Fréttablaðið - 13.07.2006, Blaðsíða 30

13. júlí 2006 FIMMTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir, Sigríður Björg Tómasdóttir og Trausti
Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Björgvin Guðmundsson RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF
Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING:
Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Mig minnir, þótt þetta sé svolítið
óljóst í minni mínu, að dómsmála-
ráðherrann hafi staðið þykkju-
þungur í ræðustól Alþingis og
sagt: Mafía er hún, og mafía skal
hún heita. Þetta var einhvern tím-
ann á árunum eftir 1970, ég bjó þá
í útlöndum og fylgdist með málinu
úr fjarlægð. Ráðherrann steig
síðan út á tröppur alþingishússins,
út fyrir þinghelgi, til þess var leik-
urinn gerður, og endurtók ummæl-
in: Mafía er hún, og mafía skal hún
heita. Hann átti við Vísismafíuna,
sem hann nefndi svo, Þorsteinn
Pálsson var þá ritstjóri Vísis, ef
mig misminnir ekki, og þeir Vísis-
menn stefndu ráðherranum, hann
var dæmdur fyrir meiðyrði og
greiddi sektina, hún var ekki mjög
há, án þess að áfrýja málinu til
Hæstaréttar. Þetta var Ólafur
Jóhannesson, fyrrum lagaprófess-
or og forsætisráðherra.
Það er talsverð fyrirhöfn að
grafa upp skriflegar heimildir til
að sannreyna þessa sögu. Það er
þó hægt með því að fara á safn og
fletta upp í dagblöðunum frá þess-
um tíma. Blöðin frá þessum árum
eru ekki tiltæk á vefnum, ekki
enn, og þau eru kannski ekki held-
ur að öllu leyti óbrigðular heimild-
ir um mál sem þetta. Samt hefur
Þjóðarbókhlaðan lyft Grettistaki
undangengin ár með því að tölvu-
taka mikinn fjölda gamalla blaða
og tímarita, svo að nú geta menn
setið heima hjá sér eða hvar sem
er og lesið aldamótablöðin, ég er
að tala um aldamótin 1900, og
ýmislegt fleira, en ýmis yngri blöð
og tímarit vantar enn á vefinn.
Það væri einnig hægt að fara í
Héraðsdóm Reykjavíkur og biðja
menn þar að grafa upp dóminn
yfir dómsmálaráðherranum, en
einnig það er umtalsverð fyrir-
höfn.
Og þá er ég kominn að efni
þessa máls. Dómar í undirrétti
ættu að réttu lagi að vera aðgengi-
legir á vefnum eins og dómar
Hæstaréttar. Vefsetur Hæstarétt-
ar er til fyrirmyndar: þar er án
nokkurrar fyrirhafnar hægt að slá
upp gengnum dómum mörg ár
aftur í tímann. Málverkafölsunar-
málið? Dómur Hæstaréttar birtist
á skjánum eftir andartak. Dóm-
arnir í kvótamálinu? Sama þar:
þeir eru á sínum stað. Dómurinn í
öryrkjamálinu? Sama saga.
Öðru máli gegnir um vefsetur
Héraðsdóms Reykjavíkur og ann-
arra héraðsdómstóla. Þar eru birt-
ir dómar aðeins nokkrar vikur
aftur í tímann. Hvernig var hann
aftur dómurinn gegn Davíð Odds-
syni þáverandi forsætisráðherra?
Fékk hann fjársekt eða ekki?
(Svar: nei, hann var ekki sektaður,
en ummæli hans voru dæmd dauð
og ómerk.) Og hvernig var dómur-
inn gegn fyrrverandi aðstoðar-
manni hans í forsætisráðuneyt-
inu? Fékk hann fangelsisdóm eða
ekki? (Svar: já, hann fékk auk ann-
ars óskilorðsbundinn fangelsis-
dóm.) Svörin innan sviga er ekki
að finna á vefsetri Héraðsdóms
Reykjavíkur, en þar ættu þau að
vera. Og hvernig var hann aftur
dómurinn yfir bankastarfsmann-
inum, sem sveik fé út úr Lands-
bankanum á viðreisnarárunum?
Hverjir aðrir komu þar við sögu?
Þannig gæti ég spurt of daginn, og
upplýsingarnar eru sem sagt ekki
aðgengilegar á vefsetri Héraðs-
dóms Reykjavíkur, enda þótt falln-
ir dómar séu opinberir úrskurðir
og allir eigi jafnan rétt á að lesa
þá. Í réttarríki eiga menn ekki að
þurfa að velkjast í vafa um fallna
dóma.
