Fréttablaðið - 20.05.2007, Blaðsíða 17

að fá sig sýkn-
aða á grund-
velli geð-
rænna vanda-
mála. Frægasta
dæmið er senni-
lega David Ber-
kowitz, betur
þekktur sem sonur
Sáms, en hann lýsti
því yfir í réttarsal að
hundurinn hans hefði
sagt honum að drepa
fórnarlömb sín. Herbert
Mullin, sem myrti þrett-
án manns í Kaliforníu,
sagði að hann hefði vilj-
að forða fórnarlömbum
sínum frá dauða vegna
jarðskjálfta sem honum
hafði verið tjáð að myndi
ríða yfir fylkið.
Aðrir raðmorðingjar
telja sig vera gera sam-
félaginu greiða
með því að losa
það við óæski-
lega einstakl-
inga svo sem
vændiskon-
ur eða ákveð-
inn þjóðfé-
lagshóp. Með
góðum rökum
mætti telja
Jack The Ripp-
er til þessa hóps
en illræmdastur er
sennilega Gary Ridgeway, svo-
kallaður Green River morðing-
inn en hann náðist fyrir sex árum
eftir tuttugu ára leit að umrædd-
um raðmorðingja. Ridgeway hafði
þá verið handtekinn áður vegna
gruns um að hann væri sá seki en
lék á lögregluna og stóðst meðal
annars lygapróf.
Til eru raðmorðingjar
sem fá kynferðislega fullnæg-
ingu út úr morðum sínum og
svo aðrir sem fremja morð sín
til að öðlast eitthvað frá fórn-
arlömbum sínum. Þannig myrti
Marcel Petiot yfir 63 gyðinga á
valdatíma nasista í Frakklandi til
þess eins að komast yfir ferðatösk-
ur þeirra og fatnað. Þótt konur séu
frekar ólíklegar til að verða raðm-
orðingjar eru þær þó til og hafa
þær oft drepið til að lina þjáning-
ar fórnarlambanna að þeirra eigin
mati eða drepa svikula eiginmenn
eftir skilnað.
Kvikmyndahúsagestir eru ekki
alls ókunnir raðmorðingjum. Og
margir hafa jafnvel heillast af
þeim, fallið í stafi þegar þeir birt-
ast á hvíta tjaldinu. Hannibal Lect-
er er einn þeirra sem hræddi líf-
tóruna úr kvikmyndahúsagest-
um er Anthony Hopkins gæddi
þessa mannætu, Thomas Harris,
lífi í Óskarsverðlaunamyndinni Si-
lence of the Lambs. Þrátt fyrir að
sálfræðingurinn í glerbúrinu hafi
verið kosinn versta illmenni kvik-
myndasögunnar fannst ófáum eitt-
hvað ákaflega heillandi við hann.
Hugarheimur Hannibals gefur
kannski ekki góða mynd af huga
raðmorðingja eða hvað brýst um
í kollinum á þeim almennt. Raðm-
orðinginn Buffalo Bill gengur laus
og FBI grípur til þess ráðs að fá
aðstoð hjá Lecter til að hafa hend-
ur í hári hans. Hopkins skilaði sínu
svo vel að mörgum þótti hreinlega
raðmorðingja
nóg um og þótti Lecter ekki sýnd-
ur sem nægjanlega mikið illmenni.
En það breytti ekki þeirri stað-
reynd að líkt og Clarice féllu kvik-
myndahúsagestir gjörsamlega
fyrir honum. Og kannski
má færa rök fyrir því að
ofbeldið og mannfyrir-
litningin sem einkenndi
Hannibal hafi verið hafin
of mikið upp til skýjanna
í þessari mögnuðu kvik-
mynd Jonathans Demme. En
áhorfendur fengu þó smjörþefinn
af því hvernig alvöru raðmorð-
ingi er þegar James Gumb birt-
ist á tjaldinu, snarruglaður. „Bill
fæddist ekki glæpamaður, hann
varð það þegar hann var misnotað-
ur reglulega í æsku,“ sagði Lect-
er við Clarice þegar hún reyndi að
komast nær viðfangsefni sínu.
Þótt Hollywood hafi oft reynt að
bregða einhverju ljósi á heim
raðmorðingja eru flestir sam-
mála um að engri mynd hafi tekist
betur til en títtnefnd Silence of the
Lambs, en myndin hlaut á sínum
tíma níu Óskarsverðlaun. Þegar
Thomas Harris skrifaði bókina
notfærði hann sér þrjá raðmorð-
ingja sem allir voru til í raunveru-
leikanum en þetta voru þeir Ted
Bundy, Ed Gein og Gary Heidnik.
Bundy er einhver ógeðfelldasti
raðmorðingi í sögu Bandaríkjanna
en hann var handtekinn árið 1975,
grunaður um að hafa þýfi í sínum
fórum. Þá höfðu lögregluyfirvöld
í Bandaríkjunum leitað raðmorð-
ingjans í rúm fjögur ár. Bundy er
talinn hafa myrt og nauðgað meira
en þrjátíu konum en hann lokkaði
þær yfirleitt til sín með því þykj-
ast meiddur og setti stundum gifs
á handlegginn líkt og Gumb gerði í
Silence of the Lambs.
Þótt staðfest fórnarlömb ann-
arrar fyrirmyndar Harris, Eds
Gein, hafi einungis verið tvö þá
þótti hegðun hans svipa mjög til
raðmorðingja og er hann yfirleitt
skilgreindur sem slíkur. Gein fláði
fórnarlömb sín og bjó til úr þeim
föt sem var nákvæmlega það sem
Gumb gerði. Gein hefur reyndar
verið öðrum kvikmyndagerðar-
mönnum innblástur, ef svo mætti
að orði komast, en talið er að
Norman Bates úr Psycho og Leð-
urfés Gunnars Hanssonar í Texas
Chainsaw Massacre hafi að ein-
hverju leyti verið sóttir úr
smiðju Geins.
Þriðja fyrirmyndin að
Gumb var síðan Gary
Heidnik. Hann hélt sex
stúlkum sem kynlífs-
þrælum í kjallaranum
heima hjá sér undir
lok áttunda ára-
tugarins en líkt og
Gein fellur hann
ekki undir skil-
greiningu FBI þar
sem einungis hefur
verið sýnt fram á
að hann hafi drepið
tvær stúlknanna.
Einhverjir hafa
síðan talið Harris hafi
nýtt sér sitthvað úr sögu
Edmunds Kemper en
hann drap afa sinn
og ömmu „bara til
þess að finna hvern-
ig það væri að drepa
mann“.