Tíminn - 07.06.1981, Side 16

■ Hinn 26. febrúar árið 1930 seldist meira af dagblaðinu Tímanum í lausasölu í
Reykjavík en nokkurn tíma fyrr eða síðar. Menn höfðu fregnað/ að Tíminn
myndi f lytja óvenjulegt efni að þessu sinni. Þess vegna biðu menn eftir blaðinu
og það rann svo ört út/ að prentsmiðjan hafði ekki undan að prenta það.
Tíminn flutti að þessu sinni hina frægu grein //Stóru bombuna"/ eftir Jónas
Jónsson, þáverandi heilbrigðisráðherra/ er var opið bréf til dr. Helga Tómas-
sonar/ yfirlæknis á Kleppi. Segir hann þar frá heimsókn dr. Helga Tómassonar
til sín, þar sem hann hafi látið það álit i Ijós, að hann þ.e. Jónas væri andlega
sjúkur.
■ Forsögu þessa máls, þ.e.
heimsóknar dr. Helga Tómasson-
ar til Jónasar frá Hriflu og þ.a.l.
„Stóru bombunnar” má rekja
aftur til ársins 1927 þegar Fram-
sóknarflokkurinn myndaði rikis-
stjórn eftir alþingiskosningarnar
það ár,sem m.a. hafði þær afleið-
ingar að Jónas settist I stól heil-
brigðisráðherra.
Þvi er þetta rúmlega fimmtiu
ára gamla deilumál rifjað upp
hér og nú, til að minna á að fyrr
en á siðustu vikum og mánuðum
hefur stjórnvöldum og lækna-
stéttinni lent saman i haröri
rimmu, þó þaö væri með nokkr-
um öðrum hætti en nú.
Nú segja læknar upp til að
freista þess að knýja fram hærri
laun, en fyrir fimmtiu árum var
m.a. deilt um embættisveitingar
til lækna i formi „kalds striðs”
sem endaði með „Stóru bomb-
unni” þar sem yfirlæknirinn á
Kleppi hélt þvi fram að heilbrigð-
is- og dómsmálaráöherra lands-
ins væri geöveikur. En áfram
meö smjérið.
Leynivínsala lækna stöðv-
uð
Fyrsta verk Jónasar frá Hriflu
i embætti heilbrigðisráðherra var
að beita sér fyrir þvi aö minnka
sölu á áfengi. Bannlögin voru þá i
fullu gildi, og var einungis hægt
aö fá afgreitt úr apótekum
gegn framsali lyfseöils. Hafði
komið i ljós að læknar voru mjög
örlátir á slika lyfseöla, og kannski
ekki nema von.kynni einhver að
segja. Vegna aðgerða Jónasar
minnkaði sala á áfengi úr apótek-
um um helming.
En ekki nóg með það. Að auki
beitti hann sér fyrir lækkun á
meðalakostnaði, en álagning á
þeim fannst honum full mikil.
Eins og gefur að skilja litu
læknar og lyfjafræðingar þetta
athæfi óhýru auga. En um þver-
bak fannst þeim þó key ra, þegar
Jónas skipaöi i þremur læknis-
héruðum unga lækna i embætti,
vegna sérstakra tiimæla frá hér-
aðsbúum.
Með þvi gerði heilbrigðisráð-
herra sig sekan um aö brjóta
aldagamla hefð sem komin var á
um veitingu læknishéraða, þ.e. að
sá elsti og virtasti sem sækti um
fengi stööuna. Hafði þessi gamal-
gróna hefð i siauknum mæli kom-
iö illa niður á sjúklingunum, þvi
oft völdust allt að þvi farlama
gamalmenni og heilsulausir
læknar I héruö sem voru erfiö yf-
irferöar.
