Tíminn - 19.05.1977, Blaðsíða 19

Fimmtudagur 19. mai 1977
19
m.a. engjastykki á Bjarnanes-
-sandi og Skógey.
Næsta býli viö Brekku er
kirkjuhjáleigan Brattageröi meö
álika landstærö og Brekka og
lágu tún býlanna saman.
Ariö 1921 losnaöi Brattageröi úr
ábúö og sóknarnefndin sem átti
oröiö eignarrétt á býlinu, gaf þaö
falt til kaups. Þessa hjáleigu
keypti Bjarni þá þegar og lagöi
undir ábýlisjörö sina, svo að þeg-
ar báðar jarðirnar höföu verið
sameinaðar i eina var þarna
komin viöunandi landstærö.
Kaupverö Brattageröis áriö 1921
var ákveðið sex þúsund krónur,
sem var mikið verö á þeim tima,
og söluskilmálar voru þeir, að
tveir þ-iðju hlutar skildu greiöast
þá þegar, en einn þriöji hluti á
næsta ári. Til þess að greiða jörö-
ina að fullu, greip Bjami til þess
ráös, að selja meginhluta bú-
stofnsins og mest allt heyið, sem
um sumariö aflaöist, en aö hafa
eftir aðeins eina kú og 15 ær.
Abýlisjörðina Brekku keypti
Bjarni svo 1929, en þegar áriö 1926
hafði hann byggt steinhús á býl-
inu Brattageröi og fengið lög-
heimild fyrir að breyta nafni
beggja býlanna i nafniö Brekku-
bæ, sem það nú heitir.
Ekki verður fram hjá þvi geng-
iöaðgeta þess aðBjamistóð ekki
einn i þessum stórræöum. A jóla-
dag áriö 1926 kvæntist hann mik-
illi ágætis konu, Ragnheiöi Sig-
jónsdóttur frá Fornustekkum,
fæddri 11. april 1892. Hefur á
hjónabandi þeirra sannazt að
maðurinn einn er ei nema hálf-
ur, en með öörum er hann meiri
en hann sjálfur.
Börn þeirra hjóna eru:
1. Sigriður, gift séra Gisla Kol-
beins, presti i Stykkishólmi.
2. Sigjón, söngstjóri og skóla-
stjóri tónlistarskólans á Höfn.
3. Baldur, sjómaöur á Höfn, ó-
kvæntur.
Býli sitt á Brekkubæ hafa þau
hjónin hýst vel og ræktað land
jarðarinnar, svo aö nú má jörðin
að vissu marki teljast stórbýli.
Þegar bók Halldórs Laxness,
„Sjálfstætt fólk” kom út var
Bjarni á Brekkubæ einn þeirra
bænda sem þóttihallaö á viröingu
stéttarsinnar af skáldinu. Vel má
þó vera aö ýmsir þættir i skap-
gerö Bjarna i Brekkubæ séu að
nokkru hinir sömu og þeir sem
Laxness hefur gert einna litrik-
asta i lýsingunni á Bjarti. Er þar
einkum hugsað til hins sameigin-
lega dagdraums þeirraBjarna og
Bjarts um að verða „sjálfstætt
fólk” með konungstign á eigin óð-
ali, aö ógleymdri ástinni á móður
jörð og mætti islenzkrar moldar.
Þessari traustu taug bóndans
við jörð sina eru gerð mjög góð
skil i myndinni „Móðir Jörð”
Einars Jónssonar frá Galtafelli,
þar sem maðurinn liggur við
móðurbrjóst og teygar að sér lifs-
mátt frá brjósti jarðar.
Skáldið Jóhannes úr Kötlum
segir, i kvæðinu um Karl föður
sinn, að hann brjóti ekki heilann
um gátur né geim, en gangi að
mokstri og slætti. Þessu hefur
verið öfugt farið um þau hjónin i
Brekkubæ. Arlega hefur nokkrum
fjármunum verið varið til aukins
menningarlifs. Auk endurnýjunar
og viðhalds á hljóðfærum heimil-
isins, hefur jafnan verið bætt þar
við heimilisbókasafn, sem nú er
orðið bæði stórt og vandað, og
bækurnar hafa ekki eingöngu
verið keyptar til að fylla bókahill-
ur, heldur til að lesa þær og nema
af þeim þau lifssannindi, sem þær
hafa að geyma. Við lestur þeirra
mun ofthafa tekizt að auka degi i
æfiþátt, aðrirþegarstóðu á fætur.
