Tíminn - 08.10.1978, Blaðsíða 6

ó
Sunnudagur 8. október 1978
V
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar.
Þórarinn Þórarinssón og Jón Sigurösson. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Glslason. Ritstjórnarskrifstofur,
framkvæmdastjór.n og' auglýsingar Si&umUla 15. Simi
86300.
Kvöldsimar blaftamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00.
86387. Verö i lausasölu kr. 110. Askriftargjald kr. 2.200 á
mánuöi. , ,
Blaöaprent h.f.
J
Óleyst hafréttarmál
Þótt segja megi, að hafréttarráðstefnan hafi
þegar borið þann árangur, að 200 milna efnahags-
lögsaga sé orðin staðreynd, er enn eftir að ná sam-
komulagi um nokkur mikilvæg atriði, sem snerta
hana. Helztu atriðin, sem enn eru óleyst, eru
þessi:
1 fyrsta lagi er að nefna nýtingu þess hluta leyfi-
legs fiskafla, sem strandrikið getur ekki hagnýtt
sjálft. Samkvæmt textanum, sem liggur fyrir ráð-
stefnunni, hefur strandrikið rétt til að ákveða
hámarksafla og hvað mikið það getur veitt sjálft.
önnur riki eiga að fá afganginn. Mörg þátttökurik-
in á hafréttarráðstefnunni telja strandrikið geta
misnotað þennan rétt, t.d. með þvi að meta leyfi-
legan afla of lágt eða með þvi að ofmeta getu sina
til að veiða hann. Viðkomandi riki vilja að deilum,
sem risa út af ágreiningi um misnotkun strandrik-
is á umræddum réttindum megi skjóta til sérstaks
hafréttardómstóls. Þetta vilja strandrikin ekki, en
sum þeirra hafa léð máls á þvi, að sérstök sátta-
nefnd f jalli um slikar deilur og skili áliti um þau,
sem sé þó ekki bindandi fyrir strandrikið. Enn hef-
ur ekki náðst samkomulag um þetta atriði, en
íslendingar þekkja af eigin raun að miklu getur
skipt hver niðurstaðan verður i þessum efnum.
1 öðru lagi er að nefna kröfu landluktra og af-
skiptra rikja um sérstök forréttindi til veiða innan
fiskveiðilögsögu strandrikja. Hér er um að ræða
rikjahóp, sem sennilega getur haft stöðvunarvald
á ráðstefnunni, ef til atkvæðagreiðslu kemur.
íslendingar hafa fengið það ákvæði inn i textann,
að slik forréttindi landluktra rikja, ef samþykkt
verða, skuli ekki ná til strandrikja, sem séu að
miklu leyti háð fiskveiðum. Samkvæmt þvi yrði ís-
land undanþegið slikum forréttindum. Landluktu
og afskiptu rikin hafa lýst fylgi sinu við þetta, en
að þvi tilskildu að samkomulag verði um kröfur
þeirra. Þetta mál er þvi enn óleyst.
í þriðja lagi er að nefna að enn er ósamkomulag
um hvernig draga skuli mörk landgrunns, sem
fellur undir strandriki utan 200 milna efnahagslög-
sögu. Textinn gerir ráð fyrir, að strandriki eigi
rétt til auðæfa i hafsbotni landgrunns, sem er utan
200 milna efnahagslögsögu. Textinn gerir ráð fyr-
ir, að strandriki eigi rétt til auðæfa
1 þriðja lagi er að nefna að enn er ósamkomulag
um hvernig draga skuli mörk landgrunns, sem
fellur undir strandriki utan 200 milna efnahgslög-
sögu. Textinn gerir ráð fyrir, að strandriki eigi
rétt til auðæfa i hafsbotni landgrunns, sem er utan
200 milna, en ákvæði hans eru óljós um hver enda-
mörk landgrunnsins skuli vera. Um það er ósam-
komulag á ráðstefnunni, hvernig þessi mörk skuli
ákveðin og getur það skipt Island verulegu máli
hver niðurstaðan verður.
