Fréttablaðið - 24.12.2007, Blaðsíða 40

36 24. desember 2007 MÁNUDAGUR
Þ
að er von á rauðum jólum hér í Talca,
borginni þar sem ég bý í Chile. Þegar
þetta er skrifað tæpri viku fyrir jól ná
lengstu spár reyndar bara fjóra daga
fram í tímann en þar sem hitinn losaði
þrjátíu stig í dag, í gær, í fyrradag og
daginn þar áður líka og síðustu dropar komu úr lofti
einhvern tíma í september þá ætla ég að leyfa mér að
fullyrða að spá mín um rauð jól í Talca þarfnist ekki
mikilla vikmarka.
Í Talca er um þessar mundir álíka margt sem minnir
á komandi jólahátíð og sólríkir júlídagar á Íslandi
gera. Fyrir utan hásumar og komandi sumarsólstöður
fara Chilebúar mun síður hamförum í jólaskreytingum
en þekkist mun norðar á hnettinum. Vissulega er að
finna jólatré hér og jólasvein þar á stangli um borgina
en almennt gerir sjaldgæft skrautið ekki annað en
undirstrika fyrir manni fáránleikann við það að ætla
sér að halda jól hátíðleg með steikjandi sól beint fyrir
ofan hvirfilinn á manni í stað þeirrar íslensku sem um
þessar mundir gerir lítið meira en að endurkasta
örlitlu af birtu sinni á landsmenn í fáeina klukkutíma á
degi hverjum.
Til að varpa enn betur ljósi á viðsnúning hlutanna
hér á suðurhveli jarðar þá má ef til vill segja að sönn
jólastemning hafi fremur ríkt hér í Chile í liðnum júlí
þegar sá sjaldgæfi viðburður átti sér stað í höfuðborg-
inni Santíago að óvenju harður vetur leiddi til snjó-
komu. Svíar sem hér dvöldu um þær mundir segja mér
að þá hafi þeir einmitt fyllst jólaanda tæpu hálfu ári á
undan áætlun þegar þeir sáu jólasnjóinn líða úr
himinhvolfinu yfir chilesku höfuðborginni.
Jólin snúast fyrst og fremst um frelsarann
Þeir útlendingar sem ég hef hitt hér og rætt hérlenda
jólasiði við segja mér að í Chile séu jólin enn fyrst og
fremst trúarhátíð þar sem fólk minnist fæðingu
frelsarans í stað þeirrar sem við þekkjum þar sem
jólin snúast fyrst og fremst um að minnast ekki Visa-
reikningsins óhjákvæmilega í upphafi febrúar. Að
hætti kaþólskra er jólaskrautið hér oft í formi
fjárhúss þar sem Jesúbarnið í jötunni er miðpunktur-
inn innan um aðrar persónur og leikendur þeirrar
örlagaríku sögu. Hingað til hef ég séð margar útgáfur
þessarar fjárhússenu, allt frá litlu borðskrauti til
mannhæðarhárra gína í búðargluggum sem stillt er
upp í sín réttu hlutverk.
Þrátt fyrir mjög ólík ytri skilyrði þá eiga Chilebúar
það samt sameiginlegt með Íslendingum að aðaljóla-
hátíðin fer fram 24. desember en ekki 25. desember,
eins og víðast hvar gengur og gerist. Yfirleitt koma
fjölskyldur saman undir kvöld á aðfangadegi. Sumir
fara saman til kirkju en aðrir verja öllu kvöldinu í
heimahúsi. Matur er ekki borinn á borð fyrr en þegar
vel er liðið á kvöldið og líkt og á Íslandi er allur
gangur á því hvað þá stendur til boða. Á vissum
heimilum ríkir sú hefð að bera á borð kjúklingasúpu
en annars er valið nokkuð frjálst og margir velja
raunar að fara þá troðnu slóð að grilla hið rómaða
suður-ameríska nautakjöt úti í garði. Að þessari máltíð
lokinni er hins vegar nokkuð föst hefð að hafa köku
sem nefnist Pan de Pasqua og svipar nokkuð til
enskrar jólaköku. Með eru gjarnan drukknir chileskir
líkjörar, einna helst drykkir sem nefnast Rompon og
Cola de Mono.
Það er síðan ekki fyrr en á miðnætti sem óþolinmæði
barnanna er svalað og fjölskyldan sest niður við
jólatréð til þess að taka utan af gjöfunum. Mjög algeng
jólagjöf til chileskra barna er reiðhjól enda hafa þau,
eðli málsins samkvæmt, lítið við sleða eða skauta að
gera í jólahitabylgjunni miðri. Fólk nýtur þess að vaka
lengi fram eftir á jólanótt í góðum félagsskap. Börnin
fá að leika lausum hala þessa nótt og safnast gjarnan
saman í hverfunum til þess að bera saman gjafirnar.
Ströndin, sundlaugin og sumarylur
Að lokinni þessari andvökunótt tekur við hljóður
jóladagsmorgunn þar sem allir sofa út sem lengst þeir
mega. Upp úr hádegi fer fólk hins vegar að tínast út
úr húsi. Algengt er að fólk setjist við sundlaugarbarm,
skelli sér á ströndina eða njóti lífsins á annan hátt í
sumarylnum. Jólin marka nefnilega ákveðið upphaf
sumarvertíðarinnar í Chile, börnin ljúka skólaárinu
rétt fyrir jólin og algengt er að sumarfrí fjölskyldna
hefjist fljótlega upp úr þessum tíma.
Um áramótin falla síðan öll vötn til Valparaíso,
gamallar og fagurrar hafnarborgar en þangað tekur
klukkutíma að aka frá höfuðborginni Santíago. Þar er
hver einasta koja uppbókuð mörgum vikum fyrir
áramót. Á sjálft gamlárskvöld breytist borgin síðan í
eina, stóra áramótaveislu og heimamenn segja að á
miðnætti sé slegið upp mögnuðustu flugeldasýningu
sem sögur fara af í Chile og þó mun víðar væri leitað.
Íslendingurinn lætur nú reyndar segja sér það tvisvar
að sýningin í Valparaíso standist þau viðmið sem hann
hefur í huga heiman frá Fróni þar sem heimsmet eru
slegin árlega í sprengjugleði með tilheyrandi drunum
og glæringum.
Við tekur síðan janúar sem, ólíkt hinum íslenska, er
ekki fullur af drunga og hversdagsleika heldur
áframhaldandi sumri og sól. En þó má snúa þessu
okkur í hag því að á meðan sumrið fjarar smám saman
út þegar líður á fyrstu mánuði ársins hjá Chilebúum
lengist dagurinn um hænufet á degi hverjum á nyrðri
grundum. Um mitt árið hefur taflið síðan algjörlega
snúist við: Chilebúar horfa á jólasnjóinn líða úr loftinu
á sínum slóðum á meðan við fögnum sumri og sól
okkar megin – í chileskum jólaanda.
Sumar og jól
Hvernig er að eyða jólahátíðinni á suðurhveli jarðar? Sigurður Ólafsson segir frá jólahaldi í Chile.
EKKERT JÓLASKRAUT Jólaskraut er
hvergi sjáanlegt á aðalgötunni í Talca.
SANTI KLÁS Suðrænn jólasveinn
fyrir utan verslun í Talca.
JÓLASTEMNING Í SUMARHITANUM