Fréttablaðið - 24.12.2007, Qupperneq 52

48 24. desember 2007 MÁNUDAGUR
menning@frettabladid.is
Kl. 19
Jólatónleikar Ríkisútvarpsins verða
sendir út kl. 19 í kvöld. Dagskráin er
glæsileg; Sinfóníuhljómsveit Íslands
og hópur hæfileikaríkra einleikara
flytja verk á borð við Óbókonsert í C-
dúr op. 7, nr. 3 eftir Jean-Marie
Leclair og Concerto grosso nr. 8,
„Jólakonsertinn“ eftir Arcangelo
Corelli.
Þjóðleikhúsið frumsýnir
Ivanov eftir Anton Tjekov
að kvöldi annars í jólum
sem er hefðbundinn stór-
frumsýningardagur leikárs-
ins þar á bæ. Þá er jafnan
sett á oddinn metnaðarfullt
verk af klassískum toga,
vandlega skipað í hlutverk
og hátt reitt til höggsins.
Fyrr á tíð var þetta kvöld
einn af hátindum í sam-
kvæmislífi Reykvíkinga og
fylgt eftir með gleðskap í
Þjóðleikhússkjallaranum.
Nú er enn mikill hátíða-
bragur á frumsýningunni í
þennan tíma þótt kaupandi
frumsýningargestum hafi
fækkað. Boðsgestir eru
meirihluti þeirra sem í saln-
um situr. Það munar líka
um að fyrir breytingar á sal
hússins voru þar á frum-
sýningu hátt í sjö hundruð
gestir en eru núna tæplega
fimm hundruð.
Ivanov er sviðsettur af Baltasar
Kormáki, samstarfsmenn hans
hafa áður lagt í með honum: Helga
Stefánsdóttir gerir búninga og
Grétar Reynisson hannar leik-
myndina, Páll Ragnarsson lýsir og
Sigurður Bjóla sér um hljóðmynd.
Það er valinn hópur sem kemur
fram í sýningunni, raunar hefur sá
hópur fengið ákjósanlegt tækifæri
því hann var á liðnu sumri í aðlög-
un sama verks að kvikmyndamiðl-
inum og var þráður verksins og
persónur þá fluttur til í tíma og
rúmi, sveitasetur á síðustu áratug-
um keisaratímans í Rússlandi var
heimfært upp á íslenskan samtíma
og atburðir verksins gerðust á
eyju við Ísland á okkar tímum.
Leikendur hafa því unnið við per-
sónusköpun þessa fólks í rúma sex
mánuði. Slík vinnubrögð ættu að
skila mun vandaðri vinnu, skýrari
ásetningi þar sem kvikmyndin er
langt tilhlaup að leiksýningu.
Baltasar er orðinn vel heima í
verkum Tjekovs. Hann var starf-
andi í leikhópi Þjóðleikhússins
þegar röð verka eftir rússneska
snillinginn voru tíð á sviðum Þjóð-
leikhússins undir stjórn leikstjórn-
arteymis frá Litháen. Hér á landi
tóku menn að leika verk eftir Tjek-
ov um miðja síðustu öld, Fyrst
Þrjár systur í Iðnó, þá Kirsuberja-
garðinn í Þjóðleikhúsinu, Leikfé-
lagið flutti Vanja frænda á áttunda
áratugnum og Kirsuberjagarðinn
sem var síðasta sviðsetning félags-
ins í Iðnó. Verulegur kippur komst
á sviðsetningar á verkum hans er
líða tók á öldina, jafnvel hið stóra
og flókna verk hans sem nefnt
hefur verið Skógarpúkinn var leik-
ið hér í þrígang, auk sviðsetninga
af verkunum fjórum sem talin eru
með stórvirkjum leikbókmennta
síðari alda: Máfnum ( sem stund-
um er efast um að sé rétt þýðing),
Vanja frænda, Þremur systrum og
Kirsuberjagarðinum. Fram undan
er sviðsetning á því síðastnefnda
hjá Leikfélagi Reykjavíkur. Ivan-
ov var leikinn hér í fyrsta sinn á
vegum Nemendaleikhúss veturinn
1998/1999.
Oft er sagt að texti leikskáldsins
sé nær óþýðanlegur, blæbrigði
rússnesku þess tíma sem hann
skrifaði á séu svo margræð að allt-
af tapist í þýðingu tónlist málsins,
blærinn skaddist. Það eru þeir
Baltasar Kormákur og Ólafur
Egill Egilsson sem vinna íslenskan
texta sýningarinnar eftir enskum
aðlögunum sem tiltækar voru.
Textinn var spunninn í vor og
breyttist enn í vinnslu leikhópsins
í sumar og á æfingum haustsins.
Væri því nær að tala um að svið-
setning Þjóðleikhússins byggi á
verki Tjekovs.
