Fréttablaðið - 17.02.2007, Side 16

Fréttablaðið - 17.02.2007, Side 16
Lýðheilsuvísindi eru vísinda- grein sem gegnir stöðugt mikilvægara hlutverki í nútímasamfélagi. Innan hennar leita menn svara við mikilvægum spurningum svo sem: Hvernig er heils- an? Af hverju líður okkur svona? Hvernig getur okkur liðið betur? Í gær hleypti Háskóli Íslands af stokkun- um sérstakri miðstöð í lýð- heilsuvísindum sem býður upp á nám og rannsóknir á þessu sviði. Forstöðumaður og dósent við hina nýju miðstöð í lýðheilsuvísindum er dr. Unnur A. Valdimarsdóttir og að hennar sögn verður þar boðið upp á þverfræðilegt meistara- og doktorsnám frá og með næsta hausti. „Markmið er að nemendur í lýðheilsuvísindum við Háskóla Íslands fái tækifæri til að vinna að rannsóknum á heimsmælikvarða og geti birt niðurstöður sínar í virtustu rannsóknartímaritum heims á þessu sviði.“ Gert er ráð fyrir að um tuttugu meistaraprófsnemar stundi nám og rannsóknir við miðstöðina árlega og þar verði jafnframt fimm til sex doktorsnemar að staðaldri. Unnur segir að með markvissum rannsóknaraðferðum geti lýð- heilsuvísindin fundið áhrifavalda heilbrigðis og þannig skapað þekk- ingargrunn sem nauðsynlegur sé til stefnumótunar forvarna og heilsueflingar. „Hugtakið lýð- heilsuvísindi felur í raun í sér vís- indastarf, stjórnmál og forvarnir,“ segir hún. Með því á hún við að sjálft námið og þær rannsóknir sem nemar vinna að snúist um að skapa þekkingu um lýðheilsu og hvað hefur áhrif á almennt heilsufar fólks. „Stjórnmálamenn og aðrir sem vinna að stefnumótun heilsu- verndar taka síðan ákvarðanir í ljósi þessarar þekkingar um hugsanlegar forvarnir.“ Sem dæmi um slíkt ferli nefnir Unnur að rannsóknaraðferðir lýð- heilsuvísinda leiddu meðal annars til þess að skaðsemi reykinga var uppgötvuð fyrir einum fimmtíu árum; enn fremur tókst að draga verulega úr tíðni vöggudauða á tíunda áratug síðustu aldar með einfaldri lýðheilsuherferð: „Back to sleep!“ („Barn skal sofa á bak- inu!“). Rannsóknarstarf við miðstöðina verður meðal annars unnið í sam- vinnu við opinberar stofnanir hér- lendis, sem í gegnum tíðina hafa safnað gögnum um heilsufar Íslendinga. „Við erum í viðræðum við stofnanir á borð við Hjarta- vernd, Krabbameinsfélagið, Vinnueftirlitið og Lýðheilsustöð en við höfum þegar gengið frá slíkum samningum við Land- læknisembættið en þar eru til að mynda margvísleg gögn um sjúkrahúsvist og lyfjanotkun Íslendinga,“ segir Unnur. Upp úr þessum gögnum vonast hún til að nemendur geti síðan unnið vísindarannsóknir, bæði doktors- og meistaranámsverk- efni eins og gert er í nágranna- löndunum. „Og það er gaman að segja frá því að fyrsta doktors- verkefnið af þessum toga er þegar komið af stað hjá okkur en það er rannsókn byggð á lyfjgagnagrunn- inum um geðlyfjanotkun barna og unglinga, áhrifaþáttum hennar og afleiðingum. Þetta er dæmi um verkefni sem við komum til með að vinna.