Tíminn - 07.06.1981, Page 6

Sunnudagur 7. júnl 1981
6_______________________________Wmmm
á erlendum bókamarkaði ==^==7^
Piers Paul Read:
TTie Train Robbers
Coronet Books/Hodd-
er and Stoughton 1979
■ Það hafa þegar verið skrif-
aðar títal, ötal bækur um Lest-
arrániðmikla árið 1963, blaða-
greinar, kvikmyndir, sjón-
varpsmyndir og svo framveg-
is og svo framvegis. Lestar-
ræningjarnir urðu alþýðuhetj-
ur, nokkurs konar Hrtíar Hett-
ir, og allur heimurinn fylgdist
næstum sorgmæddur með þvi
hvernig þeir voru gripnir hver
á fætur öðrum, hvernig þeir
sluppu úr fangelsi en ndðust
aftur og þar fram eftir götun-
um. Þessi btík hefur það fram-
yfir ýmsar aðrar að hún er
skrifuð frá sjónarhóli lestar-
ræningjanna sjálfra og i raun-
inni eftir forskrift þeirra. Otto
Skorzeny þvælistinni söguna á
einhvern hátt en það er ekki
aöalatriðið. Aðalatriðið er að
hér er saga þessara frægustu
ræningja aldarinnar sögð á
skemmtilegan, liflegan og
fjörlegan hátt.
S Wo-1 International Bestselier
THE STORYSO
EXPLOSIVE IT
CAN ONLY BE
TOLO AS FICTION
Arnaud de Borch-
grave & Robert Moss:
The Spike
Macdonald/Futura
1981
■ Það stendur framan á þess-
ari bók að hér sé sögö saga
sem sé svo dgnvekjandi að
hana megi aðeins segja i
skáldsöguformi. Þetta er
náttúrlega sagt i auglýsinga-
skyni en hitt verður mætavel
ljtíst við lesturinn að ekkert
hefði þessi bók á móti þvi að
vera sönn frá upphafitil enda.
Hún fjallar um hina illúölegu
leyniþjónustu Sovétrikjanna,
KGB, og hvemighún notfærir
sér hina svokölluöu frjálsu
fjölmiðla á Vesturlöndum til
að draga þróttinn úr andstæð-
ingum Sovétrikjanna. Höfund-
arnir ættu aö hafa hugmynd
um viðfangsefni sitt, de
Borchgrave vinnpr viö News-
week og Moss viö Economist
o.fl. blöð, báöir eru virtir
blaðamenn. Sagan sjálf er
kannski ekki ýkja merkileg —
hvorki betri né verri en sam-
svarandi reyfarar — en þvi er
ekki að neita aö þeim hefur
tekist að glæða viöfangsefnið
sjálft — undirróður KGB —
miklum trúveröugleika. Þessi
bók lætur hvorki sjómenn né
alþingismenn ósnerta...
Myra Friedman:
Buried Alive — The
Biography of Janis
Joplin
Bantam Books 1980
■ A blómatima hippanna og
psycedelic rock var Janis
Joplin engin önnur en drottn-
ing I riki sinu. Gróf, hrjúf
röddin, æðisgengin sviðsfram-
koman og ekki sist sjálft villta
llfiö hitti unglingana i
Ameriku beint i æð, hún var
þeir og þeir voru hún.
Skömmu áður en Janis dó árið
1970 fékk hún Myru Friedman
tilað skrifaþessa bók: „Hún á
að vera sannleikurinn, alvöru
sannleikurinn.” ófróður lesari
fær ekki betur séð en þetta sé
sannleikurinn, nakinn, beisk-
ur sannleikurinn um geðveika
tið, hrátt rokk, lifshættuleg
eiturlyf og litla stúlku sem
ánetjast þessu öllu saman og
dó af of sttírum skammti af
hertíi'ni: þá aðþrengd og
kreppt. Þetta er mögnuð bók
um frumstæða, magnaða,
makalausa manneskju. Lika
um brjálæðislega tíma: sjö-
unda áratuginn.
