Fréttablaðið - 17.01.2007, Qupperneq 46

6
„Það er hægt að skipta Einka-
bankanotendum í þrjá hópa eftir
því hversu virkir þeir eru,“ segir
María Dungal, forstöðumaður
þjónustudeildar Landsbankans. „Í
fyrsta lagi er notendahópur sem
er mjög duglegur við að nýta sér
Einkabankann sem nánast sína
einu samskiptaleið við bankann,“
bendir hún á. „Hann afgreiðir flest
sín mál í gegnum Einkabankann og
hefur aðeins samband við bankann
þegar hann þarf á faglegri ráðgjöf
að halda. Í öðru lagi er notenda-
hópur sem nýtir Einkabankann á
mun takmarkaðri hátt, notar hann
ef til vill aðeins til að skoða stöð-
una og millifæra.
Loks er þriðji notendahópurinn,
sem hefur með aðgang að Einka-
bankanum en nýtir sér hann líltið
sem ekkert, varla til að skoða stöðu
eða millifæra.“
María segir að seinni tveir hóp-
arnir séu nokkuð algeng sjón í úti-
búum bankans um mánaðamót en
þeir gætu klárlega sparað sér spor-
in með því að nota Einkabankann
mun betur en þeir gera í dag.
„Til að byrja með er gott að
benda á að fólk getur stillt for-
síðu Einkabankans að eigin þörf-
um,“ segir María. „Hægt er að setja
ákveðna liði í flýtileiðir og þannig
getur notandinn stytt sér leið að
sínum algengustu aðgerðum. Þú
getur einnig ákveðið hvaða reikn-
inga þú vilt sýna á forsíðu, sem eru
þá væntanlega þeir reikningar sem
þú notar mest. Þetta má gera með
því að fara í „stillingar“ og haka við
viðkomandi liði.“
María hvetur fólk líka til að
kynna sér betur liðinn „þekktir við-
takendur“, sem er að finna undir
liðnum „millifæra“. „Hann kemur
sér vel ef oft er verið að millifæra
greiðslur inn á sama viðtakanda.
Hægt er að vista allar upplýsingar
um viðtakandann á lista og ein-
faldlega haka við hann næst þegar
til stendur að greiða honum. Upp-
lýsingar um viðkomandi fyllast
þá sjálkrafa inn að upphæðinni
undanskildri, sem kemur sér vel
þegar oft er verið að leggja inn á
sama aðilann, eins og á milli hjóna
sem dæmi.”
Þá eru „rafræn skjöl“ vannýttur
liður að sögn Maríu, en með því að
smella á hann má skoða launaseðla,
fasteignagjöld, reiknigsyfirlit, reikn-
inga frá Orkuveitunni, Símanum
eða Visa og þar fram eftir götum.
Með því að kalla viðkomandi reikn-
ing upp, birtist eftirmynd seðilsins
á skjánum.
„Varðandi reikningsyfirlit yfir
reikninga sem viðkomandi á í
bankanum þá er hægt að afpanta
sendingu þeirra undir liðnum „still-
ingar, með því að smella á „afpanta
pappír“,“ heldur María áfram. „Kjör-
ið fyrir þá sem vilja losna undan
því að fá reikninga senda heim, auk
þess sem þetta er umhverfisvænn
möguleiki.“
Þá segir María að notendur
heimabanka geti fengið sms-skeyti
send í símann sinn við viss skil-
yrði. „Þeir geta fengið skeyti send
þegar ráðstöfun er komin niður
fyrir ákveðna upphæð, þegar inn-
eða útborgun fer yfir ákveðna
upphæð eða vilji þeir fá stöðuna
senda reglulega á ákveðnum tíma.
Notendur fylla bara sjálfir inn tíma-
setningar og fjárupphæðir.“
Í tengslum við síma má jafnframt
geta þess að notendur geta sett inn-
eign á fyrirframgreidd farsímakort
með því að smella á „hlaða GSM“
undir „greiðslur“.
