Tíminn - 18.02.1979, Blaðsíða 14

Sunnudagur 18. febrúar 1979
14
„Hér nibar áin I næturkyrröinni, þegar öll önnur hljóö eru þögnuö”.
kvölds. En jafnframt er frost.
Um jólin var ekkert siödegi
kl. fjögur fór myrkriöað búa um
sig og sótast yfir bæinn, og ljós-
in voru tendruð. En núna. Um
fjögurleytiö skin sólin og er hin
brattasta, og þaö rifjast upp
fyrir manni aö þaö er eitthvaö
til sem heitir siödegi. Þaö er
jafn óvænt ánægja og aö hitta
allt i einu mann á lifi sem var
manni löngu gleymdur.
Þaö sem þessir björtu sól-
skinsdagar hafa sér einkum til
ágætis hér i Kaupmannahöfn
eru húsþökin. Búi maður hátt
uppi hefur maöur útsýni yfir
geysimikiö svæöi af rauöum og
sindrandi tigulsteinum. Þaö er
eins og þeir beri meö sér svip
bruna og eyðingar. Fjölmargir
sundurtættir ogrifnir reykháfar
hrópa til himins. Sums staðar
eru þeir kolsvartir og sótugir.
Annars staöar skærgulir. Þaö er
ekki laust viö aö yfirbragö
þeirra sé tigulegt eöa fekyggi-
lega ægilegt, eitthvaö likast
fjallstindi viö þessa reykháfa
sem ber hátt og hafa villimann-
lega ásjónu, gula og svarta. En
hvað sólin skin á svona reykháf.
Hann getur veriö svo skjanna-
bjartur, aö maöur sér næstum
þvi hvernig hann molnar, ögn
fyrir ögn. Og um leið er eins og
hann éti sig inn I eilliflega
óflekkaðan bláma himinsins i
fjarlægö.
Heimur þakanna er enda'iaus
háslétta, ógnarstórt Kirkju-
bæjarhraun úr rauöleitum og
gulleitum steinum. Þessi sól-
skinsheimur er auönarlegur og
öróttur. Maöur skyldi ætla aö
aldrei tæki enda að ganga hann
og klöngrast — gatnagilin
gleymast og gigir húsa-
garöanna. Aö hugsa sér aö
þarna niöri i skugganum skuli
búa menn. En hérna uppi eru
kyrrlátar sólbjartar óbyggöir.
Samt sem áöur býr einhver
hér uppi i þessum rauöu björg-
um. Einhvers staöar býr fátæk
fjölskylda viö kvistglugga þar
sem sólin skin inn siödegis á
geraniur I blóma. Vin I eyöilegu
fjalllendi. Þaö eru jafnvel börn
á þessu heimili, þau eru að
horfa út, og þessi börn eru ekki
verst sett af öllu ungviði stór-
borgarinnar.
Turnarnir
Ef ég heföi alist upp hér i
fjalllendinu á þökunum, veit ég
vel hvaö helst myndi fanga hug
Frá Þinganesi f Þórshöfn.
ininn hinn mikla roöa langt i
fjarska vestan viö borgina.
Þegar kvöldklukkan i turnin-
um hljómar er gott að ganga
niðurá götuna,þar sem rökkriö
ogkyrröin ferað. Þessistunder
einhver sú dýrlegasta I hverri
borg, hvort sem nú um er að
ræöa Hansaborg frá miðöldum,
Lubeck eöa Wurlzburg, eöa
Kaupmannahöfn nútímans. 1
bænum sjálfum niöri milli hús-
anna — þessara furöulegu
ávaxta mannlegrar athafna-
semi með ótal glerrúðum,
bugðóttum handriöum, þrep-
steinum og strýtugöflum er
glaöbjartur dagurinn liöinn.
