Tíminn - 01.12.1977, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 1. desember 1977
9
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Jón SigurOsson. Auglýsingastjóri: Stein-
grimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmda-
stjórn og auglýsingar Siðumúla 15. Simi 86300.
Kvöldsimar blaðamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Verð i lausasölu kr. 80.00. Áskriftargjalá kr. 1.500 á
mánuði. - Blaðaprenth.f.
Á fullveldisdaginn
Fullveldisdagurinn, sem lengi var hátiðlegur
haldinn er ekki lengur sá viðhafnardagur sem hann
var. Eigi að siður er mikilla timamóta að minnast,
er Islendingar gerðust fullvalda 1. desember 1918,
og þá jafnframt hvaða stakkaskiptum landið hefur
tekið á þeim sextiu árum, sem liðin eru siðan við
urðum fullvalda þjóð.
Það var hvorki bjart yfir landi okkar né mannlif-
inu i heiminum yfirleitt, þegar danski fáninn var
dreginn niður og islenzki fáninn hafinn á stöng við
stjórnarráðshúsið. Heimsbyggðin öll var flak-
andi i sárum eftir ógurlega heimsstyrjöld, nauð
mikil i mörgum löndum og enn barizt hér og þar.
Sjálf stóðum við andspænis Kötlugosi og drepsótt
þeirri, sem nefnd hefur verið spænska veikin, og i
ofanálag mikil dýrtið og vöruþurrð af völdum styrj-
aldarinnar.
Aðeins fyrstu sporin á framfarabrautinni höfðu
verið stigin. Við höfðum sima með strjálum sim-
stöðvum, brýr voru komnar á nokkrar ár, fræðslu-
lögin höfðu verið sett og háskóla komið á fót, Eim-
skipafélagið var i bernsku, dálitið hafði verið byggt
af húsum, sem til frambúðar mátti telja, ræktun á
frumstigi i sveitum, veiðifloti nokkur, en þó fátæk-
legur eftir að stórlega hafði verið af honum sneitt á
styrjaldarárunum.
En það var þjóð, sem lengi hafði sótt i sig veðrið
og var vöknuð til fullrar meðvitundar um sjálfa sig,
er við fullveldinu tók, og það var dýrmætasti arfur-
inn, er það fékk frá fortíðinni: Fólk, sem vildi vinna
það upp, hvað þjóðin hafði dregizt aftur úr.
Þrátt fyrir margvisleg skakkaföll og mistök er
það stórvirki, sem íslendingar hafa áorkað i landi
sinu á sextiu árum, og raunar geta þeir, sem ekki
muna sjálfir fyrri tið, varla gert sér fullkomna
grein fyrir þvi, hversu stórkostlegar breytingarnar
eru. Slikt þarf vafalaust að lifa til þess að skilja það
og meta til hlitar.
En þótt framfarirnar séu miklar á hinu ytra borði
og lifsbaráttan létt i samanburði við það, er fyrri
kynslóðir bjuggu við, er hitt vafamál, að mannleg
hamingja sé meiri nú, nema siður sé. Marga skugga
ber yfir islenzkt mannlif, og er þar sumt, sem okkur
ætti að vera sjálfrátt að bægja frá okkur, ef almenn-
ur vilji væri, en annað, sem við verðum að glima
við, þótt við höfum siður á valdi okkar að ráða
niðurlögum þess.
Þegar við berum það saman, hvað við var að etja
haustið 1918, þegar fámenn og fátæk þjóð tók
ábyrgð á sjálfri sér og landi sinu, sem lengi hafði
verið vanrækt og mergsogið, og hvar við nú stönd-
um, miklu fjölmennari, tæknivædd og mikill fjöldi
fólks með hina fullkomnustu menntun á ótal svið-
um, þá ætti okkur ekki að vera um megn að heyja
sigursæla baráttu við það, sem aflaga fer, ef sjálf
manndáðin hefur ekki beðið verulegan hnekki.
Við höfum lagt mila orku i sviptingar innbyrðis,
og flestum finnst, að sinn hlutur sé ekki sá sem
skyldi. Það er mannlegt, og mun svo lengi verða, að
hver reynir að ota sinum tota. En þá viðureign meg-
um við samt ekki þreyta af svo forsjárlausu kappi,
að vð hirðum ekki um að snúast til varnar gegn
þvi, sem er okkur öllum i sameiningu hættulegt.
Við erum öll íslendingar. Við erum öll i sama
báti, og ef hann ber upp á sker, er hagur okkar allra
i voða. Alla þá baráttu, sem háð er um það, sem
okkur ber á milli, verðum við að heyja með það i
huga, að tefla ekki á svo tæpt vað, að þjóðhættulegt
sé. Við megum.ekkert kapphlaup þreyta um lifs-
gæðin, raunveruleg eða imynduð, án þess að hafa
morgundaginn i huga og þá skyldu, sem er forsenda
alls fullveldis, að rasa ekki um ráð fram. —JH
Charles W. Yost:
Oveðursblikur eru
á lofti í Japan
Aðgát skal höfð í skiptum við Japan
Japönsku keisarahjónin
ALMENNT vita Bandaríkja-
menn litið annað um Japani en
það, að þjóðin hefur á undra-
verðan hátt hafið sig upp úr
eymd striðsáranna I sess
þriðja mesta iðnrikis heims.
En aðdáunin blandast þeirri
bitru reynslu að sjá japanskan
iðnvarning dembast inn á
bandariska markaði á svo
lágu verði, að Bandarikja-
menn sjálfir eru alls ekki
samkeppnisfærir. Það veldur
Japönum mikilli undrun að
þeir skuli vera álitnir frábær-
lega hæfir en jafnframt sam-
vizkulausir og tillitslausir
keppinautar. Þeir eiga i si-
felldum útistöðum við vini
sina og bandamenn, ekki um
þá hluti, sem hæst ber i al-
þjóðamálum, heldur út af
stáli, bifreiðum, sykri og sjón-
varpstækjum.