Lögfræðingar eru sumir þeirr-
ar skoðunar, að héraðsdómar hafi
yfirleitt takmarkað heimildar-
gildi, þar eð mikilvæg lögfræðileg
álitamál í undirrétti komi oftast
nær til kasta Hæstaréttar, og
hæstaréttardómar eru aðgengi-
legir á vefnum. Við þessi rök er
það að athuga, að sumir héraðs-
dómar eru svo skýrir og afdráttar-
lausir, að hinir dæmdu sjá sér ekki
hag í að áfrýja þeim, eins og til
dæmis dómarnir gegn ráðherrun-
um tveim, sem nefndir voru að
framan. Hitt skiptir einnig máli,
að héraðsdómstólar fella stundum
vel smíðaða og merka dóma um
ýmis mál, sem vert er að halda til
haga, hvort sem slíkum dómum er
áfrýjað til Hæstaréttar eða ekki.
Allir hæstaréttardómar og valdir
héraðsdómar í Svíþjóð eru birtir á
vefnum, svo að dæmi sé tekið frá
nálægu landi.
Að öllu samanlögðu sýnist mér
því rökrétt að hvetja Héraðsdóm
Reykjavíkur og aðra dómstóla til
að taka vefsetur Hæstaréttar sér
til fyrirmyndar og birta gengna
dóma aftur í tímann, helzt marga
áratugi. Það kostar ekki mikið
með nútímatækni. Það kemur ekki
heldur að sök, þótt gagnslitlir
dómar fljóti með inn á vefinn, því
að nýjar leitarvélar gera það kleift
að greina hismið frá kjarnanum á
leifturhraða. Birting allra dóma á
vefnum myndi greiða fyrir hollri
umræðu um ýmis dómsmál frá
fyrri tíð og þétta þjóðarsöguna.
Mafía skal hún heita
Í DAG
BIRTING DÓMA
ÞORVALDUR
GYLFASON
Dómar í undirrétti ættu að
réttu lagi að vera aðgengileg-
ir á vefnum eins og dómar
Hæstaréttar. Vefsetur Hæsta-
réttar er til fyrirmyndar: þar er
án nokkurrar fyrirhafnar hægt
að slá upp gengnum dómum
mörg ár aftur í tímann.
Byrjað heima
Nýr borgarstjórnarmeirihluti ætlar að
standa við kosningaloforðin og sjást
fyrstu merki þess laugardaginn 22. júlí
þegar viðamiklu hreinsunarátaki verður
ýtt úr vör. Borgin verður hreinsuð og
fegruð undir yfirskriftinni: Tökum upp
hanskann fyrir Reykjavík og vonast
borgaryfirvöld til að borgarbúar leggi
sitt af mörkum og liðsinni borgarstarfs-
mönnum við verkefnið.
Hreinsa á öll hverfi
borgarinnar stig af
stigi en byrjað verður
á Breiðholtinu. Það
kemur kannski ekki á
óvart að það ágæta
hverfi skyldi verða
fyrir valinu enda búa
bæði borgarstjóri og
formað í Breiðholt-
inu.
Annar hver hugsi
Hálfur þingflokkur Framsóknarflokksins
veltir nú fyrir sér framboði til forystu í
flokknum. Jónína Bjartmarz, Hjálmar
Árnason og Valgerður Sverrisdóttir
hafa þegar ákveðið sig og eðli máls
samkvæmt eru Halldór Ásgrímsson og
Jón Kristjánsson ekki að íhuga framboð.
Það gera hins vegar Guðni Ágústsson,
Birkir Jón Jónsson, Kristinn H. Gunnars-
son, Siv Friðleifsdóttir og Magnús
Stefánsson. Eftir
standa Dagný Jóns-
dóttir og Guðjón
Ólafur Jónsson,
sem þykja ekki
hafa ástæðu
til að velta
málunum
sérstaklega
fyrir sér.
Vinsælt starf
Finnbogi Jónsson, sem nýlega var
ráðinn framkvæmdastjóri Nýsköp-
unarsjóðs atvinnulífsins, er fjórði
framkvæmdastjóri sjóðsins í tæplega
níu ára sögu hans. Páll Kr. Pálsson
var fyrsti framkvæmdastjóri NSA og
gegndi starfinu í eitt og hálft ár. Úlfar
Steindórsson tók við af Páli og var
framkvæmdastjóri í þrjú og hálft ár.