Gerald Suster:
Hitler and the Age of
Horus
Sphere Books Ltd 1981
■ Adólf Hitler var misheppn-
aður listamaður frá Vinarborg
sem i krafti perstínutöfra og
sannfæringarkrafts náði alltof
miklu valdi á alltof mörgu
fólki á tívissri öld og rugluðum
timum. Ekki það? Nei, Hitler
var galdramaður i stæl Alist-
er Crowley og ennþá verri
manna og stóö föstum fótum i
mystikog dultrú miö- og forn-
aldar. Gott ef hann var ekki
bara sendiboöi sjálfra
myrkraaflanna, til þess kom-
inn að marka upphaf mikilla
hörmunga, striðs og
hrottaskapar. Það er að
minnsta kosti álit Gerald
Austers (sem er kornungur
maður) og hann setur mál sitt
fram á óvenjulegan en bæði
skýrlegan og aögengilegan
hátt. Hórus var striösguö
Egypta, frá honum er bein
lina til Hitlers og slöan áfram
til okkar þvi enn er öld Hórus-
ar. Það er gaman að lesa
svona bækur en mér þykir of-
rausn að aftast i bókinni er
bæði ritaskrá, nafnalisti og
nótur..
Bækurnar hér aö ofan fást hjá Bókaverslun Sigfús-
ar Eymundssonar.
STILÆFINGAR
Raymond Queneau:
Exercices de style.
Gallimard 1947/1979
■ Þetta er einhver ólikindaleg-
asta og jafnframt mest hugljóm-
andi bók sem undirritaður hefur
komist i tæri við. Ekki það að
hann geri sér upp mikla frönsku-
kunnáttu, bókin er i heild sinni
tyrfin, en menntasktílafranskan
hrekkur til að fanga meginhug-
myndina — innsýn sem er veitt i
sveigjanleika tungumálsins og
takmarkalitla möguleika frá-
sagnarlistarinnar. Hugmyndina
mætti i' raun útfæra á allflestum
tungumálum með viðlika
árangri.
Queneau segir ofur einfalda
sögu og afar stutta — á 99 vegu.
Maður nokkur tdcur strætisvagn i
Graham Greene
Ways of Escape
Boldley Head 1980
■ Greene er nú orðinn hundrað
ára, eða alltað þvi, og skrifar i
þessari bók endurminningar
sinar frá þvi hann komst tíl vits
og ára en um timann fram að
þvi hefur hann skrifað bókiná A
Short of Life sem kom út
snemma á siðasta áratug. Þessi
nýja bók er byggð upp kringum
formála sem hann ritaði fyrir
heildarútgáfu verka sinna sem
Bodley Head gaf út en visast
hefurhann breyttþeimeitthvað. t
þessum formálum sagöi Greene
frá tilurð bókanna, hvernig hug-
myndin fæddist og siöan bókin
sjálf og ýmsar vangaveltur útfrá
þvi. Þvier ekki um heilstæða ævi-
sögu að ræða og þaö er likasttil
bara kostur.
Graham Greene er einhver
virtasti og frægasti rithöfundur
samtiöarinnar þótt siðasta bók
hans, Dr. Fischer of Geneva, hafi
að minu viti verið eins misheppn-
uð og nokkur bók getur frekast
verið. Þær eru margar bækurnar
hádegi, i vagninum sér hann ung-
an mann með langan háls og af-
káralega húfu. Unglingurinn
skammast út i samferðamann
sinn fyrir að stjaka við sér
hvenær sem einhver kemur eða
fer úr vagninum. Þar næst mjak-
ar hann sér i autt sæti. Tveim
timum siðar sér sögumaður unga
manninn aftur við Gare St.
Lazare i fylgd með kunningja,
ungi maðurinn segir að það vanti
hnapp á jakka félagans... Búið!
A 99 vegu. Meðal annars:
Myndhverft, sem i draumi, hik-
andi, nákvæmlega, i stil opinbers
bréfs, i anda rökgreiningar, af fá-
visku, i nútið og sögulegri tið,
undir alexandrinskum hætti, frá
sjónarhóli minum og hans, með
upphrópunum, ruddalega, með
spurn, i anda gamanleikja i heim-
spekistil, I heimsósómastil, tak-
hans sem þegar má telja næstum
þvi klassískar: frægastar eru
The Power and the Glory, The
Confidential Agent, The Quiet
American, Our Man in Havana,
Travels With My Aunt, The
Honourary Consul, The Human
Factor og eflaust gleymi ég ein-
hverjum. Greene býr yfir sjald-
gæfum hæfileika, sem sé að hann
getur sameinað skemmtilega og
oftar en ekki beinlinis spennandi
frásögn og á hinn bóginn djúpar
athuganir á manninum sjálfum.
