Fréttablaðið - 11.08.2007, Síða 80

Í dag verður flaggað í
Árbæ. Þess er nú minnst
að hálf öld er liðin frá því
minjasafnið var opnað á því
forna býli sem öldum saman
var áningarstaður þeirra
sem komu utan af landi og
áttu erindi til Reykjavíkur,
jafnvel Bessastaða. Árbær
var alltaf landkostajörð og
bærilega húsuð.
Jörðin var komin í eyði en húsin
uppistandandi þegar borgarbúar
og yfirvöld í höfuðborginni sáu að
illa var komið vörslu fornra minja
í þéttbýlinu. Margt sögufrægra
húsa í Reykjavík hafði farið for-
görðum og var ekki lát á. Því var
þar stofnað almenningssafn sem
geyma skyldi eldri hús úr elstu
hlutum borgarinnar. Samt hélt
áfram stöðugum árekstrum hins
forna og nýja í borginni. Þangað
var flutt Smiðshúsið þremur árum
eftir stofnun safnsins í Árbæ og
1961 var flutt þangað Dillonshús
sem reist var á öðrum áratug 19.
aldar og var á Suðurgötu 2. Eftir
stóð auð lóð og hefur síðan verið
nýtt undir bílastæði.
Á hálfri öld hefur fjöldi húsa
verið fluttur af lóðum sínum í
Reykjavík og þau endurbyggð á
túnunum í Árbæ. Höfuðdjásn
safnsins er gamli bærinn og kirkj-
an, en þar eru að auki fjöldi ann-
arra húsa sem liðu fyrir þá sök að
steinsteypukynslóðin leit á timb-
urhús sem liðna tíð. Sum þeirra
stóðu í vegi fyrir nýjum götum,
önnur á dýrmætum lóðum sem
keyptar voru með það að augna-
miði að þar risu ný hús og oftast
miklu stærri. Sum hús sem voru
tekin niður og skyldu rísa að nýju í
Árbæ hafa ekki enn risið, eins og
til dæmis Sjóbúðin, heimili Geirs
Zoëga sem stóð við Vesturgötu.
Það var tekið niður með áheitum
um að það skyldi rísa í Árbæ að
nýju en er ekki enn risið og viðir
þess voru nýttir í aðrar bygging-
ar.
Óumdeilt er að safnið í Árbæ
varð til fyrir atbeina Lárusar Sig-
urbjörnssonar sem var skjalavörð-
ur hjá Reykjavíkurborg og fyrsti
minjavörður borgarinnar. Hann
hratt þessu safni af stað og bjarg-
aði fjölda gripa sem samankomnir
mynda brot af sögu Reykjavíkur.
Það var svo 1968 að Árbæjarsafn
og Minjavernd Reykjavíkur urðu
eitt: þá var mönnum orðið ljóst að
verndun minja var víðari en svo að
túnskikinn í Árbæ tryggði hana.
Minjar voru víðar. Síðasta átak
Minjasafns Reykjavíkur frá liðnu
ári um verndun Grímsstaðavarar
er lýsandi dæmi: á Nesinu öllu
voru með strandlengjunni beggja
megin varir sem róið var úr um
aldir en þær eru flestar horfnar.
Það er fyrst nú að menn vakna við
vondan draum og vilja geyma eina
þeirra.
Árbæjarsafn er opið almenningi
yfir sumartímann en safnið hefur
ekki haft bolmagn til að vera opið
allt árið. Þangað sækja hópar
skólabarna yfir veturinn og fá leið-
sögn um fjölbreytilegan húsakost
sem þar er að finna. Safnið hefur
um langt árabil búið við fjársvelti
og líkast að yfirvöld velkist enn í
vafa um hvaða stefnu skuli fylgt í
húsaverndun í borginni. Nýlega
var opnað uppgert hús Innrétting-
anna í Aðalstræti, en fyrir fáum
árum hefði mönnum komið það
eitt í hug að flytja það í Árbæ.
Gamla kirkjan í Landakoti sem var
lengst af íþróttahús var flutt í
Árbæ og endurbyggð þar þótt
nægilegt rými væri á Landakots-
túni til að endurbyggja hana þar.
Nú hafa um nokkra hríð verið
harðar deilur um nýjan stað fyrir
hús Benedikts Gröndal sem er við
Vesturgötu en reynt er að finna
því stað í Grjótagötu í nágrenni við
hús Innréttinganna og sýningar-
skálann í Aðalstræti. Hafa ýmsir
gagnrýnendur safnastefnu Minja-
safns Reykjavíkur lýst þeirri skoð-
un að sum húsanna í Árbæ ætti að
flytja á sinn forna stað eða sem
næst honum, eins og Dillonshús.
