Tíminn - 08.03.1981, Blaðsíða 6

6
Sunnudagur 8. mars, 1981.
(Jtgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri:
Steingrimur Glslason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdótt-
ir. Afgreiöslustjóri: Siguröur Brynjólfsson. —Ritstjórar: Þórar-
inn Þórarinsson, Jón Helgason, Jón Sigurösson. Ritstjórnarfull-
trúi: Oddur V. ólafsson. Fréttastjóri: Kjartan Jónasson. Blaöa-
menn: Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghildur Stefáns-
dóttir, Friörik Indriöason, Friöa Björnsdóttir (Heimilis-TIm-
inn), Heiöur Helgadóttir, Jónas Guömundsson (þingfréttir),
Jónas Guömundsson, Kristinn Hallgrimsson (borgarmál),
Kristin Leifsdóttir, Ragnar örn Pétursson (iþróttir), Ljósmynd-
ir: Guöjón Einarsson, Guöjón Róbert Agústsson. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjánsson, Kristin Þor-
bjariíardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir. — Ritstjórn, skrif-
stofur og auglýsingar: Slöumúla 15, Reykjavik. Simi: 86300.
Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86392. — Verö i lausa-
sölu 4.00. Askriftargjald á mánuöi: kr. 70.00. — Prentun:
Blaöaprent hf.
Næstu virkjanir og
orkufrekur iðnaöur
Það má íullyrða, að fyrsta skrefið til að koma
hérlendis á fót svokölluðum orkufrekum iðnaði
hafi verið stigið af Hermanni Jónassyni, þáver-
andi forsætisráðherra, þegar hann fól Sigurði
Jónassyni að athuga möguleika á þvi að koma hér
upp áburðarverksmiðju og sementsverksmiðju.
Þetta gerðist i tið vinstri stjórnarinnar á árun-
um 1934-1937, þegar heimskreppan mikla var i al-
gleymingi. Samt rikti sá stórhugur hjá ráðamönn-
um þjóðarinnar, að hún gæti orðið þess megnug,
að koma upp stórfyrirtækjum eins og áburðar-
verksmiðja og sementsverksmiðja voru þá.
Athuganir Sigurðar Jónassonar leiddu i ljós, að
það gæti reynzt hagkvæmt að ráðast i þessi fyrir-
tæki. Af framkvæmdum varð þó ekki að sinni, þvi
að heimsstyrjöldin hófst nokkru siðar.
Nýsköpunarstjórnin svonefnda, sem fór með
völd á árunum 1944-46, hafði ekki áhuga á þessum
málum.
Það var fyrst eftir að Framsóknarflokkurinn
komst i rikisstjórn 1947, að aftur var hafizt handa
með þessar fyrirætlanir og þeim hrundið i fram-
kvæmd.
í samræmi við þá upphaflegu forustu um orku-
frekan iðnað, sem hér er lýst, hefur Framsóknar-
flokkurinn verið þvi fylgjandi, að slikur iðnaður
yrði efldur eftir þvi> sem aðstæður og efnahagur
leyfðu.
Andstaða hans gegn álbræðslunni á sinum tima,
byggðist á þvi, að hún var eign útlendinga og
undanþegin islenzkum lögum. Orkuverðið, sem
samið var upphaflega, var einnig allt of lágt.
Það hefur jafnan verið afstaða Framsóknar-
flokksins, að slik fyrirtæki ættu ekki að vera mjög
stór, þvi að ella yrði erfitt að dreifa þeim um land-
ið, án byggðaröskunar.
Einn tilgangurinn með slikum fyrirtækjum ætti
einmitt að vera sá, að efla byggð sem viðast um
landið. Fyrirtæki á borð við járnblendiverksmiðj-
una væru hentug frá þvi sjónarmiði.
Nú er verið að ræða um, hvaða stórvirkjun eigi
að koma hér til sögu næst, og eru þrjár virkjanir
einkum nefndar, Sultartangavirkjun, Blöndu-
virkjun og Fljótsdalsvirkjun.
Um þetta ætti ekki að þurfa að deila. Heppileg-
ast væri að gera áætlun um, að öllum þessum
virkjunum yrði lokið innan tiltekins tima, t.d. 10-12
ár. Undirbúningur yrði að ráða þvi i hvaða röð
virkjanirnar kæmu.
En jafnhliða þvi, sem unnið yrði að þessum
framkvæmdum, yrði hafizt handa um að undirbúa
frekari orkufrekan iðnað, hver hann ætti að vera,
hvar hann ætti að vera og hvaða aðilar kæmu helzt
til greina, ef leita þyrfti samstarfsaðila, en öll slik
samvinna yrði þó að byggjast á meirihlutaeign ís-
lendinga og að fyrirtækin væru að öllu leyti háð is-
lenzkum lögum.
Nokkuð hefur þegar verið unnið að þessum mál-
um, en nauðsynlegt er samt að hraða undirbún-
ingi. Mikilsvert er að reyna að hefja þessi mál yfir
flokkádeilur og héraðarig, en leita i sameiningu
þeirrar lausnar, sem bezt samrýmast þjóðarhag
og æskilegri byggðaskipun. , Þ.Þ.
Þórarinn Þórarinsson:
Erlent yfirlit
Stockman er niður-
Stockman og Regan fjármálaráöherra
STOCKMAN vann sér fljótt
orð á þingi sem ötull starfs-
maður og eindreginn fylgjandi
ihaldssamrar fjármálastefnu.
Hann beitti sér gegn nýjum
skattaálögum og tillögum um
aukin útgjöld. Oftast lenti hann i
minnihluta, en þetta vakti á
honum athygli.
