Tíminn - 16.08.1978, Side 7

Miövikudagur 16. ágúst 1978
7
Steingrímur Hermannsson:
FRAMSÓKNARSTEFNAN
I tveimur greinum i blaöinu
hef ég fjallað um þann efna-
hagsvanda, sem viðræður um
stjórnarmyndun hafa sniiist um
og rakið tillögur Alþýöubanda-
lagsins sérstaklega. Ragnar
Arnalds svaraði þvl að nokkru
leyti hér I blaðinu. Þvl hef ég
hug á að svara sérstaklega síö-
ar.
Nú tel ég hins vegar rétt að
gera nokkra grein fyrir hug-
myndum okkar Framsóknar-
manna. Að vlsu hefur hvað eftir
annað verið gerð grein fyrir
okkar tillögum hér I blaðinu. Þó
virðist mér rétt að draga fram
nokkur megináhersluatriði.
Stefna Fram-
sóknarflokkslns
Stefna Framsóknarflokksins
var skýrt mörkuð á flokksþing-
inu I mars s.l. Hafa þær sam-
þykktir allar verið birtar. Þær
lögðum við að sjálfsögðu fram I
umræðunum. Hins vegar má
segja að þeim grundvelli, sem
við vildum byggja á við lausn
efnahagsvandans hafi þegar I
upphafi verið hafnaö. Bæði A,l-
þýðuflokkur og Alþýðubandalag
kváðu ekki annað koma til
greina en aö setja samningana i
gildi. Við töldum það óráð. Við
töldum ljóst að slikt mundi leiða
til stóraukins vanda, sem ekki
yrði leystur nema með enn
meiri kjaraskerðingu. Tillögur
Alþýðuflokksins staðfesta þetta.
Einnig er sú gífurlega launa-
hækkun sem kæmi á hærri laun
andstæð þeirri launajöfnunar-
stefnu, sem við leggjum áherslu
á.
Við svöruðum þessu með þvl
að biðja hina flokkana að leggja
fram tillögur og útreikninga,
sem sýndu, að efnahagsvandinn
yrði leystur á viðunandi máta
með slikum launahækkunum.
Allir vita hver niðurstaðan
varð. Dæmið gekk ekki upp.
Grundvallar-
atriöi
Aður en ég ræði nánar um til-
lögur okkar Framsóknarmanna
tel ég rétt að leggja áherslu á
eftirgreind grundvallaratriði:
1. Efnahagsvandinn er orðinn
svo gifurlegur að áframhald-
andi víxlhækkanir verölags
og launa geta ekki leitt til
annars en annaö hvort
stöðvunar atvinnuveganna og
atvinnuleysis eöa endurtek-
inna gengisfellinga með stór-
kostlegri tilfærslu fjármagns
og upplausn. Þvi verður að
grlpa til róttækra aðgerða.
■2. Til þess að ná tökum á efna-
hagsmálunum mun öll þjóðin
verða að færa einhverjar
fórnir I bili. Aðalatriðið I þvl
sambandi er að atvinnu-
vegirnir stöövist ekki og
kaupmáttur lægstu launa
verði tryggður eins og kostur
er.
3. Gera verður þegar ráðstafan-
ir vegna aðsteðjandi efna-
hagsvanda, sem fyrst og
fremst hafi það markmið að
halda atvinnuvegunum gang-
andi og skapa svigrúm til
grundvallarbreytinga I efna-
hagsmálum ekki slöar en 1.
desember n.k. þegar nýjar
samningaumleitanir hefjast.
4. Gengisfelling er aldrei lækn-
ing og leiðir aðeins til nýrrar
og stærri kollsteypu án við-
námsaögeröa. Gengisfelling
er þvi ekki okkar tillaga. Hins
vegarer röng gengisskráning
algeng afleiðing verðbólgu.
Svo er tvlmælalaust orðið nú.
Allir útflutningsatvinnuvegir
landsmanna eiga i miklum
vandræðum og svo er einnig
um þann iðnað, sem á I sam-
keppni við innfluttan iðnaðar-
varning. Asóknin I gjaldeyri
er einnig glöggt merki um
þetta og mun leiða til vaxandi
viðskiptahalla. Spurningin er
þvi sú, hvort þetta megi leið-
rétta með þvi að stlga skrefið
til baka, þ.e. með þvl að
lækka tilkostnað innanlands.
Þvi miður er skekkjan orðin
svo stór að til þess þyrftí
gifurlega lækkun á öllum
sviðum, einnig launa og fisk-
verðs. Ekki sýnist mér grund-
völlur til sliks. Um vlðtækt
uppbótakerfi Alþýðubanda-
lagsins sé ég ekki ástæðu til
að ræða nánar. Það er aö fara
úr öskunni I eldinn.
Mér sýnist því liklegt að ekki
verði hjá þvl komist að fella
gengið til þess að skapa það
svigrúm, sem við þörfnumst
til raunhæfari aðgerða I efna-
hagsmálum. Þá ákvörðun á
hins vegar ekki að taka fyrr
en séð er hvaða viðnáms- og
hliðarráöstafanir koma til
greina og sem ætla má að
árangur beri.