í fjórða lagi er svo ekki samkomulag um, hvaða
reglur skuli gilda um eyjar, og einnig um mörk
landhelgi eða efnahagslögsögu, þegar tvö lönd
liggja svo nálægt hvort öðru, að þau geta ekki bæði
fengið 12 milna lögsögu eða 200 milna efnahagslög-
sögu. Þessi atriði geta skipt verulega máli varð-
andi Island og Jan Mayen.
Fleiri atriði mætti nefna, sem enn er ósam-
komulag um varðandi efnahagslögsöguna og land-
grunnið, en þessi munu vega mest. En alvarleg-
astur ágreiningur á hafréttarráðstefnunni er varð-
andi auðæfi úthafsbotnsins og nýtingu hans. Þar
þokast þó alltaf i samkomulagsátt. Þar eiga
islenzk stjórnvöld eftir að taka afstöðu til fjöl-
margra vandasamra atriða, ef til atkvæðagreiðslu
kemur. Þ.Þ.
Henní berast fjölmörg klögumál
1 BYRJUN þessa árs tók
ung kona Carol Bellamy viö for-
setastarfinu i borgarstjórn New
York. Hún var kjörin forseti
borgarstjórnarinnar viö
borgarstjórakosningu og
borgarstjórnarkosningar sem
fóru fram i byrjun nóvember i
fyrra. Forseti borgarstjórnar-
innar i New York er kjörinn sér-
staklega og er jafnframt þvi
sem hann stjórnar borgar-
stjórnarfundum eins konar full-
trúi borgaranna gagnvart
borgarstjórninni. Þeir koma til
hans meö klögumál sin vegna
þess, sem þeim finnst miöur
fara i stjórn borgarinnar. Af
þeim ástæöum hefur forsetinn
ekki atkvæöisrétt á borgar-
stjórnarfundum og er þvi jafnan
óbundinn af þeim ákvöröunum,
sem eru teknar þar. Þannig
hefur hann frjálsari hendur
gagnvart borgarstjórninni.
Staöa hans skapar honum eigi
aösiöuraöstööu til aö hafa áhrif
á gang mála þar enda ber hon-
um aö gera þaö, þar sem annaö
meginverkefni hans er aö koma
óskum og klögumálum borgar-
anna á framfæri. Yfirleitt er
hann talinn annar valdamesti
maöur borgarinnar næst á eftir
borgarstjóranum.
Næst á undan Carol Bellamy
haföi þekktur lögfræöingur og
stjórnmálamaöur, Paul O’Dyer
gegnt embættinu. Carol
Bellamy ákvaö aö keppa viö
hann I prófkjöri hjá demókröt-
um. Milli þeirra var þó ekki
neinn skoöanamunur, því aö
bæöi tilheyröu vinstra armi
flokksins. Bellamy héltþví fram
aöhún væri færari um aö gegna
embættinu, sökum þess aö hún
væriyngri og fylgdistbetur með
timanum. Jafnframt lýsti hún
miklum áhuga á aö vinna fyrir
borgarana sem eins konar um-
boðsmaöur þeirra. Þessi áróöur
féll i góöan jaröveg en þó þótti
O’Dyer lengstum viss um sigur.
tlrslitin uröu þau aö Bellamy
fékk um 55% atkvæöanna en
O’Dyer 45%. Vinstra fylgiö
skiptist milli þeirra en hægri
menn sem töldu sigeiga O’Dyer
grátt aö gjalda kusu fieiri
Bellamy þótt hún biölaði ekki
sérstaklega eftir fylgi þeirra. 1
sjálfri kosningunni sigraöi
Bellamy svo frambjóöanda
rqiúblikana auðveldlega.
