Tíminn - 08.10.1978, Blaðsíða 9

Sunnudagur 8. október 1978
9
skammt
Haraldur Ólafsson skrifar —
Dagdraumar duga
í utanríkismálum
Utanríkismál Islands hafa aö
undanförnu veriö rædd allmik-
iö, og er tilefniö aö sjálfsögöu
ræöa utanrikisráöhera á Alls-
herjarþingi Sameinuöu þjóö-
anna. Þar aö auki hafa Samtök
hernámsandstæöinga, sem láta
aö sér kveöa á þessu sviöi,
haldiö fund um framtiöarstefnu
samtakanna.
Helsta atriöiö i ræöu utan-
rikisráöherra var, aö engin
breyting yröi á utanrikisstefnu
Islands. 1 sjálfu sér var ekki viö
annarri yfirlýsingu aö búast,
þar eö einungis er um aö ræöa
aö fylgja stefnunni sem varö of-
an á 1949 eöa aö hverfa til hlut-
leysis utan bandalaga, án þess
aönokkurmaöurhafi hugsaö til
enda hvers konar utanrikis-
stefna þaö sé.
Herstöövamáliö hefur veriö
rætt sem einangraö fyrirbæri.
Mest öll sú umræöa hefur fariö
fram i tómarúmi óskhyggju þar
sem andúö á stórveldum og
rikjum hefur mestu ráöiö.
Linnulaust hefur veriö þjarkaö
um framkvæmdaratriöi, eins og
hvort leyfa ætti aö bandariskt
sjónvarp næöi til landsmanna
eöa ekki, eöa hvort aögreina
ætti flugstöö fyrir almennt far-
þegaflug og herflug. Margt i
umræöunni um Keflavikurstöö-
ina hefur minnt á oröaskipti 1
hreppsnefnd um hvort heldur
skuli brúa kelduna eöa taka á
sig krókinn.
I grein, sem ég skrifaöi og
birtist I Timanum 16. sept. sl.,
varpaöi ég fram þeirri
spurningu hvort unnt væri aö
samræma þaö aö vera vopn-
laus, hlutlaus og tryggja sjálf-
stæöi íslands. Um þetta hefur
ekki veriö rætt nema I hálfkær-
ingi. Þaö er engu likara en öil
umræöa um utanrikismál hafi
snúist um þaö eitt hvort hér ætti
aö vera herstöö eöa ekki, og
hvort Island ætti aö vera i
Atlantshafsbandalaginu eöa
ekki. Spurningin um öryggi og
sjálfstæöi hafa kafnaö í mold-
viöri. Þegar núverandi rikis-
stjórn birti stjórnarsáttmála
sinn, var þar vikiö aö þvi, aö
kanna þyrfti öryggismál Islands
og meta hvaöa stefnu ætti upp
aö taka I þeim efnum.
Tryggja verður sjálf-
stæði rikisins
Endurskoöun á utanrikis-
stefnu Islands hlýtur aö fjalla
um þaö fyrst og siöast hvernig
hér veröi tryggt sjálfstætt riki.
Aldrei er hægt aö tryggja slikt
aö fullu, en Islendingum ber
skylda til aö ganga eins vel frá
sinum málum og framast er
unnt, viö hverjar þær aöstæöur,
sem upp koma. Meöal þess, sem
kanna þarf er hvort núverandi
stefna, — sem utanrikisráö-
herra segir aö ekki veröi breyt-
ing á, sé fullnægjandi. Kanna
veröur hvaöa aörir kostir bjóö-
ast, og hvaöa möguleikar eru á
þvi aö fylgja annarri stefnu.
Meöal þess, sem taka veröur til
itarlegrar rannsóknar, er á
hvern hátt hlutleysi er trygging
fyrir sjálfstæöi. Þaö sem ég hefi
viljaö undirstrika, og benti á
þegar landhelgisdeilan viö
Breta stóö sem hæst, er aö
hagsmunir islenska rikisins eru
hiö eina, sem unnt er aö hafa aö
leiöarljósi i slikri rannsókn.
Island á enga vini nema aö þvi
marki, sem þaö þjónar hags-
munum annarra rikja, aö hér
sé frjálst og fullvalda riki, sem
hallar sér fremur aö einu riki en
ööru. Þetta er kannski kuldaleg
yfirlýsing en fari menn aö gera
sér I hugarlund, aö einhver riki
eöa rikisstjórnir vilji nokkuö
leggja I sölurnar fyrir Island
nema þaö sé þeim á einhvern
hátt i hag, þá geta þeir ekki
metiö rétt hina pólitisku stööu
hverju sinni. Vinaþjóöir okkar
eru þær einar þjóöir, sem er
hagur I aö hér sé þeim vinveitt
rikisstjórn.-
Meö þessu á ég ekki viö, aö
önnur riki séu okkur fjandsam-
leg. Slöur en svo. En hagsmunir
rikja veröa aö fara saman ef um
„vináttu” á aö vera aö ræöa.