Aðsteðjandi
efnahagsvandi
Stöðnun blasir nú víða við at-
vinnuvegunum og atvinnuleysi.
Koma verður I veg fyrir sllkt og
skapa svigrúm til raunhæfra
aðgerða i' efnahagsmálum. 1 þvi
skyni leggjum við áherslu á
eftirgreind atriði:
1. Niðurfærslu, bæði til þess að
draga úr áhrifum gengisfell-
ingar og verðbólgu og lækka
f r am le iðsluko stnað.
Til greina kemur:
a) Lækkun verðlags með
lækkun vörugjalds og sölu-
skatts, enda komi samdráttur
I rikisrekstri og framkvæmd-
um á móti.
b) Lækkun tilkostnaðar, t.d.
með lækkun vaxta á afurða-
og rekstrarlánum.
c) Niðurgreiðsla eins og tekj-
ur leyfa.
Tekjuöflun verður sérstak-
lega mikilvæg I þessu sam-
bandiogverðuraö skoðanán-
ar.
2. Tekjuöflun
a) Verðbólguskattur. Leita
verður allra leiða tíl að skatt-
leggja óeölilegan verðbólgu-
gróða, einkum einstaklinga.
Þetta mætti geraað einhverju
leyti strax með aukaeigna-
skatti.
Steingrfmur Hermannsson
b) Skattur á eyðslu, t.d. á við-
bótarskammt ferðagjaldeyris
og eyðsluvörur.
c) Samdráttur i opinberum
framkvæmdum.
3. Verðstöðvun til áramóta,
a.m.k. áinnlendri framleiöslu
og þjónustu.
4. Gengisbreyting eins og óhjá-
kvæmilegt reynist til þess að
tryggja rekstur útflutningsat-
vinnuveganna, þegar ofan-
greindar aögerðir hafa verið
metnar.
5. Samráð viö launþega um að-
gerðir og stefnuna I efnahags-
málum hefjist strax. Við telj-
um ekki raunhæft að setja
samningana i gildi, eins og
fyrr segir. Hins vegar kemur
að minu mati vel til greina að
samþykkja tillögur Verka-
mannasambandsinsog greiða
fullar verðbætur á lægri laun.
Aðalatriðið er að góð sam-
staða geti orðið með rlkis-
stjórn og launþegum um að-
gerðir í efnahagsmálum.
Breytt
efnahagsstefna
Þaö svigrúm, sem skapast
meö ofangreindum fyrstu að-
gerðum ber að nota til þess að
marka i samráði við launþega
og aðra aðila vinnumarkaðarins
breytta stefnu i efnahagsmál-
um. Megineinkenni þeirrar
stefnu eiga að okkar mati að
vera:
1. Áætlun verði gerð um hjöðn-
un verðbólgunnar í ákveðnum
áföngum. Stefnan I fjár-
festinga- og peningamálum
og I rikisfjármálum verði
felld að þessum áföngum.
Engar hækkanir verði leyfðar
á innlendum kostnaði, út-
seldri vinnu eða launum,
nema sem rúmast innan
þeirra verðbólgumarkmiða,
sem sett eru.
2. Visitölugrundvöllurinn verði
endurskoðaöur þannig að
verðbætur miðist fyrst og
fremst við afkomu þjóðarbús-
ins hverju sinni, en tryggi þó
jafnan kaupmátt lægstu
launa. Koma verður I veg fyr-
ir hraövaxandi vlxlhækkanir
verðlags og launa.
3. Jöfnun tekju- og eignaskipt-
ingarveröiaðstefntm.a.meö
þvl að draga verulega úr
hækkun hærri launa, létta
fjármagnsbyröi þeirra sem
byggt hafa siöustu árin með
margföldum fjármagns-
kostnaði og með verðbólgu-
skatti.
4. Endurskoöuö vaxtastefna til
lækkunar á vaxtakostnaöi at-
vinnuveganna, t.d. meö þvl aö
aðskilja vexti og verðtrygg-
ingu, lækka vextina en hækka
verötrygginguna, en endur-
lána stóran hluta hennar.
Einnig kæmi til greina aö
stórlækka vexti á afurða- og
rekstrarlánum útflutningsat-
vinnuveganna en gengis-
tryggja, enda fái þeir þá að
njóta gengisbreytinga ef
verða. Vextir lækki I sam-
ræmi við markmiö um hjöðn-
un verðbólgu og sem þáttur i
þeirri viöleitni.
5. Stjórn fjárfestingarmála
verði tekin til endurskoöunar.
Útlán sjóða verði samræmd,
verkefni ákveðin samkvæmt
áætlun og forgangsröðun.
Ahersla verði lögð á aukna
framleiðslu með hagræðingu
og bættum afköstum. Dregið
verði úr f járfestingu fyrst um
sinn, bæði úr fjárfestingu
opinberra aðila og einkaaöila.
6. Niðurfærslu verðlags verði
haldið áfram eins og tekjuöfl-
un ogaðstaða rikissjóös frek-
ast leyfir.
7. Aðhaid i rikisbúskap verði
stóraukið. Ahersla veröi lögð
á hallalausan rikisrekstur.
