Fréttablaðið - 17.01.2007, Qupperneq 49

H A U S
MARKAÐURINN
manna og fimm prósent stjórnarformanna.
Þá virðist launamunur kynjanna orðinn
lögmál. Nýleg könnun Capacent sýndi að
óútskýrður launamunur kynjanna, eftir að
tekið hefur verið tillit til starfsstéttar, ald-
urs, starfsaldurs og vinnutíma, er nú 15,7
prósent. Munurinn var sextán prósent árið
1994. Íslenskar konur sem fæðast um miðbik
þessa árþúsunds geta glaðst yfir því að með
sama hraða myndi fullt launajafnrétti nást
árið 2588.
JAFNRÉTTISLÖGIN MARGBROTIN
Elín Blöndal, forstöðumaður rannsóknar-
setursins, segir fáar vísbendingar um að mikl-
ar breytingar muni hafa orðið þegar jafnréttis-
kennitalan verður birt aftur næsta vor. „Engin
stór stökk virðast hafa verið tekin á árinu, það
yrðu í það minnsta mjög gleðileg og óvænt
tíðindi,“ segir hún.
Öllum fyrirtækjum með fleiri en 25 starfs-
menn ber, samkvæmt lögum, að hafa skriflega
jafnréttisáætlun. Brot á þessum lögum getur
varðað sektum en til þess hefur ekki komið
hingað til. Það kom því Elínu á óvart við vinnslu
jafnréttiskennitölunnar að rétt um fjörutíu af
fyrirtækjunum hundrað höfðu slíka áætlun.
„Það sem kom mér þó allra mest á óvart var að
fæst þessara fyrirtækja virðast leggja upp úr
ímynd varðandi jafnréttisstefnu.“ Hún segir
að þrátt fyrir allt þokist málin nú í rétta átt,
þótt það virðist stundum vera á hraða snigils-
ins. „Það þarf samstillt átak til þess að fyrir-
tæki fari fyrir alvöru að gera þetta málefni að
sínu og það hætti að vera dægurmál. Sú mikla
umræða sem er í þjóðfélaginu og verkefni á
borð við jafnréttiskennitöluna ættu að stuðla
að því.“
AÐ MARKAÐSSETJA SJÁLFA SIG
Þeir sem veljast til forystu eiga það iðulega
sameiginlegt að eiga ekki nema að einum
þriðja hluta til sínum eigin eiginleikum að
þakka velgengni sína. „Allur árangur í lífinu
er afleiðing þriggja þátta. Í fyrsta lagi per-
sónulegra eiginleika, í öðru lagi fólksins í
kringum okkur og í þriðja lagi umhverfisins,“
sagði Svafa Grönfeldt, nýr rektor Háskólans í
Reykjavík, þegar hún tók gesti námsstefnunn-
ar á Nordica í stutta kennslustund í forystu-
fræðum. Hún benti á að konur hefðu iðulega
nóg af því fyrstnefnda en skorti hina þættina
tvo. Karlar hefðu þá oftast alla þrjá.
Svafa vísaði í markaðsfræðina og hvatti
konur til þess að íhuga vel hvaða vöru þær
væru að bjóða – hvaða eiginleikum þær byggju
yfir sem aðrir hefðu ekki. „Fyrsta skrefið er
að vita hvað er verðmætt í því sem maður
hefur fram að færa. Ef maður getur það
ekki er ekki smuga að neinn annar geti það.
Konur eru snillingar í þessu. Við höfum margt
fram að færa en við bíðum eftir því að þessir
tuttugu karlar í herberginu uppgötvi hvað við
erum æðislegar.“
Þess gæti líka verið langt að bíða að karlar
kveiki fyrir alvöru á þessari peru. Það er varla
of hart að fullyrða að mörgum körlum finnst
þetta málefni ekki jafnmikið þjóðþrifamál og
konum. Mætingin á námsstefnuna sýndi það
svart á hvítu en þangað mættu um 380 konur en
einungis tuttugu karlar. Þorkell Sigurlaugsson,
framkvæmdastjóri þróunarsviðs Háskólans í
Reykjavík, var einn þeirra fjögurra karla sem
tóku þátt í pallborðsumræðum á námsstefn-
unni. Hann segir að hópurinn sem vilji breyta
ástandinu fari ört stækkandi, þótt vissulega
séu enn margir sem telji einfaldlega að störf
af þessu tagi henti karlmönn-
um betur. Þá segir hann málið
tengjast kunningsskap og upp-
eldi, menn treysti oft öðrum
mönnum sem þeir þekki vel
fyrir ábyrgðinni frekar en
konum.
Þorkell telur að karlar þurfi
að taka á sig meiri ábyrgð inni
á heimilum og skapa svigrúm
fyrir konur að takast á hendur
vinnu sem sé meira krefjandi
utan hefðbundins vinnutíma. Þá
þurfi þeir markvisst að leita út
fyrir sitt hefðbundna tengsla-
net og leggja meiri áherslu á
það að finna hæfar konur til að
koma í stjórnir fyrirtækja.
KYNJAKVÓTINN VÆRI ÞRAUTA-
LENDING
Um áramótin tóku gildi lög
í Noregi sem fela það í sér
að fjörutíu prósent stjórnar-
manna skráðra fyrirtækja skuli
vera konur. Margrét María
Sigurðardóttir, framkvæmda-
stjóri Jafnréttisstofu, segir að
þar í landi séu þegar vísbend-
ingar um að aðgerðirnar séu
farnar að skila sér hjá einka-
fyrirtækjum og það hafi þær
þegar að öllu leyti gert hjá hinu
opinbera.