Island er fámennt riki, og
hefur ekki möguleika á aö fá
sinum hagsmunamálum fram-
gengt ööru visi en eftir samn-
ingaleiöum. Utanrikisstefna
rikisins veröur aö vera miöuö
viö þaö. Aöildin aö Altantshafs-
bandalaginu er yfirlýsing um aö
Islendingar telji hagsmunum
sinum best borgiö meö náinni
samvinnu viö Bandarikin og
önnur riki, sem aö Atlantshafi
noröanveröu liggja. 1 samræmi
viö þaö, hefur veriö komiö hér
upp eftirliti meö feröum skipa,
kafbáta og flugvéla á svæöi,-
sem er morandi af hertækjum.
Meöan þaö ástand rikir, er eftir-
litsstööin hér mikilvæg. Þaö er
þvi ekki aö undra þótt Samtök
hernámsandstæöinga hafi nú
eftir aldarfjóröungs árangurs-
laust starf vaknaö til vitundar
um, aö herstöövamáliö veröi aö
kanna i ööru samhengi entiökast
hefur til þessa.
Friölýsing Norður-Atlants-
hafs og minnkandi umsvif stór-
veldanna þar mundi breyta
hlutverki eftirlitsstöövarinnar i
Keflavik. Slik friölýsing næöi
aldrei tilgangi sinum nema
risaveldin semdu um slikt sin i
milli. Samkomulag um einhvers
konar minnkandi umsvif á
svæöinu milli tslands og Noregs
væri stórkostlegur viöburður,
sem jafngilti gifurlegum sam-
drætti herafla á viðkvæmum
svæöum jaröar, eins og i Miö-
Evrópu, eöa viö Miöjaröarhaf.
Einhliöa yfirlýsing um bann viö
feröum hertækja um Noröur-
Atlantshaf er einskis viröi ef
stórveldin sinna þvi ekki.
Eitt af þvi, sem leggja veröur
áherslu á I rannsókn á öryggis-
málum landsins er hver raun-
veruleg staöa Islands er, hern-
aðarlega og landfræöilega. Aö
minu mati ættu íslendingar aö
taka þátt I þeim fundum
Atlantshafsbandalagsins þar
sem fjallaö er um hermál (þaö
gæti sparaö okkur fum og fát
ráöamanna þegar kvitturinn
um kjarnorkuvopn I Keflavik
ruglar menn I riminu, meö jöfnu
millibili), og á þannig nauö-
synlega vitneskju um stööuna á
okkar svæöi jafnóöum. Þaö er
engin dyggö aö segja, aö hermál
komi okkur ekki við, aö viö sé-
um vopnlaus þjóö og viljum
vera þaö. Yfirlýsingar af þvi
tagi eru harla óviturlegar,
vegna þess, aö okkur er lifs-
nauösyn aö þekkja hina her-
fræðilegu stööu landsins, og
geta metiö hvers er aö vænta á
þvi sviöi.
Hverjir eiga að fá upp-
lýsingar?
I ljósi könnunar á hernaöar-
stöðu Islands veröur aö meta
hvort hér skuli vera eftirlitsstöö
eða ekki, og á hvern hátt hún
skuli skipulögö, ef niöurstaöan
veröur sú, að hér sé nauösynlegt
aö hafa eitthvert eftirlit meö
þvi, sem fram fer á Noröur-
Atlantshafi. Hugmyndir, sem
fram hafa komiö um, aö
Islendingar annist sjálfir eftir-
lit, eru varla raunhæfar, enda
væri þá aðeins um aö ræöa, aö
landsmenn afhentu Bandarikja-
mönnum þær upplýsingar, sem
þeir safna inn. Ef til vill er hug-
myndin sú, aö Islendingar fylg-
ist meö feröum kafbáta, flug-
véla og skipa, og birti daglega
öllum heimi allt, sem þeir veröa
varirviö. Ég er hræddur um, aö
risaveldin, og trúlega öll ná-
grannariki okkar litu slika
starfsemi hornauga, svo ekki sé
meira sagt. Annist Islendingar
eftirlitsstörf og afhendi her-
málastjórn Atlantshafsbanda-
lagsins jafnóðum upplýsingar
hefur ekki gerst annaö, en aö viö
höfum tekiö beinan þátt i hern-
aðarumsvifum bandalagsins.
Þriðji möguleikinn er auövitaö,
aö Islendingar annist aö nafninu
til einhver eftirlitsstörf, en
Altantshafsbandalagiö sjái um
hin raunverulegu eftirlitsstörf
eftir öörum leiöum en hingaö til.
Hvers viröi eru þá eftirlitsstörf
okkar?
