Tíminn - 23.03.1980, Blaðsíða 15
14
Sunnudagur 23. mars 1980
Sunnudagur 23. mars 1980
23
JJ.iS'Í
miv.
Séft úr Kljotsheiöi yfir Þingev og Skjáifandafljót til Vztafellsskógar
L'ngt fólk viö plöntun I Fossselsskógi, austan Skjálfandafljóts
Utan við vanabundna hugsun
SKÓGYRKJUNA AÐ AÐALBIlGREIN”
— Kvikfjárræktin hef-
ur verið aðalbúgrein
okkar eins og tiðkast um
bændur, en nýting
skógarins aukabúgrein
og hjáverk. Nú er okkur
efst i huga að snúa þessu
v i ð , 1 e g g j a
megináherslu á umhirðu
og nýtingu skógarins og
gera skógyrkjuna að
aðalbúgrein, en hafa bú-
fénað sem aukabúgrein.
Arður af skóginum hjá
okkur er verulegur hluti
tekna okkar og sá arður
fer vaxandi og takist að
nýta skógarafurðirnar
betur en verið hefur, þá
getur hann verið undir-
staða i búskapnum.
Þsnnig fórust Friögeiri Jóns-
syni f Yztafelli orö i viötali viö
Timann.
— Veröi skógurinn ekki fyrir
þeim mun meiri áföllum i vetur,
munum viö sööla um þegar I vor,
sagöi hann enn fremur. 1 fyrra
var sumartiö nokkurn veginn eins
og hún getur iökust oröiö eftir
langvinna vorkulda. Þrátt fyrir
þetta varö trjávöxtur I skóginum
alveg sæmiiegur, en vera má aö
honum hafi ekki tekist aö hlifa sig
nógu vel fyrir veturinn, svo aö
hann veröi fyrir skakkaföllum af
þeim sökum. Þess vegna biöum
viö þess meö eftirvæntingu,
hvernig hann kemur undan vetri.
Reiöi honum þolanlega af, hefj-
umst viö handa um þessa ný-
breytni.
Yztafellsskógur
Þaö er Yztafellsskógur, sem
Friögeir er aö tala um — af
náttúrunnar hálfu einn af vöxtu-
legustu birkiskógum á Noröur-
landi. Til dæmis um þaö er, aö
veturinn 1974 féll þar eitt hæsta
birkitré landsins, fornt oröiö og
12,7 metrar á hæö. Hann er sam-
eign tveggja Yztafellsbæja og
Hólsjaröa, sem eru utar I Kalda-
kinn, en vegna legu sinnar austan
I Kinnarfelli vestan Skjálfanda-
fljóts dylst hann þeim sem um
þjóövegina fara.
Fyrir tuttugu árum var skógur-
inn girtur og helmingur hans
leigöur Skógrækt rfkisins sem
hefur látiö gróöursetja þar mikiö
aö sinum hluta. Tveir Yztafells-
bændur, Siguröur Marteinsson og
Friögeir, hafa annast plöntun og
umhiröu fyrir Skógræktina aö
langmestu leyti, en auk þess hafa
þeir gróöursett afarmikiö I sinn
hluta landsins. Bændur á Hóls-
jöröum hafa á hinn bóginn ekki
hafist handa enn um plöntun.
— Skógræktarfélag Þingeyinga
hefur veitt okkur ómetanlegan
stuöning viö þetta, sagöi Friögeir,
útvegaö okkur plöntur á vægu
veröi og látiö okkur jafnvel sumt í
té gefins. Þaö hefur veriö okkur
mikill léttir viö skógræktina.
Skógarafurðirnar
— Um Yztafellsskóg er annars
þaö aö segja, aö hann hefur veriö
til mikilla nytja frá fornu fari,
hélt Friögeir áfram. Þangaö var
sóttur eldiviöur, staurar og raftar
og úr honum fékkst viöur og börk-
ur til þess aö reykja viö matvæli.
Og áöur fyrr var þar aö sjálf-
sögöu mikil kolagerö.
Nú er eldiviöar ekki lengur þörf
viö matreiöslu á sama hátt og
áöur né skógarraftar notaöir i
þekjur. Samt sem áöur er mikill
aröur af birkiskóginum. Ur hon-
um fæst mjög mikiö af giröingar-
staurum, milljóna viröi á ári, og
meö skipulegri umhiröu hafa þær
afuröir aukist. Og úr barrskógin-
um eru farin aö fást jólatré sem
falla til viö grisjun.
Rætt við
Friðgeir
Jónsson i
Ystafelli
í Kaldakinn
Nýju barrskógarnir.
— í Yztafellsskóg hefur mest
veriö plantaö af rauögreni en
einnig sitkabastaröi, hvitgreni og
þin sagöi Friögeir. Um vöxtinn er
þaö aö segja aö hann hefur veriö
góöur og rauögreniö held ég, aö
hafi ekki gefist betur annars
staöar. Sérstakiega er eitt
kvæmiö gott. öruggast allra teg-
undanna er þó hvitgreniö, þaö
hefur aldrei oröiö fyrir neinum
áföllum. Þinurinn er seldur sem
eöalgreni fyrir jólin vegna þess,
aö hann fellir ekki barriö. Lerki
hefur einnig veriö reynt og þaö
hefur sprottiö vel en viö höfum
ekki enn fengiö kvæmi, sem er
nógu þoliö á veturna.
