Tíminn - 25.06.1981, Side 8

8
Fimmtudagur 25. júni 1981
WlKSillW
Utgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sig-
úrður Brynjólfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson. Elias Snæland Jóns-
son, Jón Helgason. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. ölafsson. Fréttastjóri: Páll
Magnússon. Umsjónarmaður Helgar-Timans: lllugi Jökulsson. Blaðamenn:
Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghildur Stefánsdóttir, Egill Helga-
son, Friðrík Indriðason, Fríða Björnsdóttir (Heimilis-Timinn), Halldór Valdi-
marsson, Jónas Guðmundsson, Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson,
Kristin Leifsdóttir, Ragnar örn Pétursson (iþróttir). utlitsteiknun: Gunnar
Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert
Agústsson, Elin Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir:
Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavík. Sími:
86300. Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86392. — Verð i lausasölu
4.00. Askriftargjald á mánuði: kr.80.00.—Prentun: Blaðaprenth.f.
Traust stjórn á
fjármálum höfuð*
borgarinnar
■ Reikningur Reykjavikurborgar fyrir árið 1980
sýnir mjög trausta stjórn á fjármálum borgar-
innar.
Þetta kemur glöggt i ljós i grein eftir Kristján
Benediktsson borgarfulltrúa, sem birtist hér i
blaðinu i fyrradag. Greinin fjallaði um reikning
höfuðborgarinnar á siðastl. ári.
í greininni segir m.a. á þessa leið:
„Gjöldin fóru aðeins 1,1% fram úr áætlun. Það
er án efa einsdæmi og frábær árangur miðað við
þá miklu þenslu og verðbólgu, sem var á árinu.
Heildarútgjöld á rekstrarreikningi urðu 30.608
milljónir króna en höfðu verið áætluð 30.272
miiljónir. Urðu þannig aðeins 336 milljónum
króna hærri en áætlunin.
Bókfærðar tekjur urðu 42.260 milljónir eða 6,6%
meiri en áætlað hafði verið.
Á eignarbreytingarreikning fóru þvi 11.651
milljón, sem er mismunur rekstrartekna og
rekstrargjalda. Innheimta á álögðum gjöldum
ársins var hins vegar i lakara lagi eða 71,3% en
var 73,6% árið á undan.
Sama er að segja um innheimtu eftirstöðva
gjalda frá fyrri árum. Af þeim innheimtist á ár-
inu 1980 57,6% miðað við 59,5% árið á undan.
Aukning á eftirstöðvum nam um 2000 milljón-
um króna.
Slakari innheimtu á árinu var mætt á tvennan
hátt. i fyrsta lagi með auknu aðhaldi bæði að þvi
er varðaði rekstur og framkvæmdir.
í öðru lagi með seinkun framkvæmda.
Með þessum ráðstöfunum var hægt að halda
greiðslustöðu borgarsjóðs i góðu lagi þrátt fyrir
aukningu á útistandandi gjöldum er nam um 2000
milljónum króna um áramót. Hagur borgarsjóðs
stóð þvi með miklum blóma i árslok. Um nýjar
lántökur var ekki að ræða.”
Þá skýrir Kristján Benediktsson frá þvi, að
borgarsjóður hafi að fullu greitt erlenda lánið,
sem fýrrv. borgarstjórnarmeirihluti tók siðla árs
1974. Á þessu kjörtimabili hafa engin langtimalán
verið tekin, þegar undan eru skilin lán til landa-
kaupa og hefðbundin lán, sem eru veitt til ibúða-
bygginga, en borgin hefur reist mikið af ibúðum
fyrir aldraða, þótt enn stærra átaks sé þörf i þeim
efnum.
Aukning á skuldum borgarsjóðs, sem lesa má
út úr reikningunum, rúmar 600 milljónir króna,
stafar aðallega af bókhaldsbreytingu. Skuld að
upphæð 510 milljónir króna, sem áður var færð á
Byggingasjóð, er nú umfærð á borgarsjóð.
Þá telur Kristján Benediktsson að veltufjár-
staðan hafi verið góð hjá Reykjavikurborg i árs-
lok 1980 og stórum betri en i árslok 1978, þegar
segja má að fyrrverandi meirihluti hafi skilað af
sér.
Sú hagstæða niðurstaða á reikningi Reykja-
vikurborgar, sem hér hefur verið rakin, náðist
ekki vegna þess, að litið væri um framkvæmdir á
vegum borgarinnar. Þær voru þvert á móti mikl-
ar, eins og siðar verður rakið.
Þ.Þ.