I framhaldi af þessu er nær aö
huga aö öörum og raunhæfari
hugmyndum, sem fram hafa
komiö um eftirlitsstöövar hér á
landi, m.a. aö þær skuli vera á
útkjálkum, einangraöar og
fjarri þéttbýli, eins og Siguröur
Lindal og Valdimar Kristinsson
hafa bent á. En fyrst og fremst
veröa öryggismál Islands ekki
rædd af viti nema hernaöar-
staða sé könnuö, og landfræöi-
leg staöa tslands jafnan höfö I
huga. Sjálfstæöi Islands veröur
ekki tryggt nema miö sé tekiö
af ástandinu á heiminum, á-
standinu á þvi svæði, sem tsland
liggur á, og utanrikisstefnu ná-
grannarikjanna.
Um þessi mál veröur aö hugsa
án óskhyggju og dagdrauma: —
þeir bjóöa heim röngu mati á
aöstæðum.
Utanrlkisstefna Islands verö-
ur aö byggjast á raunhæfu mati
á aöstæöum, og hana má ekki
rugla meö ótímabærum tillög-
um, sem einungis er ætlað aö
sætta mismunandi viöhorf inn-
anlands. Fámennri Islenskri
þjóö er lifsnauösyn aö mótuö sé
stefna, sem allir hinir stóru
flokkar fylgja i meginatriöum,
og sú stefna veröur aö vera
raunsæ og laus viö tilfinninga-
semi. Viö megum ekki afsala
okkur þvi athafnafrelsi, sem viö
þrátt fyrir allt getum haft i
utanrikismálum meö aögerö-
um, sem þjóna fyrst og fremst
hagsmunum annarra, eins og
t.d. undirskriftasöfnun Varins
lands á sinum tima, eöa of-
stækisfull afstaöa stórra hópa
meöal þjóöarinnar til Banda-
rikjanna. Umræöa af þvi tagi,
sem steyptist yfir tslendinga i
framhaldi af aögeröum Varins
lands, sýndi i hnotskurn hvernig
umræður um utanrikismál geta
skaðaö þjóöina, i staö þess, aö
þær ættu aö stuöla aö þvi aö éfla
hana og gera hana hæfari til aö
miöa aö þvi, sem mest er viröi:
sjálfstæöi og athafnafrelsi
islenska rikisins.

Laxveiðimenn Stjórn veiðifélags Blöndu og Svartár hefur ákveðið að leita eftir tilboðum i veiðirétt- indi fyrir næsta veiðitimabil i ám á vatna- svæði Blöndu sem er Blanda, Svartá, Haugakvisl, Galtará, Seiðisá, Auðólfs- staðaá og Svartá fyrir framan Hraun sem er silungasvæði. Bjóða má i einu lagi i allt vatnasvæðið eða i hverja áfyrir sigTilboð skulu hafa borist fyrir 1. des. til formanns veiðifélagsins Guðmundar Tryggvasonar Húnaveri, A- Hún. Simi 95-7110. Áskilinn er réttur til að taka hvaða tilboði sem er eða hafna öllum. Stjórnin.
Kjprgardi
SÍMAR: 1-69-75 & 1-85-80
Auk þess að vera með verzlunina fulla af
nýjum húsgögnum á mjög góðu verði og
greiðsluskilmálum höfum við i
ÚTSÖLU-HORNINU:
Notuð húsgögn
Sófasett kr. 55.000.-
Sófasett kr. 95.000.-
Sófasett kr. 80.000.-
Simasæti kr. 25.000.-
2ja manna svefn-
sófi og 1 stóll kr. 125.000.-
- Svefnbekkur (nýr) kr. 32.000.-
Einstakl.rúm tekk kr. 48.000.-
Alltaf eitthvað nýtt.
Kaupum og tökum notuð húsgögn upp iný.
Úrval af portúgölskum gjafavörum svo
sem: Styttur-Lampar-Rammar úr kera-
mik.

Eins og þú sérð —
EKKERT VERÐ
Orðsending til bænda
Ath. að veturinn er rétti timinn til að láta
yfirfara búvélarnar.
Siminn okkar er 99-4166.
Bila & búvélaverkstæði ^
A. Michelsen
Hveragerði
Síldarúrgangur
Höfum til sölu sildarúrgang til skepnu-
fóðurs.
islensk Matvæli
Hvaleyrarbraut 4-6
Simi 51455.
'anððkóli
&) iqurkar nkrnarðemi
„DANSKENNSLA"
í Reykjavík, Kópavogi, Hafnarfirði.
Innritun daglega frá ki. 10-12 og 1-7.
Börn — ungl-fullorðnir (pör eða einst.)
Kennt m.a. eftir Alþjóðadanskerfinu
einnig fyrir: Brons — Silfur — Guil. „At-
hugið” ef hópar svo sem félög eða klúbbar
hafa áhuga á að vera saman i timum, þá
vinsamlega hafið samband sem allra
fyrst.
Nýútskrifaðir kennarar við skólann eru
Niels Einarsson og Rakel Guðmunds-
dóttir. — Góð kennsla —
Allar nánari upplýsingar i sima 41557
Ath. siðasti innritunardagur er á morgun.
DANSKENNARASAMBAND ÍSLANDS
<►<►0