Endaöi þetta með þvi aö nokkr-
ir utanbæjarmenn sendu heil-
brigðisráðherra bréf, þar sem
þeir létu 1 ljós þá ósk sina, að
framvegis yrði ungum og heilsu-
hraustum læknum veitt erfið
læknishéruð. Undirstrikuöu þeir
þessa ósk sina, meö þvi að segja
aö hafa yrði hugfast aö „embætt-
in væru ekki fyrir embættismenn-
ina heldur fyrir almenning”.
Fyrstu viðbrögö lækna
Læknastéttin tók allar þessar
aögeröir, en þó aöallega þá sið-
ustu, þ.e. nýbreytni við veitingu
læknisembætta, skiljanlega sem
árás af hálfu veitingavaldsins
gegn þeim.
A aðalfundi Læknafélags Is-
lands 28. - 29. júni árið 1929 sam-
þykktu læknar, að skipa fimm
manna embættisveitinganefnd og
eftirfarandi tillögu: „Allir félags-
menn Læknafélags Islands skulu
skyldaðir til að senda allar um-
sóknir um stöður og embætti til
embættanefndarinnar einnar og
skal henni heimilt að senda aö-
eins eina eöa fleiri til veitinga-
valdsins. óheimilt er félags-
mönnum að taka setningu i em-
bætti eða þiggja styrk til starfa i
héruðum, sem standa óveitt
nema með skriflegu samþyktti
nefndarinnar”.
Landlæknir lét strax i ljós þaö
álit sitt að hann væri andvigur
þessari samþykkt aðalfundarins,
og boðaði úrsögn sina úr félaginu.
Ljóst var að ef samþykktinni yrði
haldið til streitu af læknum, þá
hefði ráðherra aðeins eitt val, og
þvi væri i reynd búið að taka veit-
ingavaldiö úr hans höndum.
Sigvaldi sækir um framhjá
embættisnefnd lækna
Haustið 1929 reyndi fyrst á
þetta fyrirkomulag, er Keflavik-
urlæknishérað var auglýst laust
til umsóknar. Atján eða nitján
læknar sendu umsóknir sinar til
embættanefndarinnar og valdi
hún úr umsókn Jónasar Kristj-
ánssonar á Sauðárkróki. Gekk sú
umsókn ein til ráðherra.
Vandamenn Sigvalda Kalda-
lóns, læknis og tónskálds, sem
veriö haföi læknir við Isafjarðar-
djúp og i Flatey, sendu umsókn
fyrir hann beint til ráöherra, en
Sigvaldi dvaldi erlendis um þetta
leyti og hafði embættisnefndin þvi
ekki haft samband við hann, og
ekki heldur vitað af umsókn hans.
Ráðherra veitti Sigvalda em-
bættið þann 28. október árið 1929.
Af hálfu lækna var reynt að fá
Sigvalda til að draga umsókn sina
til baka. Telja verður að hann
hafi beygt sig fyrir vilja þeirra og
þ.m. samþykkt læknafélagsins,
þvi 1. nóvember sama ár sendir
hann Jónasi frá Hriflu skeyti frá
Danmörku, þar sem hann af-
þakkar embættisveitinguna.
Siðar þegar Sigvaldi Kaldalóns
er kominn heim til Islands, ræð-
ast þeir við hann og Jónas ráð-
herra. Að þeim viðræðum loknum
dregur Kaldalón afturköllun sina
til baka að áeggjan ráðherra. Er
^ ©jaíbíert
04 «|»Kl»*l»m<>6i* Clmon» tt
S««ni)«l4 poi»Uln*»4tHt.
Mimt>an»»»ii*tnu, SirfjasK.
Ctmon* « t Sombonínípe.liui
Otnn Oojtaaa 9—U t).
ítmt »9«.
XIV. *r.
Kfvkjnvík. 26. tclirínu I6SU.
6. blnS.
helst taliö aö lögfræðilegar hjndr-
anir hafivaldið þvi afturhvarfi.þvi
samkvæmt lögum var Kaldálón
skipaður I Kefiavikurhérað 28.
október og missti samfara þvi
Flateyjarhéraö. Hefði hann ekki
hætt viö að draga umsókn sina til
baka hefði hann misst bæði lækn-
ishéruðin.