En himingnæfir turnarnir eru
enn í tengslum viö daginn. —
Það er eins og klukkan sem i
morgun fagnaöi deginum i
austri vilji nú kalla hann aftur
tilsin úr vestri. Viö háleita turn-
ana sina stendur þessi lífsheild
sem viö köllum borg, og hefur
smám saman vaxið eins og önn-
ur fyrirbæri i lifinu, i sem nán-
ustum tengslum viö náttúruna,
við gang sólar og dags, viö um-
skipti birtu og myrkurs. Og birt-
ist ekki geysileg löngun til hins
Fyrir siöustu jól kom Ut bókin
Dýrmæta lif eftir Jörgen-Frantz
Jacobsen. William Heinsen tók
saman efni bókarinnar en
Hjálmar Ólafsson fslenskaöi.
Færeyski rithöfundurinn
Jörgen-Frantz Jacobsen er viö-
kunnur fyrir skáldsögu sina
Barböru (Far, veröld, þinn veg)
sem hann samdi á dönsku og
kom út aö honum látnum.
„Dýrmæta lif er úrval af frá-
bærum sendíbréfum sem
Jörgen-Frantz Jacobsen ritaði
vini sinum, skáldinu William
Heinesen. Segir hann þar
hispurslaust og af óvenjulegri
bersögli frá sálarlifi sinu i bar-
áttunni viö dauöamein sitt og
frjórri lffsnautn sinni, en þó
einkum óstýrilátum ástum
þeirra „Barböru”, og gerir
grein fyrir hrifnæmri aödáun á
uppruna og átthögum, marg-
þættum skoöunum og listrænum
viðhorfum”.
Þvi má svo bæta viö þessi til-
vitnuöu orö, aö Jörgen-Frantz
Jacobsen, þessi lifsglaöi og
bjartsýni maður, dó úr berkl-
um, aöeins þrjátiu og átta ára
gamall eftir mjög hetjulega
baráttu við hinn ólæknandi
sjúkdóm. Nafn bókarinnar,
Dýrmæta lif er þvi sannarlega
vel viö hæfi.
Hér verður birtur 2. kapituli
bókarinnar, Dýrmæta lif.
Eftir dvölina i Boserup fór'
Jörgen-Frantz Jacobsen heim
til Færeyja og var þar sumariö
1923. Siöan fór hann um haustiö
á Garð i Kaupmannahöfn og tók
til aftur þar sem frá var horfiö
viö próflesturinn, honum finnst
hann nú vera i fullu fjöri og
DÝRMÆTA LÍF
sendir mér fjölda bréfa um allt
milli himins og jaröar. Hann fer
i gönguferöir meö blinda
frönskukennaranum sinum,
Nyrop prófessor, og hittir á
heimili þessa lærdómsmanns
margt merkilegt fólk af ýmsu
þjóöerni. Hann er litt ánægöur
meö sjálfan sig: „1 rauninni”,
skrifar hann, ,,er ég hundlatur
og makráður og aöeins I skjóli
gáfna minna get ég unniö gegn
eöli minu. Ég hef ekki þá ein-
beitnitilaöberasem égvildi, ég
er ekki sá haröjaxl sem ég
gjarnan kysi. Holdiö er svo
skrambi hrörlegt, styrkurinn er
veikur og veikleikinn styrkur.
En — we muddle through!”
Iannan tima er hann þó bjart-
sýnni, finnst hann upptendrast
af „allsherjaráhuga sem finnur
tilgang jafnvel i smæstu at-
riöum og gerir meira aö segja
hagfræði hrifandi námsgrein”.
Einn dag i febrúar veröur
hann var viö fyrsta vorundriö
hiö óumræöilega sem liggur I
loftinu og birtir þessa reynslu
sina i bréfi sem hefur aö fyrir-
sögn
VOR i KAUPMANNAHÖFN
Garöi, 17. febrúar 1924
I dag er sunnudagur og ég get
aldrei þessu vant variö öllum
guðslöngum deginum til þess aö
skrifa.