Framsóknarmönnum er Ijóst,
að erfitt mun reynast aö ná
veruiegum árangri i baráttunni
við veröbólguna, eins og að er
stefnt með ofangreindum að-
gerðum,eða eftir öðrum leiðutn ,
nema i samráði við launþega og
aðra aöila vinnumarkaðarins. Á
þaðber að leggja áherslu. Hins
vegar verður sérhver ríkis-
stjórn að vera reiðubúin til þess
að gripa I taumana strax og af
festu ef verðbólgan virðist ætla
að vaxa umfram það sem að er
stefnt.
Um tölulegt gildi þeirra að-
gerða, sem hér eru raktar, tel
ég ekki ástæðu til að fjalla. Ef
menn eru sammála um stefn-
una er skynsamlegra að mlnu
mati að þeir sem ætla að vinna
saman geri það sameiginlega
meðsérfræðingum enað hver sé
að sliku upp á eigin spýtur.
Önnur
stefnumál
Flokksþingið markaði itar-
lega strfnu á öllum sviðum
þjóðmála, sem flokkurinn mun
aðsjálfsögðuvinna að. Ég tel þó
að leggja beri sérstaka áherslu
á eftirgreind atriði nú.
1. Landbúnaöur
a) Veröjöfnunargjaldið verði
greittaf rikissjóði. Fráleitter
að ætla bændum, sem eru
launalægstir I landinu, að
bera einir skaöann af lágu
verði á afurðum land-
búnaöarins á erlendum
mörkuðum.
b) Framleiösluráðslögum
verði breytt eins og að er
stefnt. Teknirveröiupp beinir
samningar bænda viö rlkis-
valdiö.
c) Orlofsmál bænda verði
leyst.
2. lönaöur
Samkeppnisgrundvöllur Is-
lensks iönaöar gagnvart er-
lendum iönaði verði styrktur
ekki sist meö tilliti tíl vlð-
tækraaögerða erlendra rikis-
stjórna til þess að jafna slik
met og veita islenskum iðnaöi
þann stuöning, sem nauösyn-
legur er.
3. Sjávarútvegur
Lögð verði áhersla á mark-
vissa stjórnun og hagkvæmni
i sjávarútvegi. 1 því skyni
verði gerö itarleg könnun á
þvi hvernig æskilegt væri aö
endurskipuleggja stjórnun
fiskveiöa og vinnslu, t.d. meö
þvi að setja á fót sérstaka
fiskveiðistjóm.
4. Orkumál
Komið veröi á fót einu megin
raforkuöflunarfyrirtæki með
samruna Lands virkjunar,
Laxárvirkjunar og hluta af
Rafmagnsveitum rikisins
með þátttöku rikis og sveita-
félaga. Það fyrirtæki yfirtaki
allar virkjanir I eigu rlkisins
og stofnlinur. Orkuveitusvæði
þess sé landiö allt og selji þaö
raforku um land allt meö
einni og sömu gjaldskrá.
5. Byggðamál
Byggðastefnu veröi fram-
haldið með svipuðum þunga
og verið hefur. Hins vegar,
með tilliti tíl þess aö jafnvægi
hefur náðst I fólksfjölgun, tel
ég eðlilegt að endurskoöa
framkvæmdina. Kemur til
greina aö leggja meiri
áherslu en gert hefur verið á
hagræðingu og endurskipulag
atvinnugreina án tillits til
landshluta og á bætta þjón-
ustu viö íbúa dreifbýlisins.
6. Stjórnarskrármálið
Hraða ber endurskoöun
stjórnarskrárinnar, m.a.
kosningalaga. Leiörétta þarf
ósamræmi það sem nú er orð-
ið á milli fjölda þingmanna i
þéttbýli og dreifbýli og stefna
ber að persónubundnara
kjöri.
Lokaorð
1 þvi sem að framan er rakiö
hef ég aö sjálfsögöu fyrst og
fremst stuöst viö samþykktir
siðasta flokksþings. Sumtmá þó
rekja annaö, t.d. til mið-
stjórnarfunda (stjórnarskrár-
máliö) eða til efnahagsnefndar
flokksins (hjöðnun verðbólgu i
áföngum, og breytt vaxta-
stefna). Fjölmörgum mikilvæg-
um samþykktum er sleppt, t.d.
ásviði samgöngumála, mennta-
mála, heilbrigðis- og félags-
mála, svo eitthvað sé nefnt. Aö
framkvæmd þeirra mun flokk-
urinn að sjálfsögðu einnig
vinna. Þá hef ég stuöst viö um-
ræður á nýlegum miðstjórnar-
fundi og á þingflokksfundum og
loks að sjálfsögðu við eigin
sjónarmið.
Ég tel ofangreind áherslu-
atriöi einna mikilvægust i þeirri
ummótun islensks þjóðfélags,
sem fram veröur að fara, frá
handahófi, sóun og verðbólgu-
kapphlaupi i þjóðfélag, þar sem
rikir markviss framleiðslu-
stefna, öryggi og jöfnuður fýrir
alla þjóðfélagsþegna.