Siðan Stockman tók við stjórn
fjárlagaráðuneytisins, hefur
vinnutimi hans þótt býsna
langur. Hann ris venjulega úr
rekkju um fimmleytið og lýkur
ekki vinnudeginum fyrr en 10-11
að kvöldi. Lifnaðarhættir hans
eru sagðir fábreyttir og er haft á
orði, aö hann minni á meinlæta-
mann bæði i háttum sinum og
útliti.
Stockman er ógiftur.
Stockman fær nú lof margra
fyrir atorku sina og stefnufestu.
Vafasamt þykir þó að hann eigi
eftir að veröa vinsæll, þótt hann
verði virtur.
skurðarmaður Reagans
Hann er höfundur lækkunartíllagnanna
David Stockman
ÞÓTT f jármálaráðherra
Bandarikjanna sé aö nafni til
æðsti maður fjármálastjórnar
rikisins, fjallar hann ekki nema
að takmörkuðu ieyti um undir-
búning íjárlaga.
Það verkefni annast sérstakt
ráðuneyti, sem aðeins að nafni
til lýtur fjármálaráðherranum.
Þetta ráðuneyti hefur forstjóra,
sem venjulega er sérstakur
trúnaðarmaður forsetans, og er
þvi i reynd oft valdameiri en
fjármálaráðherrann, en starf
fjármálaráðherrans er meira
fólgið i eftirliti með þvi, að fjár-
lögum sé fylgt.
1 sambandi við hinar róttæku
fjárlagatillögur, sem Reagan
hefur lagt fyrir þingiö, hefur
sáralitið boriö á fjármála-
ráðherrranum, Donald T. Reg -
an, en nær öll athygli beinzt að
forstjóra fjárlagadeildarinnar,
David Stockman.
Það er fyrst og fremst
Stockman, sem er höfundur
hinna róttæku niðurskuröartil-
lagna. Eljusemi hans og áræði
er það þakkaö, að þessar tillög-
ur sáu dagsins ljós mun fyrr en
menn bjuggust við.
Sagt er, að Stockman hafi
sótzt eftir þessu starfi, enda þótt
þvi fylgdi, aö hann yröi að
afsala sér þingmennsku.
Fljótlega eftir aö Reagan
sigraði i forsetakosningunum,
mun Stockman hafa íariö þess á
leit við nánustu samverkamenn
Reagans, aö hann fengi þetta
starf og stóð ekki á þvi að
Reagan samþykkti það.
Stockman hóf þá strax að
skipuleggja ráðuneyti sitt og
velja sér samstarfsmenn. Hann
var kominn vel á veg með tillög-
ur sinar, þegar Reagan tók viö
forsetaembættinu.
FDNDUM þeirra Reagans og
Stockmans bar fyrst saman á
siðastl. sumri, þegar Reagan
var að undirbúa sjónvarpsein-
vigi sitt við John Anderson.
Til þess að búa Reagan sem
bezt undir einvigiö, var Stock-
man fenginn til að þreyta kapp-
ræðu við Reagan, þar sem hann
var látinn vera i hlutverki
Andersons. Reagan lærði mikið
af þessu en hann fór i nær öllum
atriðum halloka fyrir
Stockman. Eftir þetta hefur
Reagan haft mikið dálæti á hon-
um.
Stockman vann lika vel fyrir
Reagan i kosningabaráttunni,
þótt hann hefði upphaflega stutt
Anderson i prófkosningunum.
Þegar Anderson ákvaö aö
gerast óháður frambjóöandi
snéri Stockman viö honum baki
og gekk til liðs við Reagan.
Skoðanalega átti hann lika
miklu betur heima þar.
Stuðningur Stockmans við
Anderson bygðist á gamalli
vináttu, eins og nánar verður
vikiö að.
David Stockman er 34 ára
gamall, bóndasonur frá Michi-
gan. Hann tók strax mikinn þátt
i félagslífi i gagnfræöaskóla og
menntaskóla og haföi ungur
áhuga á stjórnmálum. Þannig
vann hann íyrir Barry Goldwat-
er i kosningunum 1964, þótt ekki
hefði hann náð kosningaaldri.
A námsárum Stockmans við
rikisháskólann i Michigan,
snérist honum nokkuð hugur og
skipaði hann sér þá i hóp meö
vinstri sinnuöum stúdentum.
Sennilega hefur andstaðan gegn
Vietnamstriðinu áttmestan þátt
i þvi.
Þetta stóð þó ekki lengi. Frá
háskólanum i Michigan lá leið
Stockmans til Harvardháskóla.
Þar komst hann i kynni viö
prófessora, sem voru fylgjandi
endurnýjaðri ihaldssteinu og
varð hann brátt ahangandi
þeirra.
Meðal þeirra, sem komu og
fluttu fyrirlestra við háskólann,
var John Anderson, sem hafði
þá átt sæti i fulltrúadeild
Bandarikjaþings i nokkur ár.
Anderson var á þessum tima i
hópi ihaldssömustu þingmanna.
Stockman hreifst af málflutn-
ingi hans og varð niðurstaðan
sú, að hann hætti námi við
Harvardháskólann nokkru
siðar, án þess að ljúka prófi, og
gerðist aðstoðarmaöur Ander-
sons i Washington.
Stockman vann hjá Anderson
i tvö ár en varð siðar starfs-
maður hjá sameiginlegri skrif-
stofu fulltrúadeildarmanna
republikana. Þar vann i þrjú ár.
Stockman vildi þá fara að
vinna á eigin spýtur. Hann hélt
heim til Michigan 1975 og bauð
sig þar fram i kosningum til
fulltrúadeildar Bandarikja-
þings næsta haust. Hann náði
kosningu og hefur verið endur-
kosinn siðan. Vegna hins nýja
starfs si'ns, hefur hann orðið að
afsala sér þingrfiennskunni.