Tíminn - 18.02.1979, Blaðsíða 17

16
M-1!l 'J»■l'1
17

Sunnudagur 18. febrúar 1979
Sunnudagur 18. febrúar 1979
Kvikmyndahornið:
Gylfi Kristinsson
Sennilega er stofnun og rekstur Fjalakattarins,
kvikmyndaklúbbs framhaldsskólanna, eitthvert
merkilegasta fyrirtæki sem skólanemar á tslandi
hafa ráðist i siðan nemendur Lærða skólans
reistu skólavörðuna á sinum tima. Á fjórum ár-
um hefur Fjalakötturinn skapað sér fastan sess i
menningarlifi Reykjavikur og nágrennis og
óbrotgjarnan minnisvarða i kvikmyndasögu
landsins með þvi að fleyta rjómann af þvi besta
sem gert er i heimi kvikmyndanna og sýna hér-
iendis. Á þessum tima lætur nærri að um það bil
160 kvikmyndir hafi verið kynntar á 840 sýning-
um. Það er þvi ekki að ófyrirsynju að rætt er við
einn af stjórnendum klúbbsins i dag, Guðmund
Þorbergsson, en hann er formaður stjórnar
Fjalakattarins. Guðmundur er nemandi i 6. bekk
Menntaskólans i Reykjavik.
Stofnun og skipulag
FJALAKOTTURINN
Stærstí
kvikmynda-
klúbbur á
Norðurlöndum
Hver voru tildrög þess aö
Fjalakötturinn var stofnaöur?
G.Þ.: Tildrögin aö stofnun
Fjalakattarins munuhafa veriö
þau aö i hagsmunanefnd
Stúdentaráös Háskóla tslands
voru lagöar fram haustiö 1974
tillögur sem miöuöu aö þvi aö
auka fjölbreytni I félagslífi há-
skólastúdenta m.a. meö betri
nýtingu matsalarins I félags-
heimili stúdenta viö Hring-
braut. Lagt var til aö kannaöur
yröi möguleiki á kvikmynda-
sýningum i matsalnum, og ef
niöurstaöa þeirrar könnunar
reyndist jákvæö yröi ráöist I
stofnun kvikmyndaklúbbs há-
skólanema sem fengi aöstööu
þar, og rekinn á svipaöan hátt
og Kvikmyndaklúbbur mennta-
skólanna. Málin þróuöust
þannig aö matsalurinn þótti
ekki hentugur til kvikmynda-
sýninga, hins vegar tók Háskól-
inn á leigu um þetta leyti hús-
næöi til kennslu, sem var upp-
lagt til slikrar starfsemi en þaö
var gamla Tjarnarbió. Þegar til
kom treysti Stúdentaráö sér
ekki tii aö standa eitt aö starf-
rækslu kvikmyndaklúbbs og
leitaöi til Kvikmyndaklúbbs
menntaskólanema um sam-
starf. Veturinn 1974-75 fóru
fram viöræöur á milli Stúdenta-
ráös, Félagsstofnunar stúdenta
og fulltrúa menntaskólanema
um stofnun nýs og öflugs kvik-
myndaklúbbs. Þeir sem tóku
þátt i þessum viöræöum voru
Gylfi Kristinsson og Erling
Olafsson frá S.H.I., Þröstur
Ólafsson frá Félagsstofnun og
frá menntaskólunum þeir Friö-
rik Þór Friöriksson, Jón Karl
Helgason og Ingi Bjarnason.
Niöurstööur þessara viöræöna
leiddu til stofnunar Fjalakattar-
ins haustiö 1975. Háskólaráö
samþykkti aö festa kaup á
tveimur 16mm kvikmyndasýn-
ingavéium og sýningatjaldi i
Tjarnarbió og hefur leigt
kiúbbnum aöstööuna þar frá
stofnun hans.
Skipulagi Fjalakattarins eru
þannig háttaö, aö æösta vald i
málefnum hans er i höndum 19
manna fulltrúaráös 1 þvi eiga
sæti 8 fulltrúar frá Stúdentaráöi
og Félagsstofnun og tveir full-
trúar frá hverjum menntaskól-
anna, þe. M.H., M.K., M.R. og
M.S. og tveir frá Verslunarskóla
Islands. Aukþess á Félag kvik-
myndageröarmanna einn full-
trúa. Fulltrúaráöiö kýs 7 manna
stjórn úr sinum hópi og þaö er
föst venja aö i henni sitji einn
fulitrúi frá öllum sem aöiid eiga
aö klúbbnum. Stjórn skiptir meö
sér verkum og ræöur fram-
kvæmdastjóra, sem annast
reksturinn sem er æöi viöamik-
ill. Fyrstu tvö árin var Friörik
Þór Friöriksson framkvæmda-
stjóri, Gylfi Kristinsson þaö
þriöja og núverandi fram-
kvæmdastjóri er Valgaröur
Guöjónsson, en honum til aö-
stoöar er Baröi Valdimarsson.