Hér á landi hefur það verið
í umræðunni að taka upp kvóta
af þessu tagi. Öll þau átta, karl-
ar sem konur, sem sátu fyrir
svörum í pallborði á ráðstefn-
unni á Nordica voru sammála
um að kynjakvóti væri ekki
fýsilegur kostur. Leita þyrfti
allra mögulegra leiða áður en
sú leið yrði farin. Tvennt hefur
öðru fremur verið nefnt kvót-
anum í óhag. Annars vegar að
hætta sé á að farið verði í kring-
um reglurnar og stjórnarsætin
verði áhrifalaus. Hins vegar að
konur eigi ekki að hafa áhuga á
að taka sæti í stjórn fyrir það
eitt að vera konur. Þátttakandi
á ráðstefnunni, sem ávarpaði
þá er sátu í pallborði, uppskar
mikið lófaklapp fyrir þessi
orð: „Hér hefur komið fram að
konur vilji ekki láta velja sig
„bara“ af því þær eru konur. Ég
hef hins vegar tekið eftir því
að karlar hika oft ekki við að
láta velja sig „bara“ af því þeir
eru karlar, jafnvel þótt þeir
hafi minni menntun og minni
reynslu en konur sem koma til
greina.“
13MIÐVIKUDAGUR 17. JANÚAR 2007
Ú T T E K T
ða snigilsins
lmfríður Helga Sigurðardóttir
ára.
Sammála um að
kynjakvóti væri
neyðarúrræði
Á fjölsóttri námsstefnu Samtaka
atvinnulífsins, Félags kvenna í atvinnu-
rekstri og iðnaðar- og viðskiptaráðu-
neytisins í síðustu viku spunnust kröft-
ugar umræður um konur sem stjórnend-
ur og í stjórnarsetu. Annars vegar tók
þátt í pallborðsumræðum hópur kvenna
og hins vegar hópur karla. Í kvenna-
hópnum voru þær Elín Sigfúsdóttir,
framkvæmdastjóri fyrirtækjasviðs
Landsbanka Íslands, Hafdís Jónsdóttir,
framkvæmdastjóri Lauga Spa, Hrönn
Greipsdóttir, hótelstjóri Radisson SAS
Hótel Sögu, og Steinunn Þórðardóttir,
framkvæmdastjóri Glitnis í London. Í
umræðum um val í stjórnir tóku þátt
Benedikt Jóhannesson, framkvæmda-
stjóri Heims, Jafet S. Ólafsson, stjórn-
armaður VBS fjárfestingarbanka, og
Þorkell Sigurlaugsson, framkvæmda-
stjóri þróunarsviðs HR. Hér á eftir eru
dæmi um skoðanir sem komu fram í
pallborði. Það skal þó tekið fram að
ekki var í öllum tilfellum samstaða
meðal þátttakenda.
Karlar fæðast með sjálfstraust en konur virð-
ast þurfa að byggja það upp alla ævi.
Konur eru gagnrýnni á sjálfa sig en karlar.
Konur skortir fyrirmyndir og því virðast þær
oft ekki sjá sig í forystustörfum.
Kannanir sýna að konur hafa lægri launa-
væntingar en karlar.
Konur í stjórnunarstöðum ganga í jakkafötum
af því þau eru klassísk og klæðileg.
Konur þurfa að virkja og efla tengslanet sitt.
Konur eru oft ragari en karlar við að fara út
fyrir sitt „öryggissvæði”.
Ábyrgð vegna fjölskyldu þarf að dreifast jafnt
á foreldra.
Kynjakvóti væri ekki góð leið til að ná fram
jafnrétti.
Með aukinni fjölbreytni myndast sköpunar-
kraftur og fleiri lausnir verða til.
Konur í stjórnum eru nákvæmari og óhrædd-
ari við að tjá sig á stjórnarfundum.
Það er erfitt að fá konur í stjórnunarstöður,
þeim þykir óþægilegt að taka ábyrgð.
Konur sjá hlutina í öðru ljósi en karlar.
Karlarnir vilja kýla á hlutina en konur vilja
fara dýpra í málin.
Karlar stýra fjármagninu og þar af leiðandi
sitja þeir í stjórnum fyrirtækja.
Karlmenn treysta oft karlmönnum betur en
konum og reiða sig á tengslanetið.
Konur hafa getuna en stundum ekki þor til að
berjast fyrir sæti í stjórn.
Konur þurfa að vera ákveðnari við að koma
sér á framfæri.
Kynjakvóti væri neyðarúrræði sem þó á ekki
að útiloka.
H L U T F A L L K Y N J A H J Á 1 0 0 S T Æ R S T U F Y R I R T Æ K J U M L A N D S I N S
Hlutfall kynja í stjórnum Æðstu stjórnendur Stjórnarformenn
Konur Karlar
88%
12%
89,5%
10,5%
95%
5%
Heimild: Rannsóknarsetur vinnuréttar og jafnréttismála
Allur árangur í lífinu er afleiðing þriggja
þátta. Í fyrsta lagi persónulegra eiginleika,
í öðru lagi fólksins í kringum okkur og í
þriðja lagi umhverfisins, sagði Svafa Grönfeldt,
nýr rektor Háskólans í Reykjavík.