Stjórn Læknafélagsins brást
skjótt við þessu og rak Kaldalón
umsvifalaust úr félaginu.
Eftir þetta auglýsti ráðherra
aldrei héruðin laus til umsóknar,
heldur setti einungis i þau til
bráðabirgða.
Rannsóknardómari skip-
aður með „bevis" frá
kónginum
Stuttu seinna var Þórður Eyj-
ólfsson lögfræðingur, siöar próf-
essor i lögfræði og hæstaréttar-
dómari, skipaður með „bevis”
frá kónginum rannsóknardómari
i málinu. í niðurstöðum sinum
sem hann siðar sendi I bréfi til
dómsmálaráðuneytisins, sumarið
eftir „bombuna”, „diskúterar”
hann aðallega þrjár lagagreinar,
þ.e. 43. gr. hegningarlaganna i
sambandi við embættisveitingar,
69. gr. stjórnarskrárinnar um
uppljóstr.un ólöglegs félagsskap-
ar, og 108.gr. hegningarlaganna
þar sem segir: „Hver sem tekur
sér eitthvert opinbert vald, sem
hann ekki hefur, og sem þeir einir
geta beitt, sem hafa opinbert em-
bætti, sýslun, eða umboð á hendi,
skal sæta sektun eða fangelsi”.
Taldi Þóröur siðastnefndu
lagagreininga ná til þeirra er
blekkingarlaust tækju hið raun-
verulega veitingavald i sinar
hendur. Aldrei var þó gert meira i
þessu máli af hálfu hins opinbera.
//Stóra bomban" fer af
stað
Þannig stóðu málin I byrjun árs
ii
„Stóra bomban
Opið bréf til Helga Tómassonar é Kleppí
Kt iiaíift, ivr. Ilelgj Tðnwuuion.
tiú um mvkkra stunil, ó!hi&í& '>k
tilwínisiaust ftá minni itúlíu gmt
ydur, & nijiíy undnrU'gim or ft um-
írgun hitt. títt ant mína iiagi. og
|>aí! aitíí hi-iiu atbtirBum, nú eg
'ttyiíg «*-skik-Kt, ckki nízt vegna
yAar n.tálfs i« framtíSar yðar,
tM niiUitié on Iwknis. »» «e(a y8-
ui t»kif»ri til a& skýra opinber-
> uomtiAWíiimtin
ditifAurí «i fvÁ fáciiium möan-
uir., som unuu > nánustu sam-
haiuii víft yftur. Og svo sóni vou-
lcgx vai, cftn mólRvoxtum, báru
\mr yður fyrír, ftSérfraeftingUi‘-
íunf< á Klcppi fuilyrti aft dóras-
máhiráfthemmn va*rí brj&ÍHður
Ofr ófær tH aft gcgnr. starfi sinu.
Pómur áiiks mamis hlaut aft vera
lóttur, Rögðu jfui!ds«umhcrjunpr,
flutfn vÍRinrfi vftar út um
asthvar i byjrgöum Umdiáns htur
atmemnnjgur n iHvaunír »em
hér sltmdift aft. meft R»in:biaudi
af fyrírlitningu og undrun yfír
rangíleitni vkkar.
J>v» aft Runuleíkuriun er sá, uft
m aftstaftf? vkkar tii Iféknaveit-
sttganna kugun yift borgara
iandsins. Sctjurn svo, að þéi' vair-
uft tú ícngdar geðvuíkraisftknir C
Kieppi, Dungal aðRtoðammÖur
vift hnskóiann og fíjami Snas
bjönmor. embætUsiaus læknir í
linfnarfirði. iivafta nauðsyn ruk-
ur ykkur tii aft hcngja upp ó
Oaiameuu gomlum Iwkni, «**,m
þeir viija ekki htfyra ué ajá, og
meina btdm aft fá uttgwi og rösk-
m víkið að |>vi, hveruig tslauds-
hankttfnóUft lilandaðlst inn í
„bombumál" ykkar.
