Tíminn - 24.09.1978, Side 13

Sunnudagur 24. september 1978
13

ástæður og afleiðingar
Ógnaröldin i íran hefur nú staðið i allt
sumar. óhugnanlegar ikveikjur, árásir lög-
reglu og herliðs á fólk i mótmælagöngum, póli-
tiskur óstöðugleiki, allt hefur þetta einkennt
þetta langa heita sumar i hinu persneska
keisarariki.
íran hefur jafnframt þessu
náð langt á öörum sviðum.
Þrátt fyrir ólguna og óein-
inguna hefur transkeisari
látið finna fyrir, að hann
ræður auðugu og voldugu rfki,
sem stórveldin verða að taka
tillit til. Hua Kuo feng, for-
sætisráðherra Kina og
formaður kommúnista-
flokksins sótti keisarann heim
til að leita hjá honum ráða um
oliuvinnslu og styrkja hann
gegn Sovétrikjunum. Það er
yfirlýst stefna íranskeisara,
Múhammeðs Reza Pahlevi, að
gera íran að fimmta mesta
iönaðarveldi heims, — á eftir
Bandaríkjun um , Sovét-
rikjunum, Japan og Vestur-
Þýskalandi. Her hans er þegar
einn hinn öflugasti i heimi, lfk-
lega hinn stærsti utan risa-
veldanna. tran er f jórðamesta
oliuframleiðsluland iheimi, —
oliuvinnsian þar nam 227
milljón tonnum árið 1977.
transkeisari er ákveðinn i
að gera tran að nútimariki
þar sem hráefni eins og olla
verði ekki lengur undirstaða
efnahagslifsins. Hann átti
manna mestan þátt i að verð á
Haraldur Ólafsson:
Búið var á Körmt
fyrir 10000 árum
Fornleifafræöingar
frá fornminjasafninu i
Stavanger hafa fundið
merkilegar leifar
mannabyggðar á
Ávaldsnesi á eyjunni
Körmt. Þar hafa fundist
örvaroddar og tinna< en
tinna ásamt kvartsi var
notuð til að búa til úr
odda, skinnsköfur og
annað af því tagi. Þá
hafa fundist þarna axir,
sem benda eindregið til,
að þarna hafi verið
mannabyggð fyrir
10.000 árum, eða í lok
ísaldarinnar.
Norska presta-
félagið lýsir
stuðningi við
kvenpresta
Áalmennum fundi í Prestafélagi norsku kirkj-
unnar fyrir skömmu var samþykkt með yfir-
gnæfandi meirihluta að viðurkenna, að konur get
gegnt prestsembætti. Er þetta í samræmi við
fyrri samþykktir stjórnar Prestafélagsins. A
fundinum voru aðeins 15 andvigir tillögu um að
lýsa stuðningi við kvenpresta.
Harðar deilur hafa verið um
kvenpresta i Noregi, og nú
reyndu andstæðingar þeirra
að fá samþykkt, að viðurkenn-
ingin á kvenprestum þýddi
ekkiaðguðfræðilegaværifallist
á að þær gætu gegtit prests-
embætti. Tillaga sem um það
fjallaði var felld með 114
atkvæðum gegn 8i;
Félag bibliu- og játningar-
trúrra presta samþykkti
mótmæli gegn ályktun Presta-
félagsins. Bendir félagið á, að
þótt rikið hafi viðurkennt að
konur geti gegnt prests--
embætti, þá hafi norska
kirkjan sem slik ekki viður-
kennt kvenpresta. Það sé
einungis um að ræða sam-
þykkt rikisvaldsins en ekki
kirkjunnar.
Félag bibliu- og játninga-
trúrra presta kallar kven-
presta hina „svonefndu”
presta.
1 umræðum á fundi Presta-
félgs norsku kirkjunnar, var -
áhersla lögð á, að konur tækju
að sér öll venjuleg prests-
störf, en yrðu ekki nokkurs
konar undirprestar. Var talið
mikilvægt, að hætt yrði að
deila um kynferði presta og
ætti ekki kljúfa kirkjuna á
slikum aukaatriðum.
öldinni i sumar eru ekki fyrst
og fremst efnalegar, þótt þær
hefi auðvitað haft sin áhrif.