Fyrstu afuröirnar I ungum
barrskógi eru jólatré, en seinna
koma til giröingarstaurar og þar
á eftir boröviöur, þegar skógur-
inn er vaxinn. Ég efa ekki aö bú-
skap mætti byggja á sölu jóla-
trjáa. En hitt er annaö mál aö þaö
gætu ekki margir bændur gert,
þvi aö markaöur er takmörkum
háöur. En til dæmis um þaö, hvaö
ungir skógar geta gefiö af sér i
jólatrjám get ég nefnt aö úr Yzta-
fellskógi og Fossselsskógi sem er
austan Skjálfandafljóts og eign
Skógræktar rikisins voru jólatré
seld f desembermánuöi siöast
iiönum fyrir átta til tiu milljónir
króna. Þessi jólatré voru seld á
Akureyri og Húsavik og hér og
þar um Þingeyjarsýslu og Eyja-
fjörö og jafnvel eitthvaö vestur i
Skagafjörö.
Gernýting skógar-
afurða.
Skógarafuröir eru aö sjálfsögöu
ekki neitt, sem flýgur upp f fangiö
á mönnum. Skógar eru lengi aö
vaxa, umhiröan er vinnufrek og
má ekki vanrækjast, þvf aö undir
henni er afraksturinn kominn.og
loks er svo aö fella trén og koma
þeim til bæjar til vinnslu eöa til
sölu á markaösstaöi. Þeir Yzta-
fellsbændur nota vélsagir viö
vinnu sina f skóginum, og heima
fyrir hefur Friögeir tæki, sem
Friögeir Jónsson f Yztafelli undir mynd, sem hann hefur skoriö f tré
af húsi, sem hann reisti sér i skóginum. —Timamynd; GE.
Rauögreni I Yztafellsskógi, birkistofn á miöri mynd.
tengd eru viö dráttarvél, til bark-
flettingar og fúvarnalaug til þess
aö leggja giröingarstaura úr
birkiskóginum i til þess aö
tryggja endingu þeirra.
En Friögeiri er meira i huga.
— Mér er i mun, aö allar afuröir
skógarins veröi nýttar segir
hann, ég vil koma á gernýtingu
alls, sem til fellur úr skóginum.
Reykhúsin nota innflutt beyki
og innlendur birkiviöur ætti aö
geta komiö I staö þess. Hann hef-
ur frá fornu fari veriö notaöur til
þess aö reykja viö matvæli og þaö
fengist þó nokkur markaður ef
horfiö væri aö þvi aö nota hann til
þess aö reykja kjöt og lax og
rauömaga og annaö sem reykhús
tilreiöa á þann hátt.
Viöarkol eru einnig flutt inn og
þaö fyrir miklar fjárhæöir, eink-
um til þess aö nota viö útigrill.
Fátt virðist þvi fyrirstööu aö nota
Islensk viöarkol, ef þau væru
framleidd.
Loks finnst mér aö þaö ætti aö
vera ekki svo iitill markaöur fyrir
gott birki sem nota má viö hús-
gagnasmiöi, renna I hillusam-
stæöur og hafa viö föndurkennsiu
i skólum.
Lyftistöng fyrir sauð-
fjárrækt.
— Svo er eitt, sem ég vil vikja
aö áöur en viö slitum þessu tali
sagöi Friögeir aö lokum; Ég er
sannfæröur um, aö skógar geta
oröiö sauöfjárrækt lyftistöng, án
þess aö skaöa þá sjálfa ef rétt er á
haldiö.
Beitargildi og beitarþol skóga
er margfalt á viö þaö, sem gerist
á bersvæöi. En þetta veröa menn
bara aö notfæra sér á réttan hátt.
Þar þarf aö greiha á milli skóga I
uppvexti og váxinna skóga, friöa
þá og beita til skiptis, eftir þvi
sem viö á. Nýgræöingur og ungir
skógar veröa aö njóta verndar og
friöunar tii þess aö komast upp,
svo aö trén veröi bein og
ólemstruö og vaxi eðlilega, en
þegar skógurinn er nægjanlega
vaxinn má beita hann, uns hann
þarf endurnýjunar og þá kemst
fénaöur þar á frjóa jörö sem gef-
ur góöar beitarjurtir og meiri
uppskeru en annaö land.
Svo er Ifka á þaö aö lita aö sauö-
fé i nytjaskógi léttir umhiröuna.
Maöur meö vélsög er kannski af-
kastamikill ef hann gengur fast
aö verki, en sauökindin er iönari
og stýfir meö tönn sinni alla tein-
unga, áöur en þeir komast til þess
vaxtar aö vélsög sé beitt á þá
Galdurinn er sá aö hafa stjórn i
þvi, hvenær beitt er og hvenæi
friöaö og fylgja um þaö réttum
reglum, svo aö skógurinn hafi
ekki baga af.
Svo mæiti Friögeir. Og nú er al
bföa vors og sjá hvernig rauö
greninu og öörum barrviöum
Yztafellsskógi hefur vegnaö
vetrardvalanum. ji
Aspir i Yztafellsskógi frá vorinu 1961. Myndin tekin á aöalfundi
Skógræktarfélags tslands 1978.
Barkflettir birkistaurar heima á Yztafelli.
Skógarhús Friögeirs i hliöum Kinnarfells. Þaö er aö stofni til gamalt hús frá Húsavik, er
var rifiö og endursmiöaö 1 skóginum.
„EFST í HUGA OKKAR AÐ GERA