Tíminn - 30.03.1980, Blaðsíða 13

Sunnudagur 30. mars 1980
13
Staðir i Evrópu, þar sem sprengingar hafa orðiö (svörtu stjörn-
urnar) og dioxin hefur lekið ót frá verksmiðjum (gráu stjörn-
urnar).
Fjöldi „Sevesó-
slysa'J sem hefur
verið þaggaður
niður niður
Fyrir fjórum árum
varö sprenging í bæn-
um Sevesó á italíu.
Sprengingin varð
i eiturefnaverksmiðju
svissnesks stóriðju-
hrings/ og eiturefnið
díoxin dreifðist um stór
svæði. Fólk var flutt
burt/ skipt um jarðveg í
bænum, hús öll hreins-
uð og þvegin utan og
innan og húsgögnum og
fatnaði brennt. Samt
varð á annað hundrað
manns að minnsta
kosti fyrir heilsutjóni,
sem einkanlega kom
fram hálfu ári eftir
sprenginguna. Börn
urðu harðast úti. Enn
þann dag í dag eru af-
girt bannsvæði í
Sevesó.
Tuttugu árum fyrr haföi fyrst
veriö við þvi varað, hversu
dloxin er hættulegt eitur.
Kunnugt var um fimm
sprengingar, þar sem dloxin
kom viö sögu, áður en
sprengingin varð I Sevesó, og
fjórtán skýrslur höföu veriö
geröar um umhverfismengun af
völdum þess. Nvi er kunnugt, aö
þessu efni hefur veriö sökkt i
Atlantshafiö á þremur stööum,
og þvl hefur einnig veriö komiö
fyrir I gamalli saltnámu I
Vestur-Þýzkalandi og kolanámu
I Englandi.
Svissneskir eigendur eitur-
efnaverksmiöjunnar I Sevesó
(Hoffman La Roche) þóttust
ekkert til þess þekkja, að dloxin
heföi veriö I henni. Þaö voru
sömu svörln og allir eigendur
þeirra verksmiöja, þar sem di-
oxin-sprengingar höföu oröiÖ
áöur, höföu gefiö. Þegar eitur-
efnafræöingar Italskra stjórn-
valda komu til Sevesó viku eftir
sprenginguna, vörnuöu stjórn-
endur fyrirtækisins þeim aö
koma inn á svæöið, sá hét Paóló
Paóletti, sem til forsvars var
hjá verksmiöjunum. Hann var
myrtur af borgarskæruliöum nú
íyrir fáum vikum.
Mikil rannsókn hefur fariö
fram á þessum málum slöan
sprengingin varö I Sevesó. 1
verksmiöjunni var framleitt tri-
klórfenól, og þaö er nú ekki tal-
iö neinum vafa undirorpiö, aö
eigendurnir geröu sér grein
fyrir, aö dioxin myndast eöa
getur myndazt við slíka fram-
leiöslu. Samt höföu engar
varúöarráöstafanir veriö gerö
ar. Til dæmis var lofti úr verk-
smiöjunni blásiö beint út I and-
rúmsloftiö.
Svipaö magn dloxins og var i
jarövegi i Sevesó er nú um-
hverfis verkmsiðjur I Michigan
i Bandarikjunum, þar sem
framleidd er fenoxí-sýra.
011 stórslys af þvi tagi, er varö
i Sevesó, hefur veriö reynt af
fremsta megni aö þagga niöur.
A fimm stööum fyrir utan
Sevesó hafa samt orðið spreng-
ingar i efnaverksmiöjum, sem
díoxln-eitrun fylgdi. Það var I
Vestur-Virglniu i Bandarikjun-
um 1949, Grenoble 1 Frakklandi
á árunum 1953-1971, Ludvigs-
hafen I Vestur-Þýzkalandi 1953,
Amsterdam 1963 og i Derbyskiri
I Englandi 1968. En dloxineitrun
hefur uppgötvazt á minnsta
kosti fjórtán stöðum til viöbót-
ar, þar á meðal i Bandarikjun-
um, Sovétrikjunum og Japan.
Sjúkdómar hafa komiö i kjölfar-
iö.
Ein þessara sprenginga varö
inni I miöri stórborg Amster-
dam, þar sem Philips-verk-
smiöjurnar framleiddu fenoxl-
sýrur I efnasmiöju. Meira en
hundrað manns komst I snert-
ingu viö dioxin, og margir
veiktust. Verksmiöjan var rif-
in, þvl aö ekki reyndist unnt aö
þrlfa hana, og voru menn i loft-
þéttum búningum og meö loft-
hylki til öndunar látnir gera
það. Ný höfn var siöan gerö til
þess aö taka við úrgangi úr
efnasmiöjum samsteypunnar,
og hefur siöan veriö siglt meö
þrjá skipsfarma út á Atlanshaf
til þess aö sökkva þeim þar.
Einu sinni hefur fenoxl-sýr-
um, menguðum dioxini, veriö
beitt I hernaði. Þaö var i Vlet-
nam, þear Bandarikjamenn
dreiföu sllkum efnum úr flug-
vélum yfir landi til þess aö af-
laufga skóga og svlöa akra
landsmanna, svo aö liðsveitum
þeirra veittist öröugra aö dylj-
ast og sjá sér fyrir fæðu. VIs-
indalegar rannsóknir fóru ekki
fram á afleiðingunum, en
skýrslur viröast sýna, aö heilsu-
tjón hafi fylgt I kjölfariö I héruö-
um, sem þessum eiturefnum
var dreift yfir.
Dregió í 12. flokki 9. apríl
Og nú er komið að
aðalvinningi ársins
I t l I

HÚSEIGN FYRIR 25 MILLJONIR
Langstærsti vinningur á einn miöa hérlendis
MIÐI ER MÖGULEIKI
Aörir vinningar:
Bílavinningur á 2 milljónir 8 Bílavinningar á 11/2 milljón
25 Utanlandsferöir á 250 og 500 þús.
20 Húsb. vinningar á 100 þús. 55 Húsb. vinningar á 50 þús.
390 Húsb. vinningar á 25 þús.
Nú má enginn gleyma að endurnýja. Endurnýið góðfúslega
fyrir páska. Söluverð á lausum miðum 12000 krónur
FÓÐUR fóóriö
sem bœndur treysta
Kúafóður — Sauðfjárfóður
Hænsnafóður — Ungafóður
Svinafoöur — Hestafóður
Fóöursa'i
MJÓLKURFÉLAG
REYKJAVÍKUR
LAUGARVPGI
SIMI 11125
16A. REVKJAVÍK
Galvaniseraðar plötur
Margar
—BP—stærðir og
^^SmSi^SSSSEir^ geróir
Yð BLIKKVER ^3 sarosaf^*
Skeljabrekka 4 - 200 Kópavogur - Símar: 44040 - 44100 Hrismyri2A Selfoss Smn. 99-2040