“ Og Unnur nefnir ýmis önnur dæmi um verkefni sem nauðsynlegt er að vinna að og fá svör við marg- víslegum spurningum þeim tengd- um. „Tækniþróun samfélagsins tekur örum breytingum, nýjar umhverfisógnir steðja að okkur, breyttur lífsstíll og öldrun þjóðar- innar eru þættir sem kalla á ný svör við því hvernig hægt er að viðhalda heilsu og lífsgæðum þjóðarinnar. Hver eru til dæmis áhrif aukinnar kyrrsetu barna og rítalínsnotkunar á heilsu þeirra á fullorðinsárum? Veldur svifrykið okkur óbætanlegum skaða og hvernig viðhöldum við lífsgæðum í ellinni? Aukin tíðni sjúkdóma og örorku krefst þess einnig að við leitum svara við því hvað veldur og hvernig hægt sé að bæta líf þessa fólks svo það geti aftur tekið virkan þátt í samfélaginu.“ Auk samstarfssamninga við stofn- anir mun nám í lýðheilsuvísindum byggjast á góðu samstarfi við erlenda háskóla og rannsóknar- stofnanir. Þannig hefur að sögn Unnar þegar verið gengið frá viljayfirlýsingu um samvinnu við Karolinska Institutet í Stokkhólmi og samningar við faraldsfræði- deild Harvard School of Public Health í Boston og University of Minnesota eru í smíðum. „Samn- ingurinn við minn gamla vinnu- stað Karolinska snýst um að hann verður okkur innan handar við mótun námsins, við fáum þaðan gestaprófessora og nemendum hér býðst að fara þangað út til að taka námskeið sem ekki verður hægt að taka hér heima. Og við vonumst til að ganga frá sams konar samningum við hina skól- ana og kannski fleiri innan tíðar.“ Við undirbúning þessarar nýju námsbrautar segir Unnur að mikil áhersla hafi verið lögð á að námið yrði þverfræðilegt. Markmiðið er að það verði vettvangur fagfólks með fjölbreyttan fræðabakgrunn sem vill nema fyrsta flokks rann- sóknaraðferðir til að svara spurn- ingum úr lífi sínu og starfi. „Við viljum að þetta nám verði öllum aðgengilegt, sama hvaða mennt- unarbakgrunn fólk hefur. Þess vegna er námið skipulagt af full- trúum frá öllum deildum Háskól- ans og í raun geta nemendur útskrifast með meistaragráðu eða doktorsgráðu í lýðheilsuvísindum frá hvaða deild háskólans sem er.“ Hún nefnir enn fremur að námið verði fyrst og fremst bund- ið við vísindastarf. „Kjarninn verður verklag í vísindum, aðferðafræði og hin vísindalega aðferð. Við munum leggja mikla áherslu á að rannsóknir okkar verði eins vel úr garði gerðar og nokkur kostur er.“ Unnur segist þegar hafa orðið vör við mikinn áhuga á þessari nýju námsbraut og á aðallega von á tvenns konar nemendum í námið. „Annars vegar þeim sem koma frá hinum ýmsu stofnunum samfé- lagsins og vilja auka við þekkingu sína, eru hugsanlega að safna gögnum og vilja nota þau í verk- efnum sínum. Síðan á ég líka von á nemum sem vilja nema aðferða- fræði og lýðheilsuvísindi sem slík.“ Þessum nemum er ætlunin að bjóða upp á að vinna úr gögnum til dæmis frá landlæknisembættinu og embættið fær í staðinn skýrsl- ur og niðurstöður rannsókna sem það getur síðan notað til að gefa stjórnvöldum ráð um aðgerðir á sviði lýðheilsu. „Ég tel að námsbraut sem þessi geti orðið dæmi um góða samvinnu milli vísinda og atvinnulífs og held að þetta sé mjög hagnýtt nám fyrir þá sem vilja taka þátt í stefnumót- un forvarna og heilsuverndar,“ segir Unnur A. Valdimarsdóttir, dósent og forstöðumaður mið- stöðvar í lýðheilsufræðum við Háskóla Íslands. Lýðheilsurannsóknir á heimsmælikvarða Hugtakið lýðheilsuvís- indi felur í raun í sér vís- indastarf, stjórnmál og forvarnir.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112

x

Fréttablaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.