A fyrstu áratugum aldarinnar
urðu merk straumhvörf i kirkju-
og trúarlifi Islendinga, þar sem
bókstafstrú kirkjunnar var hafn-
að og nýguðfræðileg trúarviðhorf
ruddu sér til rúms. Ung ,að árum
hrifust þau hjónin af frjálslynd-
um trúarviðhorfum, einkum
kenningum dr. Helga Pjeturss
um lifsgeislann og lifsorku
mannssálarinnar, sem næði lit
fyrir sjónsvið okkar. Margur hef-
ur helgað sér ómerkari trú.
Þegar þau hjónin höfðu komið
húsakosti jarðarinnar og ræktun i
viðunandi horf, hóf Bjarni skóla-
göngu að nýju með þvi aö fara til
Reykjavikur i janúarmánuði
1929, i fylgd með Þorleifi Jónssyni
alþingismanni i Hólum, sem þá
var á leið tU alþingis. Komst hann
þar með aðstoð Þorleifs I Hólum i
tónlistarnám og æfingu i orgel-
spili hjá Sigurði Birkis, söng-
málastjóraþjóðkirkjunnar.og dr.
Páll Isólfssyni, tónskáldi. Uröu
Bjarna kynnin við þessa merku
tónlistarmenn mjög lærdómsrik
og eftirminnileg.
Annar merkur tónlistarviö-
burður varð einnig i lifi Bjarna á
Brekkubæ, sem á vissan hátt er
tengdur tónlistarnámi hans en
það var heimsókn tveggja góðra
gesta, Helga tíallgrimssonar og
sonar hans, dr. Hallgrims Helga-
sonar tónskálds, sem komu að
Brekkubæ og fóru vitt um land
þeirra erinda að safna og radd-
setja alþýöutónlist. Út frá þeirri
heimsókn spunnust náin kynni og
samstarf á milli dr. Hallgrims
Helgasonar og Bjarna i Brekku-
bæ.
Þeir feðgar héldu hljómleika i
Bjarnaneskirkju. Annar mætur
tónlistarmaður, Skúli Halldórs-
son, tónskáld heimsótti Bjarna
einnig. A milli tónskáldshjónanna
og Brekkubæjarhjónanna tengd-
ust vináttubönd.
öllum þessum tónlistarmönn-
um, svo og öðrum mætum sam-
ferðamönnum, telur Bjarni sig og
þau hjón standa i þakkarskuld
við. Góöar hafa gjafirþeirra ver-
ið, en vinátta þeirra þó mest
virði.
Þá átti hann einnig mikii sam-
skipti viö Elias Bjarnason kenn-
ara i Reykjavik, sem jafnan var
honum hollvættur, ef útvega
þurftihljóðfæri fyrir hann sjálfan
eða aðra, og telur hann sig standa
i mikilli þakkarskuld við þann
mæta mann.
Kona Bjarna, Ragnheiður Sig-
jónsdóttir, veiktist fyrir nokkrum
árum og hefur siðan dvalizt á
sjúkrahúsi, nú siðast á Elli- og
hjúkrunarheimilinu á Höfn. Þann
11. april s.l. átti hún 85 ára af-
mæli, en þau hjón sameiginlegt 50
ára hjúskaparafmæli á jóladag
siðastliðinn.
Sú var forn feðrastrú að halir
gengju að loknu lifsstarfi inn i fell
landsins og hnjúka til samvistar
við vætti þess og verndardisir.
Svo nánum böndum hefur Bjarni i
Brekkubæ og kona hans verið
tengd hornfirzku mannlifi og um-
hverfi þess, að vafalaust myndu
þau una þvi vel, ef þau mættu
taka mynd þess með sér inná æðri
lifssvið.