Þeir eru báöir nemendur I
Menntaskólanum i Kópavogi.
Sömu aöilar og eiga Fjala-
köttinn stofiiuöu 28. mai 1977
Kvikmyndasafn Fjalakattarins
og er rekstur þess algjörlega
aöskiíinn frá kvikmynda-
klúbbnum. I kvikmyndasafninu
eru nú um 20 sígildar kvik-
myndir ogveriö er aökomaupp
safni bóka sem fjalla um kvik-
myndir. 1 þvi eru nú um 50
bókatitlar auk timarita sem
Kvikmyndasafniö er áskrifandi
aö. Þaö er rétt aö geta þess aö
klúbburinn er ekki rekinn I
ágóöaskyni, og i lögum hans eru
ákvæöi, sem kveöa á um þaö aö
þær eignir sem klúbbnum eöa
safninu kunna aö áskotnast
renni til Kvikmyndasjóös eöa
Kvikmyndasafns Islands hætti
hann eöa safniö starfrækslu.
Meö þessu viljum viö undir-
strika þaö grundvallaratriöi aö
klúbburinn er ekki rekinn meö
ágóöasjónarmiö i huga heidur
sem menningarfyrirtæki.
Kvikmyndir sem hafa
listrænt gildi
— Er þörf á kvikmyndaklúbbi
eins og Fjalakettinum?
G.Þ.: I lögum Fjalakattarins
er tilgangur klúbbsins skil-
„Gengisfellingar koma illa við okkur ”
segja Valgaröur Guöjónsson og Baröi Valdimarsson sem annast framkvæmdastjórn
Fjalakattarins I vetur
Það var þröng á þingi I
sýningarklefanum í
Tjarnarbiói þegar Kvik-
myndahornið sótti þá
Þeir tveir sem sjá um framkvæmdastjórn Fjalakattarlns I vetur:
Baröi Valdimarsson og Valgaröur Guöjónsson sem er hægra megin.
Fjalakattarmenn heim
laugardaginn 10. febrúar
s.l. Undirbúningur fyrir 5
sýninguna á La Dolce
Vita eftir Fellini var í
fullum gangi. Valgarður
Guðjónsson og Barði
Valdimarsson báðir í
Menntaskólanum í Kópa-
vogi sem annast fram-
kvæmdastjórn Fjala-
kattarins í vetur gáfu sér
þó smá tíma til að svara
nokkrum spurningum.
— Hvernig hefur reksturinn
gengiö 1 vetur?
Þvi er ekki aö leyna.aö viö
vorum dálitiö svartsýnir I byrj-
un vetrar. Um sjötiu prósent af
útgjöldum klúbbsins eru um-
samdar leigugreiöslur I erlend-
um gjaldeyri flutningsgjöld og
þess háttar sem hækkar um leiö
og gengi islensku krónunnar er
fellt. Þess vegna komu gengis-
fellingarnar I fyrr.ailla viöokkur
og uröu til þess aö viö þurftum
aö hækka félagsgjaldiö veru-
lega. Sem betur fer hefur þaö
ekki haft veruleg áhrif á tölu
félagsmanna, þvi hún er svipuö
nú og I fyrra eöa á annaö þúsund
manns, en sá fjöldi rétt nægir til
aö endar náist saman. Viö höf-
um átt viö nokkra tæknilega
öröugleika aö strlöa I vetur.
önnur sýningarvélin hefur veriö
biluö i mánuö en kemur vonandi
úr viögerö næstu daga. Tónkerfi
hússins hefur veriö aö angra
okkur og stefnum viö aö þvi aö
taka þaö i gegn i sumar. Þá höf-
um viö áhuga á aö fá stærra
sýningartjald til aö geta sýnt
breiötjaldsmyndir.
Eins og þú sérö er Fjalakött-
ufinn á hálfgeröum hrakhólum
meö bóka- og kvikmyndasafniö
sem viö erum aö reyna aö efla
eins og kostur er. Innan tföar fá-
um viö herbergi i húsi Iönnema-
sambands Islands, Skóla-
vöröustig 19 og þaö mun gjör-
breyta aöstööu klúbbsins aö fá
einhvern samastaö fyrir þaö dót
sem viö eigum.