Ivanov er landeigandi skuldum
vafinn. Hann er leiður á lífinu,
gifti sig á sínum tíma til fjár stúlku
af gyðingaættum sem gekk af
trúnni og skírðist til rússnesku
orþodoks-trúarinnar. Í tengslum
við þau hjón er hópur fólks og í
þeirra hópi er ung stúlka, dóttir
eins lánardrottins Ivanovs. Sam-
dráttur hennar og landeigandans
er einn möndull átaka verksins.
Það var samið að beiðni leikflokks
1887 en fram að því hafði höfund-
urinn einkum lagt stund á smá-
sagna- og smáþáttaskrif. Hann
hafði kynnst aðstæðum lágstétta
og hærri stétta af eigin raun en
árið eftir frumsýningu Ivanovs
fór hann í langa og erfiða ferð til
Sakhalín í Síberíu sem breytti
afstöðu hans til allra hluta. Verkið
býr samt yfir mörgum þeim efnis-
þáttum sem hann átti síðar eftir að
grannskoða í síðari verkum, en
þau vega salt milli harmleiks, mel-
ódrama og kómedíu.
pbb@fréttabladid.is
Ivanov á annan í jólum
LEIKLIST Ólafur Egill Egilsson í leikgerð þeirra Baltasars Kormáks af verki Antons Tjekov, Ivanov. Leikmynd er eftir Grétar Reynis-
son. MYND: ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ
Sérlega áhugaverður jólaþáttur er á dagskrá Rásar
1 á jóladag kl. 18.15. Þau Haukur Ingvarsson og
Elísabet Indra Ragnarsdóttir dagskrárgerðarmenn
eru umsjónarmenn þáttarins sem ber hinn sérlega
bjartsýna titil Snjókorn. Í þættinum er lögð áhersla
á hátíðlegt efni sem er flutt og samið af nokkrum af
fremstu listamönnum yngri kynslóðarinnar.
„Okkur Elísabetu Indru langaði mikið til þess að búa
til jólaþátt sem er hátíðlegur án þess þó að vera
byggður upp af gömlu efni af safninu. Með þættin-
um langar okkur bæði til þess að skoða jólahátíðina
með augum okkar kynslóðar og jafnframt að laða
ungt fólk að Rás 1,“ segir Haukur.
Fjöldi ungra listamanna kemur fram í þættinum. Til
dæmis má nefna að skáldið Guðrún Eva Mínervu-
dóttir samdi texta fyrir þáttinn, hljómsveitin Múm tók
upp þrjú lög sérstaklega fyrir þáttinn og leikararnir
Jörundur Ragnarsson og Heba María Þorkelsdóttir
lesa upp jólaljóð eftir Gyrði Elíasson, Kristínu Ómars-
dóttur, Þorstein frá Hamri og Hannes Pétursson.
„Við byrjuðum vinnuna við þáttinn á því að velta
fyrir okkur hvaða listamenn við vildum helst fá til
samstarfs við okkur. Okkur til ómældrar ánægju
voru allir þeir listamenn sem við höfðum samband
við boðnir og búnir til þess að taka þátt í verkefninu
með okkur. Efnið í þættinum er allt tekið upp sér-
staklega og því þurfa hlustendur ekki að eiga von á
því að hafa heyrt efnið áður. Hátíðarhald ungs fólks
og hugmyndir þess um jólin birtist hlustendum því
ljóslifandi í þættinum,“ segir Haukur.
Það er sannarlega löngu orðið tímabært að ungt
fólk láti meira til sín taka á elstu útvarpsstöð
þjóðarinnar og því má sannarlega fagna þessu átaki
Elísabetar og Hauks. Óhætt er að hvetja lesendur til
að nota tækifærið í rólegheitum jóladags og kynna
sér þennan nýstárlega og framsýna útvarpsþátt. - vþ
Snjókorn nýrrar kynslóðar
Ekkert lát virðist vera á velgengni
íslenskra glæpasagnahöfunda,
hérlendis sem erlendis. Sagan Sér
grefur gröf eftir Yrsu Sigurðar-
dóttur var níunda mest selda
skáldsagan í kilju í Austurríki í
síðustu viku og hækkar sig um
eitt sæti frá vikunni þar áður.
Yrsa hefur ekki áður náð svo
góðum árangri á erlendum met-
sölulista og því er þessi sala mikið
fagnaðarefni. Þá situr Sér grefur
gröf í 50. sæti þýska kiljulistans
sem birtur var í vikunni en bókin
stökk beint í 39. sæti listans þegar
hún kom út fyrr í mánuðinum. - vþ
Gröfin gerir góða hluti
GUÐRÚN EVA MÍNERVUDÓTTIR
Samdi texta sérstaklega fyrir
þáttinn Snjókorn.
7. og 8. des uppselt
30. des