A þessum merku timamótum i
lifi þeirra hjóna er þeim vottuð
viröing og þökk vina og sveitunga
fyrir góða samfylgd á gengnum
áratugum.
Torfi Þorsteinsson.
60 ára:
Oddur
Sigurbergsson
kaupfélagsstjóri
Einn af þekktustu og reyndustu
kaupfélagsstjórum landsins Odd-
ur Sigurbergsson, á Selfossi er
sextugur i dag, en hann er fæddur
19. mai 1917 á Eyri i Fáskrúösfiröi
i Suður-Múlasýslu. Foreldrar
hans voru hjónin Sigurbergur
Oddsson og Oddný Þorsteinsdótt-
ir.
Oddur ólst upp i stórum hópi
systkina. Gerðist hann snemma
mannvænlegur og tápmikill og
sótti fram til manndóms og for-
ystu á vettvangi samvinnuhreyf-
ingarinnar þvi hann fór ungur til
náms i Samvinnuskólanum i
Reykjavik, sem lengi bæði áður
og siðar var stjórnað af hinum
þjóðkunna samvinnuleiðtoga og
stjórnmálaskörungi Jónasi Jóns-
syni frá Hriflu.
Engum dylst sem Oddi kynnist,
að hann hefur mótazt mjög af
þeim krafti og kyngi sem Jónas
beitti viö að efla hugsjón sam-
vinnunnar með nemendum sin-
um.
Áriö 1941 brautskráðist Oddur
úr Samvinnuskólanum og hélt þá
þegar aftur heim i átthaga sina og
gerðist starfsmaður hjá Kaupfé-
lagi Fáskrúðsfirðinga og var þar
við störf I eitt ár, en siðan var
hann eitt ár hjá heildverzlun As-
björns Ólafssonar i Reykjavik.
Þá fór hann og starfaði þjú ár við
rikisbókhaldið i Reykjavik, en
gerðist svo bókari hjá Kaupfélagi
Hallgeirseyjar á Hvolsvelli um
tveggja ára skeið. Þá losnaði
kaupfélagsstjórastaöan hjá
Kaupfélagi V-Skaftfellinga i Vik
og tók Oddur það starf aö sér og
stýrði þvi kaupfélagi með mikilli
farsæld frá 1948 til 1964 að hann
réðist sem forstöðumaður Hag-
deildar SIS. Er óhætt að segja að
Vestur-Skaftfellingar söknuðu
Odds þegar hann fór frá kaupfé-
laginu, sem hafði undir styrkri
hendi hans eflzt og aukið starf-
svið sitt.
Árið 1966 varð Kaupfélag Ar-
nesinga, sem er eitt af stærstu og
umfangsmestu kaupfélögum
landsins, að finna sér nýjan
kaupfélagsstjóra, þar sem sá er
þar hafði veriö hvarf að öðrum
störfum. Var nú leitað til Odds og
hann beðinn að taka hiö vanda-
sama kaupfélagsstjórastarf að
sér. Eftir nokkra umhugsun lét
hann tilleiðast, og mun flestra
manjia mál að þar hafi vel til tek-
izt og giftusamlega, að fá svo
þrautreyndan kaupfélagsstjóra.
Um það leyti sem Oddur tók við
þessu starfi hófust miklir
erfiðleikar i efnahagsmálum hjá
þjóðinni. Verðlag á útflutnings-
vörum féll á erlendum mörk-
uðum, gjaldeyrir gekk til þurrðar
og gripið var til gengisfellingar,
sem þá eins og ævinlega olli
óvissu og rýrnun peninga. Við
þetta bættist kalt tiðarfar og kal i
túnum bænda. Urðu tvö, þrjú
næstu árin bændum og raunar
þjóðinni allri þung i skauti. Þessi
fyrstu ár Odds I kaupfélags-
stjórastarfinu hjá Kaupfélagi Ar-
nesinga reyndu mjög á þrek og
hæfileika hans, en með föstum
tökum tókst aö komast fram úr
erfiöleikunum, og strax þegar tók
að rofa til var hafizt handa um
ýmsar umbætur og framkvæmd-
ir. Erþar stærst i sniðum bygging
bifreiða- og vélaverkstæðis, þess
hins mikla sem reist var og er
eitt hið stærsta hérlendis. Starf-
semi kaupfélagsins er fjölþætt
bæði i verzlun, iðnaði og þjónustu
og veitir fjölda fóiks atvinnu. Mun
sú starfsemi öll vera með þvi um-
fangsmesta, sem rekin er af
kaupfélagi á Islandi. Það er þvi
i mörg horn aö lita hjá kaupfé-
lagsstjóranum, enda ann hann
sér engrar hvildar, en hyggur til
enn frekari framkvæmda strax
og fært verður.