Þaö sem er aöallega á döfinni
er aö auka félagatöluna. A næst-
unni ráögerum viö aö gefa fólki
kost á aö gerast kynningar-
félagar i klúbbnum fyrir kr.
1000.- Þá erum viö aö ráögera
aukasýningu á kvikmyndinni
Mr. Klein eftir Joseph Losey en
hann er frægur fyrir leikstjórn
myndarinnar Þjónninn meö
Dirk Bogarde.

Isabel Telleria og Ana Torrent I hinni undurfögru mynd „Andinn I Býflugnabúinu’
greindur þannig.aö hann sé aö
sýna kvikmyndir sem hafa list-
rænt eöa menningarlegt gildi.
Sannleikurinn ersáaö þaövirö-
ist meiri þörf vera á kvik-
myndaklúbbi eins og Fjalakett-
inum til aö sýna myndir, sem
falla undir þessa skilgreiningu,
heldur en i löndum I kringum
okkur. Þessu veldur fámenni
þjóöarinnar. Listrænar kvik-
myndir ganga skemur i kvik-
myndahúsum hér en erlendis,
og þess vegna eru kvikmynda-
húseigendur tregir til aö sýna
myndir af þvi tagi sem viö sýn-
um. Mín skoöun er sú aö þaö sé
alveg á mörkunum aö viö ráö-
um viö aö gegna þvi hlutverki
sem Fjalakötturinn viröist
þjóna. Þaö vill stundum gleym-
ast aö þaö eru mennta- og há-
skólanemar, sem standa fyrir
þessari star£semi,sem er gifur-
lega umfangsmikil.
Til gamans má geta þess aö
Fjalakötturinn er meö stærstu
kvikmyndaklúbbum á Noröur-
löndum. Ég álit aö klúbburinn
sé þegar oröinn fo þungur I vöf-
um og nauösynlegt sé aö taka
skipulag hans til endurskoöun-
ar. Æskilegast væri aö mynda
fleiri litla klúbba meö meölima-
tölu upp I 500. Ein eins og mál-
um er nú háttaö aö þá veröum
viöaö hafa klúbbinn jafn stóran
og raun ber vitni til þess aögeta
staöiö undir þeim mikla kostn-
aöi, sem fylgir þessari starf-
semi, sem m.a. felst i þeirri
vinnu og fyrirhöfn aö fá mynd-
irnar til landsins. Erlendis er
þessuþannigháttaö.aö i flestum
löndum eru starfandi kvik-
myndasöfn eöa kvikmyndaleig-
ur og þaö eina sem forsvars-
menn kvikmyndaklúbba þar
þurfa aö gera er aö snúa sér til
þessara aöila. Hins vegar þurf-
um viö aö standa I umfangs-
miklum bréfaskriftum og
samningum viö erlend dreif-
ingarfyrirtæki fyrst til aö fá
kvikmyndirnar leigöar og sföan
aö sækja um gjaldeyrisyfir-
færslur, greiöa flutningsgjöld,
fylla út tollskýrslur, fara um
bæinn þvers og kruss áöur en
viö fáum kvikmyndina I hendur.
Þaö er í rauninni ótrúlegt hvaö
þetta hefur þrátt fyrir allt geng-
iö vel og ég held aö þaö sé þvi aö
þakka.aö starfsemi okkar hefur
mætt miklum skilningi allra,
sem viö höfum þurft aö skipta
viö, ekki sist opinberra aöila.
— Þú talar um kvikmyndir
sem hafa iistrænt gildi. Hvers
konar myndir eru þaö?
G.Þ.: Þaöer von þú spyrjir. I
sjálfu sér er mjög erfitt aö setja
fram ákveöna skilgreiningu á
þvi, hvaö séu listrænar kvik-
Starfsemin ómetanleg
fyrir kvikmyndaáhugamenn
rætt við félagsmenn
Fjalakattarins um starfsemi
kvikmyndaklúbbsins
Laugardaginn 10.
febrúar s.l. ræddi Kvik-
myndahornið við nokkra
félagsmenn Fjalakattar-
ins um starfsemi klúbbs-
ins/ leitaði álits þeirra á
því hverjar hefðu verið
bestu myndir vetrarins
og hvaða kvikmyndir þeir
hefðu mestan áhuga á að
sjá af þeim sem eru
ósýndar.
Ég er búinn aö vera i kvik-
myndaklúbbi siöan 1969, sagöi
Halldór Pétursson, sem situr I
stjórn Fjalakattarins fyrir
Stúdentaráö Háskóla Islands.