„Undir liðnum „yfirlit“ er síðan
undirflokkurinn „ógreiddir reikn-
ingar“, sem sýnir allar kröfur, sem
hafa verið stofnaðar á notandann,“
útskýrir María. „Oft gleymist að
greiða einstaka greiðsluseðla svo
sem áskriftir og þess háttar og þarna
er því gott yfirlit yfir þá reikninga
sem stofnaðir hafa verið á kenni-
tölu viðkomandi.
Valkröfur – kröfur sem hann
hefur ekki samþykkt sjálfur, svo sem
happadrættismiðar sem sendir eru
heim eru aðskildar frá kröfum sem
viðkomandi hefur vitandi stofn-
að til. Þetta er þægileg leið til að
tryggja að ekki gleymist að greiða
ákveðinn reikning og þú getur að
sjálfsögðu gengið frá greiðslunni á
mjög einfaldan hátt í Einkabankan-
um.“
Einkabankinn nýtist ekki aðeins
til þess að sjá um greiðslur á auð-
veldan hátt; fólk getur einnig fengið
gott yfirlit yfir sín fjármál að sögn
Maríu. Einkabankanotendur geta
t.d með einföldum og skýrum hætti
fengið uppfært yfirlit yfir verð-
bréfaeign sína og lífeyrissparnað
hjá bankanum á hverjum tíma, sem
og kaup og sölu verðbréfa og inn-
greidd iðgjöld vegna lífeyrissparn-
aðar. Í upphafi hvers árs er einnig
birt sérstakt yfirlit vegna skattskila
undir flipanum „yfirlit“ sem má
prenta út með einföldum hætti og
kemur sér vel fyrir skattframtalið.
María segir að notendur mættu
ennfremur vera duglegri að skoða
yfirlit yfir greiðsludreifingu, hafi
þeir á annað borð kosið slíkan val-
möguleika. „Þrátt fyrir að margir séu
með greiðsludreifingu, mættu fleiri
átta sig á því að þeir geta fengið
heildstætt yfirlit yfir greiðslubyrði
heimilisins í Einkabankanum með
því að skoða greiðsluáætlun sína
í Einkabankanum. Þar má skoða
nákvæmlega hver útgjöld heimilis-
ins eru, bæði á mánaðarlegum og
ársgrundvelli,“ útskýrir hún. „Hvað
verið er að greiða í tryggingar, lán
og fleira í þeim dúr. Þá geta náms-
menn sem eru með lán hjá LÍN,
fengið aðgang að einkavefsvæði
hjá lánastofnunni í gegnum Einka-
bankann.
Markmiðið með allri þróun á
Einkabankanum er að búa til vöru
sem getur auðveldað viðskipta-
vinum lífið og stytt boðleiðir milli
þeirra og bankans. Allt er þetta gert
til að spara mönnum sporin og auð-
velda þeim lífið.“
Einkabankinn auðveldar lífið
María Dungal, starfsmaður Landsbankans, segir að fólk mætti kynna sér betur og nýta
notkunarmöguleika einkabankans.
Peningar gegna mikilvægu hlut-
verki í nútímahagkerfum og varla
hægt að ímynda sér tilveru án
þeirra. Peningar hafa þó ekki alltaf
verið til því fyrr á tímum tíðkuðust
vöruskipti frekar þar sem skipt var
á einni vöru fyrir aðra. Kannski er
einnig hægt að segja að peningar
séu að verða úreldir í dag enda er
fólk í fæstum tilvikum með seðla
eða mynt á sér heldur verslar með
plastkortum.
Með bættri verktækni jókst
verkaskipting sem kallar á viðskipti
enda getur klæðskeri ekki lifað á
fötunum sínum. Hann gæti vissu-
lega skipt þeim út fyrir brauð og
mjólk en vöruskiptum fylgir tals-
vert umstang. Með því að koma sér
saman um ákveðna staðla var hægt
að liðka fyrir viðskiptum. Á tíma
voru til dæmis til ærgildi og alin
vaðmáls þar sem kindur og vaðmál
voru notuð sem mælieining á verð-
mæti.