A engan er hallað þó sagt sé, aö
Oddur muni vera i hópi hinna
mestu iöjumanna. Fellur honum
helzt aldrei verk úr hendi og gerir
oft litinn mun á nótt og degi,
helgum dögum og virkum og þyk-
ir þeim sem bezt til þekkja, að
hyggilegra væri að draga heldur
úr ferðinni fremur en sækja störf-
in með sliku ofurkappi. Slikum
eljumönnum sem Oddi hættir oft
til að gera allharöar kröfur til
annarra, og mun honum þannig
farið að ekki vorkenni hann
mönnum aö vinna, en er þó tillits-
90 ára
Snæbjörn Jónsson
fyrrum bóksali
Snæbjörn Jónsson var fæddur
aö Kalastöðum á Hvalfjarðar-
strönd 10. dag maimánaðar 1887,
sonur Jóns Þorsteinssonar bónda
þar og konu hans, Sesselju Jóns-
dóttur.
Snæbjörn Jónsson er maður,
sem þjóðin á miklar þakkir að
gjalda, fyrir allt hans mikla starf
i þágu islenzkrar bókmenningar,
sem unnið var á langri starfsævi
af fórnfýsi hins viösýna, vökula
fræðimanns, og það var unnið af
frábærri elju, áhuga og ötulleik
og hafa m.a. komið frá hans hendi
i seinni tið gagnmerkar þýðingar
úr ensku, birtar i timaritinu
„Heima er bezt” á Akureyri.
Fjarri mun, að ævistarf Snæ-
bjarnar hafi verið metið að verð-
leikum, en hiklaust má fullyrða,
að hann er enn i dag ógleymdur
fjölda mörgum, fyrir ritstörf
hans, — fyrir þýðingar á bókum
höfunda, sem hann hafði miklar
mætur á, en þeirra meöal eru
skáldsögurnar Tess of D’Urber-
ville.eftirThomas Hardy og Skip,
sem mætast á nóttu, eftir Beat-
rice Harraden. Fyrrnefnda sagan
kom út tvivegis, hin þrivegis,
enda urðu þær með afbrigðum
vinsælar. Auk þess var Snæbjörn
landskunnur fyrir kennslu- og
fræðibækur. Má i þvi sambandi
minna á samstarf hans við Sir
W.A. Craigie, orðabókarhöfund-
inn heimskunna, en milli þeirra
rikti mikil vinátta og gagnkvæm
virðing. Meðal kunnustu bóka,
sem Snæbjörn þýddi er Ferðabók
Henderson’s, og svo margt annað
merkra bóka, sem engin tök eru
að nefna hvað þá meira, við nú-
verandi aðstæður, en um þær
margar er það að segja, að liklegt
má þykja, að þær verði þvi betur
metnar sem lengra láur, svo
fremi að aftur fari aö sækja i þaö
horf, að áhugi vaxi að nýju fyrir
þvi, sem raunverulegt gildi hefir.
Loks skulu nefnd hin mörgu og
um margt merku ritgerðasöfn Sn.
Framhald á bls. 23
samur húsbóndi, og er ekki á hæl-
um starfsfólks sins með aðfinnsl-
ur eöa eftirrekstur.
Til þess er tekið og oft i það
vitnað af þeim, sem kunna um að
dæma, hversu mikill kunnáttu-
maöur Oddur er um bókfærslu og
afburða afkastamikill á þvi sviði.