SO reynsla sem þegar er
fengin af Carol Bellamy sem
forseta borgarstjórnarinnar
þykir spá góöu. Hún þykir
stjórna fundum röggsamlega og
taka þeim vel sem leita til henn-
ar meö klögumál sin. Hún þykir
ákveöin i framkomu en jafn-
framt brosmild og getur jafnvel
stundum minnt á Carter. Þó
segist hún vera heldur feimin I
Bellamy getur veriö brosmild eins og Carter
eöli sinu en þaö er lika sagt um
Carter. Samvinna hennar og
Edwards Koch borgarstjóra
hefur gengiö sæmilega en samt
segist hún minna ánægö meö
ástandiö í málum borgarinnar
enhann. Það sé aö visu betra en
þaö var fyrir tveimur til þremur
árum, en erfiöir tfmar séu enn
framundan vegna þess aö
nauösynlegt er aö draga úr út-
gjöldum sökum slæmrar fjár-
hagsstööu borgarinnar. Hún
segist viöurkenna aö þaö sé ekk-
ert auövelt starf aö taka þátt I
stjórnmálum og mæta þvi aö-
kasti sem oft fylgi þvi, og þurfa
svo aö keppa i prófkjöri og
kosningu fjóröa hvert ár. Oft
hafi hún komiö dauöþreytt heim
aö kveldi eftir langan vinnudag.
Þaö sé hins vegar góö sárabót
þegar menn sjái einhvern
árangur verka sinna. Áreiöan-
lega gjaldi heimilið þess oft
þegar heimilisfaöirinn gegnir
argsömu stjórnmálastarfi. Þaö
sé vafalifið oft erfitt aö vera
eiginkona stjórnmálamanns.
En þrátt fyrir þá annmarka sem
fylgja stjórnmálabaráttunni
megi konur ekki draga sig i hlé,
heldur auka þátttöku sina i
henni. Það sé jafnt flokkunum
og konum sjálfum aö kenna
Bellamy aö stjórna borgarstjórnarfundi.
hversu fáar þeirra gegni kjörn-
um trúnaðarstörfum.
CAROL BELLAMY er 36 ára
gömul ógift og býr meö móður
sinni, sem er hjúkrunarkona.
Hún segist hafa alizt upp i um-
hverfi hæglátra repúblikana en
enginn i fjölskyldunni hafi þó
tekiöbeinanþátti stjórnmálum.
Hún hafi sjálf haf t litinn áhuga á
stjórnmálum á unglingsárum
sinum, en þó unniö fyrir John F.
Kennedy og siöar skráö sig
demókrata þegar hún fékk
kosningaaldur. Hún lagöi fyrst
stund á sálarfræöi og félags-
fræði og lauk prófi i þeim
fræðum. Aöþvi loknu gekk hún i
friöarsveitirnar svonefndu m.a.
vegna þess aö henni var ekki
ljóst þá hvaö hún ætti eiginlega
aö takast á hendur. Hún dvaldi i
tvö ár i afskekktum byggðum i
Guatemala, þar sem hún veitti
leiðsögn um ólikustu hluti eins
og hænsnarækt og hjúkrunar-
störf. Um skeið sá hún um út-
varpsþátt sem fjallaði um
mataræði og heimilisstarf. Eftir
heimkomuna frá Guatemala hóf
hún laganám og lauk góðu prófi
i þeirri grein. A þeim árum var
hún mikill andstæðingur Viet-
namstriösins og var um skeiö
formaður i samtökum lög-
fræöinga sem beittu sér gegn
þátttöku i þvi. Arið 1972 náöi hún
kosningu til öldungadeildar
þingsins i New York-riki og var
endurkosin tvivegis. Hún gaf
svo ekki kost á sér eftir aö hún
ákvaö aö keppa um forseta-
starfið i New York.
Bellamy segist hafa fáar tóm-
stundir eftir aö hún varö forseti
borgarstjórnarinnar. Helzt noti
hún þær til gönguferða um
Brooklyn, þar sem hún býr, auk
þess sem hún lesi talsvert og
fariá kvikmyndasýningará siö-
kvöldum. Matreiöslu segist hún
hafa lagt að mestu á hilluna
enda aldrei haft verulega áhuga
á henni. Ef vel ætti aö vera
krefjist starf hennar 24 klukku-
stunda vinnu alla daga vikunnar
en samt kvarti hún ekki undan
þvi enda hafi hún valiö það s jálf.
Þ.Þ.
Erlent yfirlit
Bellamy hefur reynst
röggsöm sem forseti