Erlendis tóku menn eftir því að
viðskipti með sumar vörur höfðu í
för með sér minna umstang en við-
skipti með aðrar vörur. Þannig er
mun einfaldara að flytja, geyma og
meta gull en til dæmis kvikfé. Því
þróuðust viðskipti smám saman
þannig að í stað einfaldra vöru-
skipta var tekið að selja vörur fyrir
gull eða aðra góðmálma, svo sem
silfur, kopar eða brons, sem síðan
var hægt að nota aftur í viðskipt-
um.
Talið er að þekkst hafi að nota
málma sem gjaldmiðil síðan a.m.k.
árið 2000 fyrir Krist.
Enn eitt skref til framfara var
tekið þegar yfirvöld tóku að gefa
út mynt úr góðmálmi. Yfirvaldið
ábyrgðist að í hverri mynt væri
ákveðið magn af góðmálmum. Þá
þurfti ekki lengur að vega málm-
stykki og meta hreinleika þeirra í
hvert sinn sem þau skiptu um eig-
endur. Vitað er að slík myntslátta
þekktist í Grikklandi snemma á
sjöundu öld fyrir Krist og einstaka
myntir eru jafnvel taldar enn eldri.
Notkun seðla breiddist fyrst út
á 17. og 18. öld í Evrópu. Er oft
miðað við það sem upphaf notkun-
ar seðla þótt Kínverjar virðist hafa
verið nokkrum öldum á undan Evr-
ópumönnum að gera tilraunir með
þá. Frakkar voru fyrstir Evrópubúa
til að prenta seðla í stórum stíl,
snemma á átjándu öld.
Skýringin á tilkomu seðla var
að menn áttuðu sig á að óþarfi var
að flytja góðmálmana fram og til
baka við hver viðskipti, því fylgdi
bæði umstang og hætta á þjófnaði
(það vildi til dæmis kvarnast utan
úr gullpeningunum í meðförunum).
Næsta skref var því að aðilar sem
áttu talsvert magn af góðmálmum,
svo sem kaupmenn og gullsmiðir,
létu ekki málmana sjálfa af hendi
þegar þeir keyptu vörur. Í staðinn
létu þeir seljandanum í té bréf upp
á það að hann gæti hvenær sem
er náð í svo og svo mikið af gulli
eða silfri til sín. Handhafa bréfs-
ins var svo í sjálfsvald sett hvort
hann náði í málmana. Einnig gat
handhafi bréfsins afhent það þriðja
aðila sem greiðslu í stað gulls ef sá
hafði trú á því að útgefandi bréfs-
ins myndi standa við það sem í því
stóð. Þetta fyrirkomulag gerði það
kleift að stunda umfangsmikil við-
skipti án þess að þurfa að standa
í sífelldum flutningum á dýrmæt-
um málmum. Útgáfa á bréfum sem
þessum varð upphafið að skipu-
lagðri útgáfu á peningaseðlum
eins og þeim sem við þekkjum í
dag. Jafnframt fór starfsemi sumra
þessara kaupmanna og gullsmiða
að líkjast æ meir starfsemi banka
og lagði grunninn að nútíma
bankakerfi.
Heimild: www.visindavefur.hi.is
Frá vöruskiptum
til krítarkorta
Viðskipti hafa ekki alltaf farið fram með peningum.
Þeir sem borga vaxtagjöld af lánum sem notuð eru til íbúðarkaupa
eiga rétt á vaxtabótum. Vaxtabætur eru eins konar „neikvæður skatt-
ur“ eða ívilnun/lækkun sem þeir eiga rétt á sem eru að koma sér þaki
yfir höfuðið.
Ekki þarf að sækja um vaxtabætur, heldur eru upplýsingar um það
sem máli skiptir settar á framtalið og vaxtabætur reiknaðar samkvæmt
því.
Fimm þættir sem stýra því hvort framteljandi fær vaxtabætur og
þá hversu mikið. Þeir eru: Hversu miklar eru íbúðarskuldir hans, hvað
greiddi hann mikið í vaxtagjöld, hverjar eru
tekjurnar, hversu miklar
eignir á hann og svo
fjölskyldustaða. Auk
þess þarf framteljandinn
að búa í íbúðinni til að
eiga rétt á vaxtabótum!
heimild: www.rsk.is
Vaxtabætur
{ fjármál heimilanna }