Er vinna hans á þvi sviði sérstak-
lega vönduð og hefur heyrzt, aö
færsla og uppsetning á reikn-
ingum Kaupfélags Árnesinga hafi
vakið athygli ýmissa sem kenna
bókfærslu, og að reikningarnir
séu hafðir til fyrirmyndar viö
kennslu.Oddur hefur einsog flest-
ir menn, sem «iikið kveöur aö og
mikla ábyrgð takast á hendur,
verið af ýmsum umdeildur og
sumar ákvarðanir hans gagn-
rýndar enda hefur hann ekki tam
ið sér að vera jámaður og gera
allt eins og allir vilja. Eins og
flestir góðir forystumenn tekur
Oddur sigrum sinum meö hóg-
værö og litillæti, en ef hann verö-
ur að þola mótlæti og ósigur þá er
hann einnig orðfár um slikt og
lætur sem ekkert hafi gerzt.
Þegar til átaka kemur I starfi
eöa leik þá reynir fyrst á menn.
Skáldið segir aö „öldurót og
orrahrið er til bóta á hverri tíð”.
Liklega verða flestir forystumenn
að reyna eitthvað af sliku. Oddur
er vel máli farinn á fundum og
lætur ekki hrekjast þótt öldur risi.
A siðari árum hefur heilsa Odds
nokkuö látið undan á köflum fyrir
ofurkappi hans viö erfið störf og
vandasöm, en honum hefur fariö
eins og frægum manni, sem mælti
hin fleygu orð „Eigi skal haltur
ganga meðan báðir fætur eru
jafnlangir”. Nú eru sex áratugir
að baki og mikil störf Odds vitna
um viljasterkan og heilladrjúgan
mann, sem margir eiga mikiö að
þakka.
Samvinnumenn eru þar i
mikilli þakkarskuld, ekki sizt i
Arnessýslu. Oddur hefur stýrt
kaupfélagi þeirra i tæp ellefu ár,
með glæsibrag. Hann hefur mörg
fleiri trúnaðarstörf fyrir sam-
vinnuhreyfinguna en kaupfélags-
stjórastarfiö. Hann er formaöur
útgerðarfélagsins Meitilsins i
Þorlákshöfn, i stjórn Vinnumála-
sambands samvinnufélaganna, i
stjórn Oliufélagsins h.f. og i
stjórn Samvinnutrésmiöjanna
sem þrjú kaupfélögin á Suður-
landi reka og hann átti þátt i aö
stofna. öll þessi félagsmálastörf
rækir Oddur af áhuga og kemur
þekking hans og reynsla þar aö
góðu gagni.
Eftir er að telja stærsta þáttinn
i Hfsgæfu Odds, en þaö er kvon-
fang hans og hjónaband. Hann
kvæntist 27. marz 1943 Helgu
Einarsdóttur bónda Keldhólum,
Vallahreppi i Suður-Múlasýslu.
Helga er góöum hæfileikum
gædd. Hefur hún mikið yndi af
góðri tónlist og myndlist. Hún er
húsmóðir af beztu gerð og hefur
byggt upp fagurt heimili, sem er
griðastaður, girtur véböndum
friðar og hvildar. Eiga gestir þar
jafnan góðu að mæta i ranni
þeirra hjóna. Eina dóttur eiga
þau og tvö barnabörn.
Oddur gefur sig litt að fjöl-
menni, en nýtur sins góða
heimilis með konu sinni og gleöst
viö heimsóknir dóttur sinnar og
fjölskyldu hennar.
1 hópi góðra kunningja og vina
er Oddur glaður og reifur. Nú er
hann á ferðalagi erlendis með
fjölskyldu sinni og verður sú ferð
honum vonandi til hvildar og
hressingar,en hann hefur sjaldan
tekið sér sumarfri um ævina.
Vinir Oddsóska honum heilla á
komandi árum, þakka farsæl
störf á liönum árum og vonast til
að mega njóta starfskrafta
hans á ókomnum árum, en sjö-
undi áratugurinn hefur mörgum
manni oröið drjúgur til mikilla
afreka. Megisvo verða i lifi Odds.
Þórarinn Sigurjónsson