Áftur en vikið er aft hetbragfti
pví, er i’ér hafið titjyst svo mik-
íft íl. mun eg vikja nokkrum orð-
unt aft skyidum aftgerftum aom
andstabftingar minir hafa gripíð
til gagnvart mér.
l’ar sem cg hefi nú um M
áta skeíft tekift aUmíkímt hátt í
um hót aatas'f; F rainsóknarfiok k s~
ins, hafi eg taisvcrða reynziu um
vopmihyrð andt»t«ft»»«amui. Því
nicirí oy oauðsynicgTÍ 'sem um-
hotin rr, jn-í mejrí ér fjandskap-
ur <>g. j'ógur heírra sem á ntóti
jstanda. bví b-'tri »óin máistaftur
hartti iánaða orku frá ókomnum
ánim. ölafur Thors o£ V&itýr
Stcfáns&on geugu i ílokki sítiura
fram fyrir skjoldu meft penn&n
skcmmiiega rógburð um eitur-
nautn mina, unnar k iandsmóla-
fuitdi í Vík, hinn 1 biafti sínu,
Háftir vissu, nð þeú- fóru með vis-
viíamii ósannindi. Béftir skrökuftu
í sama tiígangi og hér. Heigí
Tómssaon. l>eii gótu ekki onníft
roál sín mcft rokum. Heldur en
tapa kik | byrjun, vildu þeir
frvi-íta aft vinna meft siikum rueð-
Uiun;. Seímia mun h»ð ef til viil
}>ykta morkilegt, þeyar frá verð-
tir RRgt, að rnenn Sent engan dag
átainsv cru saurír v*ð eitnráhrtf
v>»«Ti<?r< «>«' tóbaks hafi reynt aft
Forsiöa Tlmans 26. febrúar áriö 1930.
ljósu fálmi yöar þóttist ég vita um
„bombuna” og segi, aö ef þér
sendiö eitthvert skjal af þvi tagi,
þá mundi þaö veröa „historiskt”
plagg. Þér þögöuö viö þvi, en virt-
ust vera aö tæpa á þvi, aö ég léti
undan læknunum um veitingu
embætta. Ég benti yöur á, aö ekki
væri læknislegt aö koma I slika
heimsókn á þeim tima dags. Um
læknana væri ekkert nýtt aö
segja. Nokkrir þeirra heföu gert
uppreisn gegn lögum landsins.
Stjórnin heföi gert sinar ráöstaf-
anir. Eftir fimm ár skyldum viö
lita yfir vigvöllinn, ef viö liföum
báöir. Þá rétti ég yöur höndina og
gaf yöur til kynna, aö samtalinu
væri lokiö.”
Ekkert bréf borist enn
Enn hefur Alþingi ekki borist
neitt bréf frá læknunum þremur.
í athugasemdum sinum viö
„Stóru bombuna” sem birtust i
Morgunblaöinu 28. febrúar, sagöi
dr. Helgi Tómasson, aö búiö heföi
veriö aö skrifa bréfiö. Hann svar-
ar opnu bréfi Jónasar, en segir aö
ekki komi til greina, aö gefa þjóö-
inni upplýsingar um þaö á hverju
niöurstööur hans um heilbrigöi,
STÖRA BOMBAN”

Rifjuð upp rúmlega fimmtíu ára gömul deila milli læknastéttarinnar og
þáverandi heUbrigðisráðherra.
Yfirlæknirinn á Kleppi lætur í ljós það álit sitt að heilbrigðisráðherrann
sé ekki „normal”
I k#í4£ll£tltxy//=í^y>\-\\^ i
áriö 1930, þegar orörómur fór aö
kvisast um „Stóru bombuna”.