Trúarleg efni koma hér
fremur við sögu.
tran er land múhameðs-
trúarmanna. Trúin á rik itök á
landsbyggöinni og meðal alls
almennings. Trúarleið-
togarnir hafa frá fyrstu tið
verið andvígir viðleitni keis-
arans til að færa allt til
nútimahorfs i landinu. Þeir
telja, að halda beri lögmál
þau, sem sett eru fram i
Kóraninum, og allt, sem utan
að kemur sé af hinu illa. Einn
helsti leiðtogi múhameðs-
trúarmanna, eða þess hóps
þeirra, sem ihaldssamastur
er, hefur undanfarin ár búið I
irak og þaðan predikað gegn
öllum nýjungum I keisara-
dæminu. Almenningur hefur
haft eyrun opin fyrir þessum
boðskap, ekki hvað sist þegar
loforðin um glæsta og þægi-
lega framtið hafa ekki ræst
nema að óverulegu leyti.
Trúarleiðtogarnir hafa æst
upp lýðinn og notað til þess
helgidagana þegar þeir hafa
boðað heilagt strið gegn öllu
nýju. Það hefur einnig valdið
mikilli gremju og jafnvel hatri
meðal trúarleiðtoganna, að
Bahai-trúflokkurinn hefur
notið velvildar ráðamanna I
tran. Bahai er villutrúarhópur
innan tslam, og hafa fylgis-
menn hans sætt sig við nýj-
ungar stjórnarinnar. Hafa
margir Bahai-menn setið í
háum embættuin hjá keis-
aranum.
Lega trans að landamærum
Sovetrikjanna, Afghanistan,
Pakistan, traks og Tyrklands
veldur þvi, að landiö er gifur-
lega mikilvægt út frá
hernaðarsjónarmiði. Það
liggur að Persaflóa þar sem
mest af þeirri oliu, sem kemur
á heimsmarkað, er I jörðu.
Hernaðarlega og eínahags-
lega öflugt tran er takmark
keisarans, ella telur hann að
landið geti orðið auðveld bráð
stórveldum. Hann vill fyrir
alla muni forðast að verða lýð-
konungur risavelda i austri
eða vestri, en hann dreymir
hugsanlega um að verða stór-
veldi, sem sett geti reglur um
það, sem fram fer I löndunum
frá tsrael til Pakistan og á
Arabiuskaga. Skapist það
ástand i tran, að keisarinn
veröi að sleppa völdum, getur
orðið erfitt að finna nýtt jafn-
vægi á þessum slóðum.
Enda þótt mikill auður hafi
safnast að trönum hefur ekki
gengið vel að ávaxta hann til
hagsbóta fyrir sárfátæka þjóð.
t landinu eru nú fullkomnar
oliuhreinsunarstöðvar, stál-
bræðslur, bilaverksmiðjur,
kjarnorkuver og neðanjarðar-
stöðvar. iranstjórn hefur fjár-
fest i mörgum stórfyrir-
tækjum á Vesturlöndum.
Heima fyrir hefur þó færra
breytst. Jarðnæði hefur vissu-
lega verið skipt milli bænda,
en flugríkir jarðeigendur hafa
fengið rikulegar bætur frá
stjórninni. Þetta fé hefur ekki
verið fjárfest i framkvæmdum
I tran.
Astæðurnar fyrir ógnar-
oliu fjórfaldaðist I kjölfar Jom
Kippú r-striðsins 1 973.
Iðnaðarvörur frá Vestur-
löndum hækkuðu stöðugt i
verði jafnframt þvi, að svo
mikiivægt hráefni sem olia
var svo alltaf á sama verði.
Keisarinn lagði til að olian
yrði tifölduö i verði, en látið
var nægja að fórfalda hana.
Þessi ráðstöfun sýndi betur en
allt annað hve háð Vesturlönd
voru ódýrum hráefnum frá
hinum fátæka þriðja heimi.
Hækkunin olli sliku uppnámi,
að við borð lá, að cfnahags-
kerfi hryndu Atvinnuleysi og
samdráttur rikir nú i mörgum
þeim löndum, sem hvað
háðust eru innfluttri orku i
formi oliu.
AUt fyrír
sport-
manninn
Bómullarbolir, stutterma allir
litir.
Verð kr. 2.250-2.790
Buxur með eða án randa.
Margir litir. Verð kr. 1.390-3.630
Sokkar: lágir, háir, þykkir,
þunnir.
Skór: Hummel — Puma Adidas
—- Strigaskór — Blakskór o.fl.
Boltar — Spaðar o.fl.
POSTSENDUM
HOLASPORT
Hólagarði, Lóuhólar 2-6
simi 75020.