Fyrst var ég i Kvikmyndaklúbbi
Listafélags Menntaskólans i
Reykjavik, siöar Kvikmynda-
klúbbi menntaskólanna sem
Fjalakötturinn leysti af hólmi.
Chætt er aö segja, smekkur
minn fyrir kvikmyndum hefur
breytst mjög eftir aö ég fór aö
sækja kvikmyndasýningar á
vegum þessara aöila. Starfsemi
Fjalakattarins er ómetanleg
fyrir kvikmyndaáhugamenn og
ég er hræddur um aö eftirsjáin
yröi mikil.hætti hann starfsemi
sinni. Besta myndin fram aö
þessu finnst mér vera Feröa-
leikhúsiö (O Thiassos) eftir
Angelopoulos. Af ósýndum
kvikmyndum tel ég Viöundrin
(Freaks), Stúlkurnar frá
Chelsea (Chelsea Girls) og Alf-
meyjarnar (Daisies) vera mjög
forvitnilegar.
Ég er mjög ánægö meö starf-
semi Fjalakattarins og tel hana
mjög mikilvæga, vegna þess aö
þetta viröist vera eina leiöin til
aö sjá góöar kvikmyndir frá
öörum löndum en engilsaxnesk-
um/ sagöi Jóhanna Hjálmtýs-
dóttir i Menntaskólanum viö
Hamrahliö. Ég er þeirrar skoö-
unar aö besta mynd vetrarins sé
spænska kvikmyndin Andinn i
býflugnabúinueftir Victor Eric.
Af þeim myndum sem eftir á aö
sýna hlakka ég mest til aö sjá
Biindgötu (Cul-de-Sac) sem er
leikstýrö af Roman Polanski og
Viöundrin.
Mér finnst sýningarskráin
hafa tekist mjög vel i vetur,
sagöi Stefán Guöjónsson,
nemandi i Menntaskólanum i
Kópavogi. Ég er oröin leiöur á
kvikmyndum fyrir neysluhænsn,
geröar af iönaöarhænsnum.
Myndir Fjalakattarins eru af
allt ööru tagi en slikar kvik-
myndir, þar sem bláköld pen-
ingasjónarmiö ráöa feröinni. Af
þeim myndum sem ég hef séö I
vetur finnst mér langbesta
kvikmyndin Andinn i býflugna-
búinu og Þjófarnir sem báöar
eru spænskar. Af ósýndum
myndum hef ég mestan áhuga á
aö sjá Stúlkurnar frá Chelsea
eftir Andy Warhol, Amin hers-
höföingi, Viöundrinog tónlistar-
myndir sem veröa sýndar i
byrjun mars.
Aö minu mati eru myndirnar
sem Fjalakötturinn sýnir mis-
jafnar, sumar leiöinlegar aörar
frábærar. Starfsemi hans finnst
mér ómissandi sagöi Birna Ein-
arsdóttir, nemandi I Flensborg-
arskóla i Hafnarfiröi. Sú mynd
sem mest hefur snortiö mig i
vetur er Lifsmark
(Lebenzeichen) eftir Werner
Herzog. Sú kvikmynd sem ég
hlakka mest til aö sjá er útgáfa
Celesto Coronado á Hamletsem
veröur sýnd i mal.
Birna Einarsdóttir
Stefán Guöjónsson
myndir sem eru vinsælar.annaö
áriö „diskó”myndir. Þessi
ópersónulega framleiösla hlýtur
aö fara i taugarnar á kvik-
myndafólki. Þaö sem viö erum
aö reyna i Fjalakettinum er aö
sýna myndir sem byggja á allt
öörum lögmálum. Viö leggjum
áherslu á,aö þær myndir sem
klúbburinn sýnir beri sérkenni
höfundar, t.d. aö eftii sé nýstár-
Guömundur Þorbergsson formaöur Fjalakattarins
myndir. Þær kvikmyndir, sem
yfirleitt eru sýndar i kvik-
myndahúsum og viö könnumst
viö.bera þessmerkiaöframlag
kvikmyndageröarfólksins er
harla litiö. T.d. sjáum viö ekki
nein persónuleg einkenni á
þessum myndum, þær viröast I
mörgum tilfellum geröar eftir
stööluöum formúlum, sem gera
þaöaö verkum, aö áhorfandinn
getur strax gert sér góöa hug-
mynd um söguþráö hennar.