Um miðjan febrúar, en þá stóöu
átökin um Islandsbankamáliö
sem hæst I þinginu, gekk Helgi
Tómasson á fund Ásgeirs Ás-
geirssonar, sem þá var forseti
Sameinaös þings, og skýröi hon-
um frá þvi, að hann myndi ásamt
þremur læknum öörum skrifa Al-
þingi bréf, þar sem þeir lýstu þvi
Jónas og læknamir
Þannig leit Spegillinn á deilur lækna og Jónasar frá Hriflu út af veitingu héraöslæknisembætta. Þessi
skopmynd sýnir nokkra forvlgismenn læknasamtakanna gera aöför aö ráöherra.
áliti sinu, að Jónas Jónsson frá
Hriflu, heilbrigðisráöherra, væri
geöveikur, og yröi bréfiö birt op-
inberlega innan tiu klukkustunda,
ef Jónas hefði ekki látiö af ráö-
herradómi fyrir þann tima.
Asgeir reyndi að afstýra þessu
og fékk Bjarna Asgeirsson i lið
með sér, en þeir Bjarni og Helgi
voru góöir kunningjar. Bjarni
lýsti þvi m.a. yfir viö Helga, aö
hann myndi gera Jónasi aövart
og varö niöurstaöan sú, að Helgi
bauöst til þess sjálfur aö segja
Jónasi frá þessu.
Aö áeggjan þeirra Asgeirs og
Bjarna fór Helgi þó áöur á fund
Tryggva Þórhallssonar, þáver-
andi forsætisráðherra. Þeir
Tryggvi og Helgi ræddust við i
meira en fjórar klukkustundir
siödegis þann 19. febrúar árið
1930. Lét Tryggvi það óspart I
ljós, aö hann liti eingöngu á þetta
sem pólitiskt mál og myndi haga
sér eftir þvi. Er taliö aö viötalið
viö Tryggva hafi haft mikil áhrif
á Helga, og þá hafi honum verið
ljóst, að eftir þaö var leikurinn
tapaöur.
Frá Tryggva fór Helgi á fund
eins stéttarbróöur sins og hringdi
þaðan til Jónasar og óskaöi eftir
viötalinu viö hann, en þaö fór
fram þetta sama kvöld á heimili
Jónasar.
// Bjóðiö þér mér á Klepp?"
Sem fyrr segir ritaöi Jónas
Jónsson frá Hriflu opiö bréf til dr.
Helga Tómassonar sem hann
nefndi „Stóra bomban” sem birt-
ist i Timanum 26. febrúar árið
1930, þar sem hann segir frá
heimsókninni og aödraganda
hennar. Þar segir Jónas, að þeim
sögum hafi verið haldiö á lofti um
sig, bæði á prenti og i oröræöum,
aö hann hafi verið vondur viö
fermingarsystkini sin, væri
drykkjusvoli, notaöi eiturlyf o.fl.
Siöan minnist hann á þaö, aö dr.
Helgi Tómasson hafi frá þvi um
nýár borið út þá sögu, aö hann
væri geöveikur. Þá kveöst hann
hafa veriö lasinn um sinn og rúm-
fastur nokkra daga. Þá hafi Helgi
Tómasson hringt og beðiö leyfis
að mega eiga tal viö sig.
Segir siöan orðrétt i greininni:
„Þér komiö litlu siöar og yður var
boöiö sæti hjá rúmi minu. Ekki
eruö þér fyrr setztur en þér segið,
aö þér komið frá forsætisráð-
herra og hafiö verið að reyna að
hindra, aö framkvæmt yröi eitt-
hvert reginhneyksli. Þér bætiö
viö, aö ýmsar sögur gangi um
mig i bænum, sem séu kenndar
yður, en þér segizt treysta mér til
aö trúa ekki slikum áburði. Þér
sátuð dálitla stund undarlega
„nervous” og flöktandi. Erindi
kom aldrei neitt, en eitt sinn létuö
þér i ljós, að yður fyndist ýmis-
legt „abnormalt”* viö framkomu
mina.
Ég spurði spaugandi, hvort þér
kæmuö til að bjóöa mér á Klepp.