á vettvangi dagsins
Lyf jaidnaöur getur
ordið mikilvæg at-
vinnugrein á íslandi
eftir Guðmund Steinsson, deildarstjóra
■ Samkvæmt lyfjalögum nr.
49/1978 er lyfjum, sem heimilt er
að selja hér á landi skipt i 3
flokka.
1. Stöðluð forskriftarlyf.
2. Skráö sérlyf.
3. Forskriftarlyf lækna framleidd
i lyfjabúðum samkvæmt sér-
stökum fyrirmælum á lyfseðli.
Stöðluð forskriftarlyf og skráð
sérlyf skulu framleidd af þeim
lyfjafyrirtækjum, sem hlotið hafa
starfsleyfi. Til ársloka 1983 er þó
heimilt að framleiða stöðluð for-
skriftarlyf i lyfjabúðum, þar sem
þau eru framleidd fyrir gildistöku
laganna, ef Lyfjaeftirlit rikisins
telur búnað þeirra fullnægjandi.
Nú hafa Lyfjaverslun rikisins,
Pharmaco hf, heildverslun
Stefáns Thorarensen hf og
Reykjavikurapótek fengiö starfs-
leyfi og öll hafa þessi fyrirtæki
fengið skráð sérlyf á sérlyfjaskrá
hér á landi. Lyfjaverslun rikisins
hefur nýlega lokið uppbyggingu
endurbættrar aðstöðu til lyfja-
framleiðslu og er nú vel útbúin til
framleiðslu stungu- og dreypi-
lyfja auk annarra lyfjaforma.
Þess má einnig geta að Lyfja-
verslun rikisins hefur ekki byggt
upp sina framleiðsluaðstöðu fyrir
eigið fjármagn.
Pharmaco hf stundar alhliða
lyfjaframleiðslu, en framleiðir þó
ekki dreypilyf. A undanförnum
árum hefur Pharmaco hf verið i
fararbroddi innlendrar lyfja-
framleiðslu og varð það fyrst is-
lenskra fyrirtækja til þess að fá
skráð islensk sérlyf. Fyrirtækið
hefur nú framleiðsluleyfi til
bráðabirgða en er að innrétta nýtt
húsnæöi fyrir lyfjaframleiðslu
sina. Heildverslun Stefáns
Thorarensen hf ræður yfir nýrri
aðstööu til töfluframleiðslu og
Reykjavikurapótek hefur endur-
bætt framleiðsluaðstöðu sina.
Kröfurnar
beim kröfum, sem geröar eru
til lyfjaframleiðslu hér á landi
veröur best lýst með þvi að visa i
gildandi samþykkt EFTA-rikja
um gagnkvæmt eftirlit með lyfja-
framleiðslu, svo og grundvallar-
staðla EFTA-rikja um góða
framleiðsluhætti i lyfjagerð
(GMP). Staðlar þessir greina
meginreglur varðandi góða fram-
leiðsluhætti og eru grundvallar-
staölar, sem fyrst komu fram i
reglugerö um Lyfjaeftirlit rikis-
ins 1974. Samkvæmt þessum
ákvæðum er gert ráð fyrir að sá
aðili, sem framkvæmir eftirlit og
gæðamat á lyfjaframleiöslu sé
óháður framleiöslunni. Aðili utan
framleiðsludeildar veröur þvi að
samþykkja framleiðsluna á öllum
stigum þ.e. allt frá gæðaprófun
hráefnis og þar til lyfið er komið i
endanlegar umbúðir með áletrun.
bessi krafa um að sá, sem stund-
ar framleiöslu eða hefur umsjón
með framleiöslu megi ekki fram-
kvæma eftirlit með eigin fram-
leiðslu er mjög eðlileg frá
öryggissjónarmiði. Lyfjafram-
leiðslufyrirtæki verða þvi að
starfrækja innan fyrirtækjanna
sjálfstæðar gæðaeftirlitsdeildir,
sem annast prófanir og eftirlit
með gæðum framleiðslu. bó er
gert ráö fyrir aö nota megi þjón-
ustu rannsóknarstofu utan fyrir-
tækisins, en i sliku tilviki ber
framleiðanda að hafa hæfan
mann til þess aö bera ábyrgö á
ákvæöum varðandi sendingu
framleiðslu á markaö. Sam-
kvæmt stöðlum þessum eru einn-
ig gerðar miklar kröfur til vand-
aðs framleiðsluhúsnæðis viö
lyfjaframleiðslu.
Miðskipun
Lyfjaeftirlit rikisins fram-
kvæmir reglulegt eftirlit með
lyf jaframleiðslufy rirtækjum.