Og deilan um örlög eldri húsa í
Reykjavík er enn í fullum gangi og
nú eru elstu húsin við Laugaveg í
brennidepli og verða mörg verk-
tökum að bráð næstu misserin.
Það verður mikið um dýrðir í
Árbæ um helgina og þangað mun
margt bæjarbúa leita. Safnið
gefur ágætt yfirlit um byggða-
sögu Reykjavíkur og jafnframt
lýsandi dæmi um hvernig eldri
hús geta verið njóti þau tilhlýði-
legrar virðingar eigenda og þekk-
ingar í endurbótum og stöðugu
viðhaldi. Og nú á tímum er hið
dáða byggingarefni Reykjavíkur,
steinsteypan, að ganga í gegnum
sinn fyrsta stóra og dýra við-
haldsfasa, eins konar áminning
um að öll hús þurfa samfellt við-
hald.
Í dag kl. 17 verður h-moll messan
eftir J. S. Bach flutt í Hallgríms-
kirkju á upphafsdegi Kirkjulista-
hátíðar. Hún verður flutt öðru
sinni á morgun kl. 19 og í Skál-
holti á mánudagskvöld. Það er
Hörður Áskelsson listrænn
stjórnandi Kirkjulistahátíðar sem
leiðir föngulegt lið í þessum mikla
flutningi. Erlendar stórstjörnur
koma fram í flutningi þessa
stórvirkis mannsandans: Monika
Frimmer sópran, Peter Kooij
bassi, Robin Blaze kontratenór og
Gerd Türk tenór. Öll eru þau
fremst meðal jafningja þegar
kemur að flutningi á verkum frá
barokktímanum.
Bassasöngvarinn Peter Kooij,
sem er frá Hollandi, hefur hlotið
sérstaklega mikið lof fyrir túlkun
sína á verkum Bachs í gegnum tíð-
ina. Breski kontratenórinn Robin
Blaze sem er aðalgestur hátíðar-
innar í ár tók þátt í eftirminnileg-
um flutningi á Matteusarpassí-
unni á Kirkjulistahátíð 2005.
Monika Frimmer sópransön-
kona frá Þýskalandi hefur sérhæft
sig í flutningi barokktónlistar og
hún hefur starfað mikið með áður-
nefndum Peter Kooij. Gerd Türk
tenórsöngvari hefur látið mjög að
sér kveða á óperusviðinu víða um
Evrópu undanfarin ár. Söngur
hans hljómar á fjölmörgum verð-
launuðum geisladiskum og ber þar
hæst heildarútgáfu á kantötum og
óratoríum eftir J. S. Bach með
Bach Collegium Japan.
Auk fjórmenninganna eru það
meðlimir í Alþjóðlegu barokk-
sveitinni í Den Haag og Mótettu-
kór Hallgrímskirkju sem taka þátt
í flutningi á h-moll messunni. Ein-
söngvararnir komu til landsins á
miðvikudaginn en kvöldið áður
sungu þeir Peter Kooij, Robin
Blaze og Gerd Türk á svokölluðum
BBC proms tónleikum í Royal
Albert Hall í London. Hátt í hundr-
að manns taka þátt í flutningi h-
moll messunnar. -
H-moll messan flutt í dag
KIRK JULISTAHÁTÍÐ
2 0 0 7
11.−19. ágúst
FESTIVAL OF SACRED ARTS
„É
g
vi
l l
of
sy
ng
ja
D
ro
tt
ni
“
F LY T J E N D U R :
Monika Frimmer, Robin Blaze,
Peter Kooij og Gerd Türk.
Alþjóðlega barokksveitin í Haag
og Mótettukór Hallgrímskirkju.
S T J Ó R N A N D I: Hörður Áskelsson.
MESSA Í H-MOLL
eftir J. S. BACH
EIN
STAK
UR
VIÐB
URÐ
UR
HALLGRÍMSKIRKJU
11. ÁGÚST KL. 17
HALLGRÍMSKIRKJU
12. ÁGÚST KL. 19
SKÁLHOLTSKIRKJU
13. ÁGÚST KL. 19
M I Ð AV E R Ð :
4.900/3.600 kr.
KIRKJULISTAHÁTÍÐ HALLGRÍMSKIRKJU – SÍMI 510 1010 – MIÐASALA OPIN 9-20
uppselt
3
Ná›u flér í Lottómi›a á næsta
sölusta› e›a á lotto.is
lotto.is
firefaldur pottur!