Þér svöruöuö þvi ekki, en af ó-
S E n D 1 F 0 R

Aldrei hefur enn i manna minnum, meira riöiö okkur tslendingur”,
var ort um Daniel Danielsson, dyravörö i stjórnarráðinu, sem varö
frægur fyrir þaö aö riöa meö uppsagnarbréf dr. Helga Tómassonar
austur á Klepp. Mynd úr Speglinum árg. 1930.
eða réttara sagt óheilbrigði, ráð-
herrans byggjast, þvi hún sé alls
ekki dómbær i sérfræöilegum efn-
um sálsýkisfræöinnar. Stingur
Helgi Tómasson upp á þvi, aö Al-
þingi fái hingaö nefnd erlendra
sérfræöinga til aö rannsaka heil-
brigöi ráðherrans.
Hinn 2. mars á eftir birtist I
Morgunblaðinu traustsyfirlýsing
frá 28 læknum til dr. Helga Tóm-
assonar, þar sem þeir segjast
treysta dómgreind hans.
Nokkrum dögum seinna barst
Jónasi undirskriftarlisti frá 3089
manns þar sem lýst er yfir trausti
og stuðningi viö hann vegna
framkominna árása á hann.
//Þér eruð sendur sem geð-
veikralæknir"
I byrjun mai birti dr. Helgi
Tómasson „Skýrslu um heimsókn
mina til dómsmálaráöherra og
aödragandi hennar”. Lýsir hann
þvi þar fyrst að þaö hafi verið
skoöun ýmissa lækna um Jónas
Jónsson , „aö hann væri sennilega
geösjúkur maöur”.
Hafi komiö til oröa, aö nokkrir
læknar sendu Alþingi aðvörun um
þetta „til aö firra sig allri á-
byrgð”. Lýsir hann einnig sam-
tölum sinum um þetta viö Asgeir
Asgeirsson og Bjarna Asgeirsson.
Þá minnist hann á samtal sitt og
forsætisráöherra og segir siöan
um heimsókn slna til Jónasar
Jónssonar:
„Við heilsuöumst, og ráöherra
spuröi hvort ekki væri allt gott aö
frétta innan að frá mér. Jú, nokk-
urn veginn, svaraði ég, en annars
væri ég aðallega kominn til aö
tala um annaö málefni og út af
ýmsum sögum um hann, sem ég
heyrði mig borinn fyrir, en ég
vildi mótmæla aö væru réttilega
eftir mér hafðar....
Ég sagöist nú ekki hafa ætlaö
aö tala svo mjög um þetta (veit-
ingamál lækna). Þá hálfreis ráö-
herra upp i rúmi sinu og sagði I
spurnarróm: „Þér eruð sendur
sem geöveikralæknir?”
Ég neitaði þvi, sagöist vera hér
kominn sem maöurinn Helgi
Tómasson, aö visu meö nokkra
sérþekkingu á sviöi geösjúk-
dóma. En af þvi aö ég skoðaði
mig sem frekar vinveittan ráö-
herranum, þá heföi ég viljaö
koma til hans og segja honum, aö
ég og nokkrir aörir læknar litum
svo á, sem ýmislegt i fasi hans og
framkomu væri — ekki normalt.
Ráöherran bað okkur aö segja
hverjum sem hafa vildi að hann
væri geöveikur.
Ég vildi reyna aö foröast þaö
hneyksli, sem af þvi mundi hljót-
ast, sagði ég, en ég,ief nýlega sagt
forsætisráöherra frá þvi, aö viö
heföum grun um þaö.
Ráöherran svaraöi: „Ég skoöa
þetta aðeins sem eina læknaó-
svifnina enn — ég hef 37.4 stiga
hita og kvef — dettur ekki i hug aö
tala um þetta viö yöur. Þér fáiö
mig aldrei á Klepp, og nú rétti
ráöherrann mér höndina til
kveðju...
