæmar
afurðir og kjöt og innmatur.
Ekki hefur verið hægt að
komast hjá því, aö hin nýju
sláturhús geröu óþörf og ónauö-
synleg hin eldri húsin, enda var
þaö beinlínis tilgangur þeirra
framkvæmda, sem hér eru til
umræöu — rétt eins og nýir
vegir og nýjar brýr veröa til
þess að eldri ^imferöar-
mannvirki leggjast af. Þar sem
eigendur aö gömlu húsunum og
þeim nýju hafa verið þeir sömu,
hefur þetta ekki skapað neinn
vanda. Eigendur gömlu
húsanna hafa látið sér skiljast
að þeirra skeið var á enda
runnið og að nýir timar kalla á
ný og fullkomnari mannvirki.
Þaö er þessi skilningur, sem*er
forsenda allra framfara, ekki
aðeins á þessu sérstaka sviði,
heldurog öllum öörum. Þar sem
þennan skilning brestur, halda
menn áfram aö hokra I gömlu
kofunum, i eiginlegri sem
óeiginlegri merkingu.
Svo haldiö sé áfram að ræöa
um sláturhúsin sérstaklega, þá
er þvl ekki aö neita, aö sums
staöar hefur nokkur vandi
komið upp, þar sem menn hafa
haldið fast I aö fá aö nota
gamaltsláturhús, enda þótt nýtt
hús væri risið af grunni á
staönum. Hér mun undan-
tekningarlaust hafa veriö um aö
ræöa aðila, sem ekki voru
tengdir nýju húsunum. Astæöu-
laust er aö gera lltiö úr þeirri
staðreynd, aö slikur vandi, ef
upp kemur, getur einnig átt sér
efnahagslegar rætur. Ég segi
„einnig”, þvl aö oft munu
meöhaldsmenn gömlu húsanna
láta stjórnast af pólitiskum
metnaði og jafnvel beinum
fjandskap við samvinnufélögin,
sem að jafnaði eru eigendur
nýju húsanna.
Þegar upp kemur þessi vandi
— og hverjar svo sem ástæö-
urnar kunna aö vera — þá veltur
á miklu, aö allir velviljaðir
menn sameinist um aö finna á
honum lausn. Því ber að vita
harölega, þegar menn úr öðrum
héruðum, jafnvel þingmenn aö
sunnan, láta sig hafa þaö aö
ganga fram fyrir skjöldu I þeim
tilgangi einum aö þvl er virðist
aö efla hatur og úlfúð meöal
manna. Þegar slfk afskipti taka
á sig þá mynd, sem landsmenn
höfðu nýlega fyrir augum, fer
að fara af gamaniö, og til voru
raunar þeir.sem létu i ljósi efa
um getu Alþingis til aö mæta
þeim vanda, sem nú steöjar aö
þjóöinni — „meöan heilsan hjá
þingmönnum er svona”, eins og
einn maöur sagöi. I viölesnu
blaöi gat aö lita ljósmynd af
einum þingmanna meö vænan
hrút sér viö hliö og haföi uppi
dólgslegar yfirlýsingar um aö
bana skepnunni. 1 huganum sá
maöur þingmanninn munda
byssuna og manni datt I hug
þetta, sem þeir segja I villta
vestrinu — „have gun, will
travel” — og mætti kannski
snara á Islenzku „byssumaöur
vill bregða sér norður”.
Maöur aönoröan