Bókarkafli eftir Jörgen
Frantz Jacobsen
1 morgun þegar ég vaknaöi
var ég sérlega vel fyrir kallaöur
og glaöur. Sólin skein og meöan
ég var að klæöa mig i mestu
makindum flautaði ég Sara-
bande eftir Grieg. Þegar ég
kom út og gekk þessi fáu skref
yfir til Nyrops, sá ég á birtunni
sem féll á framhliðar húsanna
og þökin, aö eitthvaö óumrasöi-
legt væri á seyöi. Já, svona er
þaö nú, hugsaöi ég. Svona er þaö
þegar maöur fer aö veröa var
viö þaö dásamlega: Fylkingar
daganna. Nú standa þeir þarna
allir á ný, nú eru þeir aftur á
takteinum.Einn aföörum koma
þeir þrammandihægtogrólega,
dagar þessa herrans árs 1924.
Ég var annars búinn aö hugsa
mér aö skrifa þér um aöra hluti
i dag en lof mér nú aö halda
daginn hátiölegan meö þvi aö
skrifa um þetta efni sem ég hef
svo oft glaöstyfirupp á siökast-
iö, og ég verð aö skrifa um fyrr
eöa siðar. Voriö i Kaupmanna-
höfn.
I febrúar eða mars kemur
venjulega heil runa af dögum
þegar sólin skin af næstum
heiöum himni frá morgni til
minn: Turnarnir. Turnarnir eru
lika eitt hiö háleitasta eins og
þeir birtast á þessum sólbjarta
tima undir voriö,bendandi upp á
við spanskgrænir og grafa sig
fallega inn i fölbláan himininn
eins og Vaddhorniö fjarlæga,
eða eins og brekkusækna lagiö I
svitu i gömlum stil eftir Grieg.
Manstu hvernig turnsplran á
Péturskirkjunni var tilsýndar
úrganginum fjær á Garöi rétf
viö „stjörnuskoöunarher-
bergiö” mitt? Ég flýt nú aftur
þangað upp og viö lendum jafn-
vel i þvi aö búa i „flotamála-
ráðuneytinu”, núna i vor þegar
þú kemur. Þessa turna heföi ég
þráð I bernsku og ég mundi i
huganum hafa hugsað mér ferö
yfir rauöa tigulsteinaauönina
og milli reykhálfsvaröanna alla
leiö aö turninum, guödómlega
fjarlæga turninum.
Klukkan fimm fer bjalla i
turninum aö hringja. Hún
hangir og dinglar og ruggar og
þaö fer aö kvölda. Sólin skin
ekki lengur á þökin. Máski ekki
heldur á sjálfan turninn, en
maöur veit að sá sem stendur
þarna og hringir,sér kvöldhim-
guödómlega og leyndardómsfull
þrá I þessum himinhrópandi
djarflegu turnspirum sem vilja
reka gat á óendanleikann meö
örvum sinum! Þessi einstak-
lega ónauösynlegu krili i raun,
sem hinar vesölu miðaldir
reyndust færar um aö leggja af
mörkum.
Vorkvöldin
Þegar kvöldklukkan ómar
yfir nærri mannlausar götur,
kvöldklukkan sem ennþá eygir
daginn þarna uppi og kallar á
hann, langar mannaökomast út
fyrir borgina út I aftanroðann og
bjart vorkvöldiö. Þaö má
næstum heyra kvöldiö utan viö
bæinn það er fullt af röddum. Á
stóru lóðunum leika börnin sér
og hlaupa. Hæ, hó, þau eru
nærri þvi eins gáskafull og
óstýrilát og kaldir vindar sem
hvina á vorkvöldum. Þau eru
töfrum slegin þessi börn vegna
þesshvað oröiö er framoröiö og
þó svona bjart og þessi kvöld
munu bera sérstakan svip i
endurminningunni.
Það dularfulla sem seiðir
mann út úr borginni þegar vor-
birtan kemur má finna aftur i
fagurri frásögn i „Klukkunni”,
ævintýrinu hans H.C.Ander-
sens.