En ráöherra hélt áfram meö
augunum aftur: Bardaginn held-
ur áfram, hvort sem ég verð ráö-
herra eöa ekki. Sá sterkari skal
sigra. Berjist þiö meö ykkar
vopnum og vottorðum. Viö lifum
máske báðir eftir 5 ár og skulum
þá lita yfir vigvöllinn”.
Jónas víkur dr. Helga úr
embætti
Hinn 1. mai vikur Jónas dr.
Helga fyrirvaralaust úr embætti
yfirlæknis á Kleppi, en skipar 01-
af Thorlacius fyrrverandi héraös-
lækni I Reykjavik I hans staö til
bráöabirgöa. Siöar var Lárusi
Jónssyni lækni á Höfn i Horna-
firöi veitt embættið.
Enn höföu samtök lækna beöiö
ósigur fyrir ráöherra, en þau
höföu ætlaö sér að koma I veg
fyrir að nokkur tæki viö af Helga
á Kleppi. Stjórn Læknafélags Is-
lands brást við þessari veitingu
Lárusar likt og Sigvalda Kalda-
lóns, og rak hann tafarlaust úr fé-
laginu.
Nokkur ágreiningur hlaust út af
brottrekstrum þeirra og töldu
sumir læknar aö brottvikningarn-
ar væru ólöglegar. Visuðu þeir til
11. greinar i lögum Læknafélags-
ins þar sem segir, aö stjórnin geti
vikið félögum um stundarsakir úr
félaginu, en veröi siöan að leggja
til úrskuröar næsta aöalfundar,
sem ekki var gert. Lék þvi veru-
legur vafi á lögmæti aðgerða
stjórnarinnar.
Vandkvæöi uröu i sambandi við
skjöl og meöalaskrár sem Helgi
Tómasson tók meö sér viö bottför
sina af Kleppi. Taldi hann ýmist
þau vera sína einkaeign eöa sagöi
aö þau væru alls ekki til. í sumum
tilvikum reyndist nauösynlegt aö
fá hjálp fógeta viö endurheimtur
þeirra.
1 kjölfar „Stóru bombunnar”
fylgdi nokkur fjöldi meiöyröa-
mála. T.D. unnu Matthias Ein-
arsson og Bjarni Snæbjörnsson,
báöir læknar, meiöyröamál gegn
Jónasi frá Hriflu.
Úr þessu fór kraftur bombunn-
ar óðum þverrandi, landskjör var
framundan og menn höföu þvi um
nóg annaö að hugsa. Eftir stendur
atburöarrásin ein og óstudd og
skipar sér viröulegan sess meöal
margra skemmtilegra mála sem
skráö eru á spjöld Islandssögunn-
ar.
// Yfirgengilegur prakk-
araskapur"
Þegar skyggnst er yfir atburö-
arrás bombu-málsins, nú rúm-
lega fimmtiu árum siðar, liggja
linur skýrar en áöur. Sjálfsagt
deilir enginn um þaö aö Jónas
Jónsson frá Hriflu var umdeildur
stjórnmálamaöur sem haföi sínar
skoöanir á málunum og fylgdi
þeim eftir af haröfylgi. Spurning-
in um geöheilsu Jónasar kemur
málinu raunverulega ekkert viö,
þvi burtséö frá hvernig andlegri
heilsu hans hefur veriö háttaö, er
hitt vist aö bomban var fyrst og
fremst pólitiskt moldviöri, átök
milli ólikra hagsmuna- og hug-
sjónahópa.
Halldór kallinn Laxness kemst
vist næst sannleikanum um
bombu-máliö i grein sem hann
skrifar I Timann 8. mars áriö
1930. Þar er hann m.a. að ræöa
um heimsókn dr. Helga til
Hriflu-Jónasar og segir m.a. aö
honum hafi „blöskrað jafn yfir-
gengilegur prakkaraskapur”.
(Kás tók saman)
Jónas Jónsson frá Hriflu
Dr. Helgi Tómasson
Ásgeir Ásgeirsson
Sigvaidi Kaldaións