Gunnar Örn Gunnarsson var svo eft-
irmaður Úlfars og sat í starfi í
tæp þrjú ár. Athyglivert er hve
stutt menn staldra við í þessu
starfi en ekki síður hve það
er vinsælt. Í þau fjögur
skipti sem það hefur verið
auglýst laust til umsóknar
hafa samtals 114 umsókn-
ir borist.
bjorn@frettabladid.is
AUGL†SINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLA‹INU ALLA MI‹VIKUDAGA
Sögurnar, tölurnar, fólki›.
Svo lengi sem ekki verða einhverjar stórkostlegar náttúru-hamfarir munu fleiri erlendir ferðamenn heimsækja Ísland í ár en samanlagður íbúafjöldi landins. Verður það þá þriðja
árið í röð sem íslensk ferðaþjónusta fagnar þeim glæsilega
árangri að laða hingað fleiri en 300 þúsund ferðamenn.
Full ástæða er til að staldra við og velta fyrir sér hversu mikið
þrekvirki þetta er. Til samanburðar dregur ekkert Norðurland-
anna að sér viðlíka fjölda miðað við íbúa. Þar er hlutfall árlegs
fjölda erlendra gesta yfirleitt í kringum helmingur af lands-
mönnum. Og sé miðað við eitt mesta ferðamannaland heims,
Frakkland, þá koma þangað á hverju ári um það bil 15 prósent
fleiri erlendir gestir en franska þjóðin telur. Allt bendir til þess
að í árslok megi bæta 30 prósentum við íbúatölu Íslands þegar
ferðamannabókhaldið verður gert upp.
Þetta eru ævintýralegar tölur og mikið er í húfi að
uppbygging á innviðum ferðaþjónustunnar verði
þannig að hún geti annað öllum þessu mikla gesta-
gangi.
Í nýrri skýrslu um um ferðavenjur erlendra ferðamanna, sem
samgönguráðuneytið lét taka saman, kemur fram að ferðamönn-
um mun halda áfram að fjölga hratt á næstu árum. Er spáð að
með sömu þróun og hefur verið undanfarin ár, megi búast við
allt að einni milljón ferðamanna hingað til lands árið 2015. Verð-
ur það þá meira en tvöfaldur fjöldi landsmanna miðað við mann-
fjöldaspár.
Þetta eru ævintýralegar tölur og mikið er í húfi að uppbygg-
ing á innviðum ferðaþjónustunnar verði þannig að hún geti
annað öllum þessu mikla gestagangi. Ef rýnt er í fyrrnefnda
skýrslu virðast þau mál vera í góðu lagi um þessar mundir, og
reyndar rúmlega það, því um 20 prósent erlendra ferðamanna
hafa komið hingað einu sinni eða oftar, og 80 prósent geta hugs-
að sér að koma aftur til landsins.
Í viðtali við Ríkisútvarpið í gær benti Magnús Oddsson ferða-
málastjóri hins vegar á að ekki væri til nógu mikið af menntuðu
fólki í ferðaþjónustunni til að sinna þeim mikla fjölda ferðamanna
sem spáð er að heimsæki Ísland á næstu árum. Augljóst er að ekki
þolir bið að taka á því vandamáli; eins og allir vita kemur fólk
sjaldnast aftur þangað sem ekki er tekið vel á móti því.
Annað ekki síður aðkallandi mál er fyrirséður stóraukinn
ágangur við náttúruperlur landsins. Náttúran er viðkvæm og
mikil og óheft umferð getur haft í för með sér eyðileggingu sem
ekki er hægt að bæta. Í skýrslu samgönguráðuneytisins er ekki
eytt mörgum orðum í þessa hlið ferðamennskunnar, en þó er
bent á að álagið á fjölsóttustu ferðamannastaði landsins sé mikið
og að mikilvægt sé að fara eftir ábendingum þolmarkarann-
sókna um viðeigandi ráðstafanir og áætlanir um úrbætur. Æski-
legt er að ferðamálayfirvöld marki afdráttarlausa stefnu í þeim
efnum.
SJÓNARMIÐ
JÓN KALDAL
Ekkert Norðurlandanna dregur að sér viðlíka fjölda
ferðamanna og Ísland miðað við höfðatölu.
Þrekvirki ferða-
þjónustunnar