Hann er kaþólskur og það hefur
sett mark sitt á hann. Það er
annars merkilegt hversu rik til-
hneiging kaþólskra höfunda er til
aö skrifa um kaþólsku, ekki veit
ég um nema örfáa lúterska höf-
unda sem skrifa um lútersku...
En þetta kemur málinu ekkert
viö. Ways of Escape segir annars
sitt um þessa btík sem hér er til
umfjöllunar: Greene reynir að
sleppa frá þeirri óútskýranlegu
kvöl sem honum finnst Hfiö vera.
Hann segir ekki mikiö af þeirri
kvöl en þvi meira af flóttatiiraun-
um sinum. Hann hefur reynt sitt
andi afstöðu, i skeytastil, undir
sonnettuhætti, sem japönsk
tanka og frjálst ljóð, á visu rúm-
fræðings..garðyrkjumanns, btínda
og matháks, svo má telja allt upp
i 99...
Héreru fáein dæmi sem ættu að
gefa nokkra hugmynd um eðli
stilæfinga Raymond Queneaus.
Þetta er aðeins fyrri hluti hverrar
stiltegundar:
„Hikandi. Ég veitekkihvar það
gerðist, i' kirkju, öskutunnu, lik-
húsi? Kannski i strætisvagni?
Það var, en hvað var eiginlega
þar? Egg, teppi, radisa? Beina-
grindur? Jú, en holdi klæddar enn
sem komið var, lifandi. Ég held
það hafi verið svoleiðis. Fólk i
strætisvagni. En það var einn
(eða kannski tveir?) sem maður
tók eftir, ég veitekki alveg hvers
vegna. Vegna stórbokkaháttar?
Vegna fitu? Vegna þunglyndis?
öllu heldur... öllu nákvæmar...
vegna þess að hann var ungur og
með langt... nef? höku? þumal-
fingur? nei: háls. Og hatt, skryt-
inn, skrýtinn, skrýtinn”.
„Tvöfalt. Um miðjan dag og á
hádegi, ftír ég upp á og stóð á
þrepi og palli aftan á farartæki og
strætisvagni sem var fullur og
troðinn, númer 5 sem fer frá
Contrescarpe til Champeres. Ég
sá og tók eftir ungum manni og
fullorðnum krakka frekar hlægi-
legum og ekki alveg ókjánaleg-
um: með magran háls og beina-
beran og band og borða um hatt-
inn og höfuðfatið...”
Skeytastill. „FULLUR VAGN
STOP MAÐUR LANGAN HALS
HATTUR OFINN BORÐI
KOMMA...”
Nákvæmt. ,,K1. 12.17 I strætis-
vagni á leið 5, sem var 10 m á
lengd og 2.10 á breidd, 3.50 á hæð,
3km og 600 m frá brottfararstað,
þegar i honum voru 48 manns, þá
var einstaklingur. karlkyns, 27
ára, 3 mánaða og 8 daga gamall 1
m 72 cm á hæð og 65 kg að þyngd,
og með hatt á höfðinu, 17 cm há-
an, en um hann var borði, 35 cm.
langur...”
Atómljóð.
Strætó
fullur
hjartað
tómt
hálsinn
langur
borðinn
ofinn...
eh
af hverju, jafnan verið mættur á
staðinn þegar einhvers staðar
braust út bylting eða strið: Prag
1948, Malasia 1951, Vletnam 1951-
55, Mau Mau uppreisnin, Kúba og
svo framvegis og framvegis.
Hann heldur þvi fram að hann
hafi vitandi eða óvitandi verið að
reyna að verða drepinn. Honum
tókst það náttúrlega ekki.
Bókin er óskaplega skemmti-
leg. Ekki aðeins fyrir Greene-að-
dáendur heldur alla þá sem hafa
gaman af svona skemmtilegri
frásögn af skemmtilegum atvik-
um eöa leiöinlegum. Hann segir
frá á kaldhæöinn en samt hlýleg-
an hátt. Sjálfur verður hann einna
verst úti.
U Leturgerðarmaður skemmtir sér við Stllæfingar Queneaus. Ef
grannt er skoðað sést að stafirnir mynda sól, brautarstöð, strætisvagn
og tvo menn, annan með langan háls.
F'lótta-
tilraunir
Grámanns