Flestir Bandarikjamenn sjá
Japani sjálfa einungis sem
ferðamenn sem halda mjög
hópinn i erlendum borgum,
eyða miklu fé, en forðast að
komast i námunda ,við inn-
fædda. Bandarikjamenn i
Japan undrast mjög á sjá ná-
býli hvort við annað, iðnaðar-
borgir nýtizkulegri en Detroit
og Pittsburgh, og heimili og
hof sem eru jafnframandi og
austræn og þau voru á dögum
Perrys. Þeir skilja ekki að
nokkur þjóð geti lifað i tveim-
ur svo gjörólikum menningar-
heimum.
ANDSTÆÐURNAR eru fleiri
Við nýlega skoðanakönnun
kom i ljós að 60 af hundraði
Japana eru mjög ánægðir með
fjárhagslega afkomu sina og
yfirleitt sáttir við lifið og til-
veruna. Þetta kemur heim og
saman við skoðun flestra út-
lendinga sem hafa séð Japani
við leik og störf. En japanskir
menntamenn — háskólamenn,
rithöfundar, blaðamenn —
virðasthafa vaxandi áhyggjur
af þvi, hvort hið aðflutta
stjórnmálakerfi sem hefur litt
verið lagað að aðstæðum,
ásamt viðskipta- og fram-
leiðslukerfinu, sem mjög er
byggt á ósveigjanlegri stétta-
röðun, reynist þess megnugt
að mæta hliðarverkunum alls-
nægtanna — geigvænlegu
þéttbýli og borgavexti, meng-
un, vaxandi óvissu i efnahags-
málum, sálrænni firringu og
geðveiklun.
Japanir hafa jafnan haft
þann aðdáunarverða hæfileika
að'geta notfært sér ýmislegt
úrmenningu annarra þjóða án
þess að glata uppruna sinum.
Sá hefur verið háttur þeirra,
þá er þeirhafa haftnáin tengsl
við erlendar þjóðir, að draga
sig ihlé lengi vel, eins og til að
bræða með sér hlutina. Þetta
gerðist á 6. og 7. öld, þegar
þeir kjnntust kinverskri
menningu i fyrsta sinn, einnig
á 16. og 17. öld, þegar þeir
komust i snertingu við Vestur-
lönd, og enn á ný, þótt skemur.
væri, eftir komu Perrys til
Japan árið 1853. Þessi leið er
ekki lengur fær. Japan er nú,
likt og önnur lönd, háð alþjóð-
legri samvinnu, og þar verður
ekki til baka snúið. Allt frá
1945 hafa bandarisk áhrif,
bæði andleg og timanleg, flætt
inn i landið og ógnað þjóðerni
þeirra.
Þessi menningarinnrás gæti
haft hættulegar afleiðingar:
Þau erlendu áhrif voru ólikt
vægari, sem á sinum tima
vöktu upp öfgafulla þjóðemis-
kennd og leiddu til útþenslu-
stefnu og styrjaldar.
HIN STERKA þjóðerniskennd
Japana á ekki sizt rætur að
rekja til þess hversu ber-
skjaldaðir þeireru i efnahags-
málum. Þeir eru á flestum
sviðum háðir innfluttum hrá-
efnum, ekki einasta oliu og
málmum, heldur einnig mat-
vælum, svo sem sojabaúnum,
kjöti og sykri. Stöðvist inn-
flutningur þessara hráefna er
meira i veði en velferð þeirra,
jafnvel sjálf -tilvera þeirra.
Það var aðflutningsbann
Bandarikjamanna á ollu og
öðrum nauðsynjum sem hratt
af stað árásinni á Pearl Har-
bour og hernámi Japana i.Suð-
austur-Asiu.
Þessi Akkilesarhæll Japana
er undirrót hins glfurlega út-
flutnings sem aftur stendur
undir öllum innflutningi. Hag-
stæður vöruskiptajöfnuður er
Japönum nauðsynleg liftrygg-
ing. Og hvernig gætu þeir flutt
inn meira af iðnvarningi? Þeir
undirbjóða alla keppinauta
hvort eð er, með fádæma elju-
semi og nýztizkulegri vél-
tækni.
Mesta hættan er fólgin i þvi,
hve gersamlega andstæð
markmið Japana virðast vera
i innanrikismálum og utan-
rikismálum. Einkenni hins
japanska þjóðfélags, sem hafa
verið og eru enn rót staðfestu
og styrkleika inn á við — hóg-
værð, tvirætt málfar, óþreyt-
andi leit að málamiðlun, og
varfærin fámennisstjórn gam-
alla manna jafnt i stjórnmál-
um sem viðskiptamálum —
kunna að reynast þjóðinni
fjötur um fót i grimmri sam-
keppni alþjóðlegra heimsvið-
skipa. Hin mikla sjálfsögun,
sem Japanir hafa tamið sér i
þrengslum og fjölmenni sins
þéttbýla lands, kann að bæla
svo mannlegt eðli að óþolandi
verði á köflum. Við minnstu
ögrun kann það að brjótast út I
skefjalausri ofbeldishneigð.
Ekkierliklegtað slikt gerist
innan tiðar, en bölsýni hinna
japönsku menntamanna ætti
að minna okkur á það, að að-
gát skal höfð og velvild I sam-
skiptum við Japanl.
(H.Þ. þýddi)
Ohira — næsti forsætisráðherra Japans?