Tíminn - 23.03.1977, Blaðsíða 4

4
Miövikudagur 23. marz 1977
Karin Söder mátar vettlinga I tslenzkum heimilisi&nabi. Meö henni á myndinni er Geröur Hjör-
leifsdöttir, verzlunarstjóri.
„Skipzt á skoðunum, en
máJin ekki rædd náið”
— sagði sænski utanríkisráðherrann um
fund sinn með Einari Ágústssyni í gær
HV-Reykjavik — A fundinum i
morgun ræddum viö ýmis mál,
þar á meöal málefni Evrópu,
væntanlegan fund i Belgrad,
Helsinkisamkomulagiö, svo og
önnur mál, svo sem landhelgis-
mál og ýms mál tengd þeim.
Ennfremur ræddum viö nokkuö
innanrikismál, svo sem atvinnu-
leysi og 'annaö, og ég tel aö
fundurinn hafi veriö mjög gagn-
legur þótt viö höfum meir skipzt á
skoöunum en fjallaö um einstök
mál sem slik, sagöi Karin Söder,
utanrikisráöherra Sviþjóöar, á
blaöamannafundi, sem hún hélt i
Reykjavik i gær, eftir aö hafa átt
fund meö Einari Agústssyni utan-
rikisráöherra tslands, i gærdag.
— Viö ræddum einnig mögu-
leika Norðurlandanna til sam-
starfs á alþjóölegum vettvangi,
sag&i Söder ennfremur í gær,
einkum á vettvangi Sameinuöu
þjóðanna. Þá bar á góma nokkur
mál til viðbótar, sem jafnframt,
eins og sum fyrrnefndra mála,
veröa rædd á fundi utanrikisráö-
herra Norðurlandanna hér i
Reykjavik á morgun. —
Sænski utanrikisráöherrann
lauk I gær opinberri heimsókn
sinni hingað meö móttöku i
sænska sendirá&inu. t gærdag fór
hún á fund forseta tslands.
Þá fór Söder i gær i skoöunar-
ferö um Reykjavikurborg. Kom
hún viö i tslenzkum heimilisi&n-
aði og Rammageröinni, þar sem
hún skoðaöi islenzka framleiöslu.
Þá skoðaöi hún Hitaveitu
Reykjavikur, þaö er dælustöðina
viö Kringlumýrarbraut, dreifing-
arstööina viö Grensásveg, svo og
borinn, sem nú leitar eftir heitu
vatni i Mosfellsdal.
1 dag situr Söder fund utan-
rikisráöherra Norðurlanda.
Forsetl tslands, dr. Kristján
Eldjárn, tekur á móti Karin
Söder I gær.
t tslenzkum heimilisiönaöi
skoöaöi utanrtkisráöherrann
meöal annars silfurmuni, geröa
af Jens Guöjónssyni.
Skálaö f heitu vatni, blöndu&u rommi og sykri, sem viröist
bragðast vei.
Timamyndlr: Gunnar
Dælustööin viö Kringlumýrarbraut skoöuö. Söder hefur mikinn
áhuga á orkumálum og haföi beöiö sérstaklega um aö fá aö
skoöa hitaveituna.
Norðurland
— Þaö er mikill — og þvi miö-
ur nokkuö útbreiddur misskiln-
ingur hjá fólki aö efast um gildi
Noröuriandaráös og þátttöku
okkar tslendinga f þvi sam-
starfi. Sannleikurinn er sá, aö f
heimi nútimans kemst engin
þjóö hjá aö eiga samstarf viö
a&rar þjó&ir, og norrænt sam-
starf er tsiendingum eölilegast
og hagkvæmast af mörgum á-
stæ&um. Norræn samvinna er
lika einstök i sinni röö f heimin-
um. Hvergi annars staöar finn-
ast sjálfstæöar þjóöir, sem þrátt
fyrir ólika utanrikisstefnu
starfa og lifa saman án vega-
bréfsskyidu og feröatakmark-
ana.hafa frjálsan vinnumarkaö
innbyr&is og gagnkvæm réttindi
á sviöi trygginga og heilsu-
verndar. Þessi orö m.a. lét Jón
Skaftason alþingisma&ur, og
formaöur islenzku sendi-
nefndarinnar hjá Nor&urlanda-
ráöi falla i vi&tali sem Tíminn
átti viö hann i tilefni aldarfjórö-
ungsafmælis Noröurlandará&s.
Forsaga Norðurlanda-
ráðs
— Norræn samvinna á sér
gamlar rætur, sagði Jón. — 1
núverandimynd hófst hún meö-
al menntamanna á fyrri hluta
nitjándu aldar. Mjög svo eöli-
legar ástæöur liggja til þessarar
samvinnu, svo sem þjóðskipu-
lagið sjálft, lega landanna og
sameiginlegur menningararf-
ur, svo aö þaö helzta sé nefnt.
Norðurlandaráöiö sjálft var siö-
an stofnaö áriö 1952 af Dan-
mörku, tslandi, Noregi og Svi-
þjóð, en Finnland slóst i hópinn
áriö 1955. Auk þessara þjóöa
taka Færeyingar og Alandsey-
ingar þátt i satrfsemi ráösins.
Þóttnorræn samvinna sé ekki
mjög formbundin, þá hefur hún
i reynd náö meiri árangri en
mörg önnur alþjóöleg og fjöl-
þjóöleg samtök, þvi aö meö
réttu má tala um Noröurlöndin
sem eina heild á ýmsum sviö-
um. Þessi samvinna skeröir þó
á engan hátt sjálfstæöi Noröur-
landanna, þar sem allar aögerö-
ir krefjast samþykkis réttra
stjórnvaldaí löndunum öllum til
þess aö þær nái fram aö ganga.
