Tíminn - 02.09.1979, Blaðsíða 6

6
Sunnudagur 2. september 1979.
Einræöisherrarnir, Hitler og Mussolini, áttu miklu gengi aö fagna f upphafi styrjaldarinnar. Mussolini
geröi þó ekki upp hug sinn um þátttöku i styrjöldinni, fyrr en Frakkar höföu veriö yfirunnir.
A morgun eru 40 ár liöin frá þvi er siöari heimsstyrjöldin hófst, en þá
sögöu Frakkar og Bretar Þjóöverjum strfö á hendur, eftir aö hafa sett
þeim úrslitakosti vegna innrásarinnar I Pólland, sem gerö var hinn 1.
september. Þar meö var endi bundinn á tilsiakanir þessara gömlu stór-
velda gagnvart heimsvaldastefnu Þýskalands, sem birst höföu I at-
hafnaieysi viö töku Rinarhéraöanna, afskiptaleysi af endurvlgbúnaöi
þýskra og enn sú fórn sem færö var, þegar Tékkóslóvakfa var gefin eft-
ir.ivon um „friöum okkardaga.” Þaö kom I hlut Ihaldsráöherrans frá
fundinum I Munchen, Neville Chamberlain, aö lesa strfösyfirlýsinguna,
en hann átti þá brátt eftir aö vikja úr sessi fyrir fiokksbróöur sinum,
járnkarlinum Winston ChurchiII.
óróablikur höföu veriö á lofti
allt árið 1939. A Spáni geisaöi
borgarastyrjöldin enn I upphafi
ársins og þann 28. mars féll Mad-
rid i hendur Francos, án þess aö
neinu skoti væri hleypt af. Daginn
eftir flúöi spánska lýöveldis-
stjórnin úr landi.
1 ársbyrjun haföi pólski utan-
rikisráöherrann Beck sótt Hitler
heim i Berchtesgaden og um
svipaö leyti birtist Chamberlain i
Róm, til þess aö ræöa ástandið i
alþjóöamálum viö Mussolini og
utanrikisráöherrann, Ciano
greifa. Landsfeðurnir héldu
hverja timamótaræðuna á fætur
annarri, — Hitler lofaöi Itölum
öllum hugsanlegum stuöningi I
striöi, en Chamberlain fullvissaöi
40 ÁR
liðin frá upp-
hafi síðari
heimsstyrj-
aldarinnar
Frakka um stuöning Breta.
Ribbentrop, utanrikisráöherra
Þýskalands, lýsti þvi yfir i heim-
sókn i Póllandi i endaöan janúar,
aö friöarsamningurinn milli land-
anna frá 1934, heföi bundiö enda á
allan fjandskap milli rikjanna.
Rak nú hver viöburðurinn annan.
Þann 15. mars héldu þýskar
sveitir inn i Slóvakiu, en hinn 7.
april voru italskar hersveitir
settar á land i höfnum Albanlu og
Albania komst undir Itölsk yfir-
ráö á einu dægri.
Bretar komu á almennri her-
skyldu þann 27. april, en Hitler
sagöi friðarsáttmálum viö Pól-
verja upp daginn eftir. bann 22.
mai undirrituðu Italir og Þjóö-
verjar svo 10 ára samning um
gagnkvæmt striösbandalag.
23. ágúst var þaö tilkynnt I
Moskvu og Berlin aö löndin
hefðu gert meö sér friöarsamn-
ing og aö morgni hins 1. septem-
ber héldu þýskar sveitir inn i Pól-
land, en sjálfstæöi þess höfðu
Bretar og Frakkar ábyrgst.
17. september héldu svo rúss-
neskar sveitir yfir landamæri
Póllands aö austanverðu og hinn
21. féll Varsjá. bjóðverjar töldu
herför sinni lokiö I Póllandi þann
23. en fjöldi pólskra striösfanga i
Þýskalandi var þá oröinn nær
hálf milljón.
40 ár eru liðin frá þvi er þessir
atburöir geröust og þann 11.
nóvember n.k. eru 60 ár liöin frá
lokum fyrri heimsstyrjaldar-
innar. Tvær heimsstyrjaldir hafa
þvi þegar geisaö á öldinni sem
tekiö hafa aö hörmungum fram
öllum fyrri jaröarstriöum. Þrátt
fyrir þá lærdóma sem mannkyniö
ætti aö hafa dregið af þessum
ógnum, óttumst viö nú aö sú
þriöja kunni aö hef jast einn dag-
inn. Oft er bent á aö enn hefi ekki
þau vopn veriö smiöuö aö til
þeirra hafi ekki veriö gripiö á
endanum. Nú eru vopn stórþjóö-
anna oröin svo hræöileg aö
eyöingarmætti aö engar tölur
geta gert okkur ógn þeirra full-
ljósa. Þess vegna verðum viö aö
trúa á og stuöla að þvi meö öllum
ráðum, hversu margt sem mælir
gegn að það sé mögulegt, aö til
þriöju heimsstyrjaldarinnar
komi aldrei.
I ágúst var friðarsamningur
undirritaöur milli Þýskalands
og Rússlands. Ribbentrop utan-
rikisráöherra undirritaði hann I
heimsókn sinni til Moskvu, þann
23. Hér kannar hann heiöurs-
vörö rússneskra hermanna.
Þessi mynd er tekin á flugvelli í Englandi á fyrstu dögum
striösins, veriö er aö koma fyrir skotfærum I byssustæöi
flugvélar, sem senn er ætlaö aö fljúga inn yfir landsvæöi
óvinarins.
Þessi börn, sem hér reyna aö festa blund f tröppum neðan-
jaröarbrautar i London, höföu tvivegis misst heimili sin I
loftárásum. Móöir þeirra neitaöi þvi aö vikja úr byrginu
um sinn.
Strlðiö milli Rússa og Finna braust út hinn 30. nóvember.
Finnar voru auövitaö langtum fámennari og þeir nutu
mikillar samúöar meöal annarra þjóöa. Myndin er frá
bardögum viö Rovaniemi.
V