Dæmi um þetta eru tiskubylgj-
urnar I kvikmyndaframleiösl-
unni. Eitt áriö eru þaö hamfara-
legt og túlkunarmátinn frum-
legur, þaö er aö segja kvik-
myndataka, klipping og fram-
setning. Aösjálfsögöueru ólikar
skoöanir á þeim kvikmyndum
sem falla innan þessara marka
og þvi fer viös f jarri aö okkur
finnist allar myndirnar sem viö
sýnum frábærtlistaverk, en eitt
hafa þær fram yfir verslunar-
kvikmyndirnar, þær þvinga
okkur til aö taka afstööu,bæöi til
myndanna sem slikra og til
hinna ýmsu vandamála, sem
Iwer fjalla um og viö er aö etja I
nútima þjóðfélagi.
Kvikmyndaáhuga-
menn úti á landi
— Getur Fjalakötturinn gert
eitthvaö fyrir kvikmynda-
áhugamenn úti á landi?
G.Þ.: Samkvæmt þeim samn-
ingum sem viö gerum viö er-
lendar kvikmyndaleigur, höfum
viö þær myndir sem viö sýnum
einungis I eina viku. Lengri
leigutimi þýöir hærra leiguverö.
Þetta hefur valdiö þvi aö viö
höfum ekki getað gefiö öörum
kost á aö fá myndirnar til sýn-
inga. Til aö koma aö nokkru
leyti á móti óskum kvikmynda-
áliugamanna utan Reykja-
vikursvæöisins stofiiuöum viö
Kvikmyndasafniö, sem ég gat
um áöan. Starfsemi kvik-
myndasafnsins er hafin og
standa myndir þess áhugafólki
til boöa. Hugmynd okkar er aö
þróa kvikmyndasafniö i aö vera
dreifingarmiöstöö fyrir kvik-
myndaklúbba, en slfkt fyrir-
komulag færi vel aö hagsmun-
um þessara áhúgamanna. 1
þessu sambandi má geta þess
að sænska kvikmyndastofnunin
hefur nýveriö komiö á fót dreif-
ingarmiöstöö 16mm kvikmynda
sem kölluö er Bio-16. Athugandi
væri fyrir Kvikmyndasafn Is-
lands aö hafa samvinnu viö
þetta fyrirtæki og koma upp
hliöstæöri miöstöö hérlendis.
— Nú var Kvikmyndasafn Is-
lands stofnaö meö lögum s.I. vor
og Fjalakötturinn er aö koma
upp eigin kvikmyndasafni. Er
ekki veriöaö dreifa kröftunum?
G .Þ.: Eins og ég gat um áöan
er kveðiö á um þaö i lögum
Kvikmyndasafns Fjalakattar-
ins aö hætti þaö starfsemi skuli
eignir þess, þar meö taldar
kvikmyndir, ganga til Kvik-
myndasafns Islands. Kvik-
myndasafn Islands og Kvik-
myndasafn Fjalakattarins
stefna I raun aösamamarkinu.
Hins vegar hljóta leiöirnar aö
vera allfrábrugönar. Kvik-
myndasafn Islands á mikiö
óunniö verk aö safna islenskum
myndum sem liggja undir
skemmdum. Kvikmyndasafn
Fjalakattarins hefur einbeitt
sér aö kaupum á erlendum
meistaraverkum úr kvik-
myndasögunni. Þegar starf
Kvikmyndasafns Islands er vel
á veg komiö kemur til álita ein-
hvers konar sameining eöa
samvinna.
— Hver er skoöun þfn á is-
ienskri kvikmyndagerö?
G.Þ.: Ég tel óraunhæft aö
ráöast i umfangsmikla kvik-
myndagerö vegna þess aö is-
lensk kvikmyndahefö er i raun
Jóhanna Hjálmtýsdóttir
FJALAKQT
kvíkmy*o*kujbbu*
Halldór Pétursson
Myndir
tók
Guðjón
og veru ekki til. Raunhæfara er
að styöja vel viö bakiö á þeim
kvikmyndageröarmönnum sem
eru aögerastuttar kvikmyndir i
likingu viö Liiju Hrafns Gunn-
laugssonar eöa ólaf Liijurós
eftir Rósku. Slikar myndir geta
á nokkrum árum skapaö
þann markaö og þá kvikmynda-
hefö sem nauösynleg er til aö
umfangsmikil kvikmyndagerö
meö islenskum sérkennum geti
þrifist.
Næsti vetur
— Hvernig er erlendum sam-
sidptum Fjalakattarins háttaö?
G.Þ.: Þaö liggur i hlutarins
Framhald á bls. 31
Úskar Þórisson, sýningarmaöur Fjalakattarins.