Skipulag og starfssvið
Jón kvaö Noröurlandaráö
samstarfsvettvang þingmanna
frá öllum Noröurlöndunum um
norræn málefni. — Þaö er sagöi
hann, rábgefandi stofnun, sem
kemur ályktunum sinum á
framfæri viö rikisstjómir viö-
komandi landa. A þinginu sitja
78 kjörnir fulltrúar þjóöþing-
anna — 16 frá Danmörku og 2
frá Færeyjum, 17 frá Finnlandi
og 1 frá Alandseyjum, 6 islenzk-
ir fulltrúar og 18 frá Noregi og
Sviþjóö. Auk þess tilnefna rikis-
stjórnirnar svo og svo marga
ráöherra á ráösfundina, og
njóta þeir þar málfrelsis og til-
löguréttar en ekki atkvæðisrétt-
ar.
Þingin eru oftast haldin einu
sinni á ári — til skiptis i höfuö-
borgum landanna — og standa i
vikutima.
Forsætisnefnd ráösins fer
meö daglega stjórn starfsem-
innar milii þinga, en auk hennar
eru 5 fastanefndir starfandi:
laganefnd, menntamálanefnd,
félagsmálanefnd, samgöngu-
málanefnd og efnahagsmála-
nenfd. Fastanefndirnar koma
oftsaman milliþinga ráösins og
undirbúa þá afgreiðslu þingsins
á tillögum frá þingmönnum og
rikisstjórnum.
Hverjar eru aðrar helztu
stofnanir noröurlandasamvinn-
unnar?
— Einsogégsagöiáöan.þá er
samstarfiö i Noröurlandaráöi
ekki mjög formfast. Tiu árum
eftir stofnun þess — eöa 1962 —
var fyrst undirritaður sam-
starfssamningur þjóöanna i
Helsingfors. Hann hefur veriö
endurskoöaöur tvivegis árin
1971 og 1973. Norræn ráðherra-
nefnd varstofnúö 1971,oghefur
hún skrifstofur sinar i Osló. Hún
er samstarfsvettvangur rikis-
stjórna landanna. Einn ráö-
herra frá hverri þjóö á sæti i
nefndinni og tekur þátt i af-
greiöslu mála, jafnframt þvi
sem hann er tengiliður rikis-
stjórnar sinnar viö Noröur-
landaráö. Akvaröanir ráöherra-
nefndarinnar veröa aö vera ein-
róma til þess aö þær veröi bind-
andi.
Norræn menningarmálaskrif-
stofa tók til starfa I Kaup-
mannahöfn i ársbyrjun 1972.
Hún fer — ásamt sérstakri em-
bættismannanefnd i umboði
ráöherranefndarinnar meö
framkvæmd norræns menn-
ingarmálasamstarfs, sem er
allviðtækt og fer vaxandi.
Skrifstofa forsætisnefndar
ráðsins er i Stokkhólmi og ann-
ast hún mál, er snerta Noröur-
landaráö almennt.
Norræni fjárfestingarbankinn
hóf starfsemi sina i Helsingfors
um mitt siöasta ár. Hann veitir
lán og ábyrgöir til f járfestingar-
framkvæmda og útflutnings i
þágu Noröurlandanna. Heildar-
skuldbindingar bankans geta
numiö 225milljöröum isl. króna.
Stærsta lánveitingin fram til
þessa var til Grundartanga-
verksmiðjunnar I Hvalfiröi.
I Reykjavik má nefna Nor-
ræna húsið og Norrænu eld-
fjallastofnunina, og i Færeyjum
Sam
er ís
og h
og Finnlandi munu brátt risa
norræn hús svipuö þvi sem hér
er.
Geturöu, Jón nefnt okkur á-
þreifanleg dæmi um, hverju
þetta samstarf hefur áorkaö á
undanförnum 25 árum?
— Já, af nógu er aö taka I þvi
efni, en ég skal bara nefna
nokkur atriöi.
E.t.v. er rétt aö byrja á að
nefna samning frá 1954, um
sameiginlegan vinnumarkað
fyrir verkafólk, sem felur i sér,
að Noröurlandabúar þarfnast
ekki atvinnuleyfis til aö stunda
störf i öðrum Noröurlandanna
en eigin heimalandi. Unnið er aö
þvi aö vikka gildissviö þessa
samnings, þannig aö hann taki
einnig til sérmenntaðs starfs-
fólks, og hefur þaö náö fram að
ganga t.d. hvaö varðar lækna,
tannlækna, hjúkrunarfræöinga
og lyfjafræðinga. Island hefur
enn ekki gerzt formlegur aöili
aö þessum samningi, en fylgir
þó ákvæöum hans í framkvæmd
aö mestu leyti.
Með samningi um almanna-
tryggingar frá 1955 ööluðust i-
búar Noröurlanda sömu rétt-
indi, hvar sem þeir dveljast inn-
anNoröurlandanna. Þetta gildir
t.d. um ellilifeyri, sjúkra- og
slysatryggingar, barnalifeyri
o.s.frv. Þvi má segja aö komiö
hafi veriö á félagslegum sam-
norrænum rikisborgararétti.
Norrænir rikisborgarar geta
ennfremur hlotiö ríkisborgara-
rétt I ööru norrænu riki skjótar
en aörir. Þá má nefna aö vega-
bréfsskylda hefur veriö afnum-
in milli landanna.
U m nokkurt árabil hefur verið