Auknar kröfur um gæði og
gæöaeftirlit hafa það i för með sér
að nauðsynlegt er að miðhverfa
lyfjaframleiðsluna og hefur sú
þróun orðið á öllum Norður-
löndunum. Framleiðsluforskriftir
eru alltaf háðar framleiðsluað-
stæðum og vélakosti á fram-
leiðslustað. bess vegna er nú al-
mennt viðurkennt að þróun og
rannsóknir á nýjum framleiðslu-
forskriftum verði framvegis i
höndum lyfjaframleiöenda, en
verði að hljóta viðurkenningu
heilbrigðisyfirvalda. betta er
gert með þvi að skrá lyfin á sér-
lyfjaskrá.
A árinu 1977 gerði lyfjanefnd
tillögur til heilbrigöismálaráð-
herra, sem hann fyrir sitt leyti
samþykkti, að stefna beri aö þvi
að framleiðsla lyfja samkvæmt
núgildandi forskriftum og öðrum
verði skráö á sérlyfjaskrá á
næstu árum. Nú hafa allar
Norðurlandaþjóöirnar nema Is-
land fellt úr gildi framleiðslufor-
skriftir sinar en i þess stað skráð
nauðsynleg lyf á sérlyfjaskrá.
öryggisrád-
stöfun
Miðskipun lyfjaframleiöslu
hefur lengi verið til umræðu hér á
landi. 1 bréfi, sem undirbúnings-
nefnd Apótekarafélags íslands
sendi 1967 ásamt bráðabirgða-
greinargerð til fjármálaráðherra
og heilbrigðismálaráöherra,
kemur fram að lyfsalar töldu þá,
að framleiðsla apóteka væri þjóð-
hagslega óhagkvæm. Lögðu lyf-
salar til að rikið og lyfsalar sam-
einuðust um stofnun hlutafélags
um lyfjaverksmiðju, þar sem rik-
ið ætti 20% hlutafjár en lyfsalar
80%. Ekki fóru neinar formlegar
viðræður fram svo kunnugt sé
milli Apótekarafélags Islands og
viðkomandi yfirvalda, en i svar-
bréfi yfirvalda kemur fram að
viðkomandi ráðuneyti voru reiðu-
búin aö athuga frekar tillögur,
sem fram kynnu að koma af hálfu
lyfsala, um að stofnsetja lyfja-
verksmiðju, er hefði möguleika
til fullkominnar lyfjaframleiðslu
og gæti að einhverju eða öllu leyti
annað þörfum Lyfjaverslunar
rikisins fyrir lyf, sem unnt er að
framleiða innanlands.
A 93. löggjafarþingi 1972-1973
var lagt fram frumvarp til laga
um lyfjaframleiöslu af þáverandi
heilbrigðis og tryggingamálaráö-
herra. betta frumvarp var samið
á grundvelli stefnumörkunar þá-
verandi rikisstjórnar um ,,að
endurskipuleggja lyfjaverslunina
með þvi að tengja hana við heil-
brigðisþjónustuna og setja hana
undir félagslega stjórn”. 1 þessu
frumvarpi er rikinu heimilað að
gerast stofnaðili að fyrirtæki um
lyfjaframleiðslu ásamt lyfsölum
og lyfjafræðingum og skyldi rikiö
eiga helming fyrirtækisins. betta
frumvarp náöi ekki fylgi á Al-
þingi og dagaði uppi. bað var ekki
flutt aftur i tið þeirrar rikisstjórn-
ar, sem þá sat, og hefur ekki veriö
tekið upp af siðari rikisstjórnum.
1 frumvarpi til laga um lyfja-
dreifingu, sem nú hefur verið lagt
fyrir Alþingi er starfssvið Lyfja-
verslunar rikisins markaö á þann
veg aö hún á að annast fram-
leiðslu lyfja til sjúkrahúsa,
dvalarheimila aldraðra, heil-
brigöisstofnana og Almanna-
varna. Ekki hefur náðst sam-
komulag um að Lyfjaverslun
rikisins hefði viðtækara lyfja-
framleiðsluhlutverk en þarna er
gert ráð fyrir.
Öryggisþáttur
Innlendur lyfjaiðnaður er nauð-
synlegur ögyggisþáttur i heil-
brigðisþjónustu hverrar þjóðar.
bvi öflugri, sem þessi iðnaður er,
þeim mun meira öryggi veitir
hann landinu. Land, sem ekki
getur sjálft framleitt sin nauð-
synlegustu lyf er illa á vegi statt,
ef náttúruhamfarir, hópslys eða
samgöngur við önnur lönd bregð-
ast.
Lyfjaiðnaður er i eðli sinu
þannig að hann gæti hentað mjög
vel við islenskar aðstæður, ef rétt
er á málum haldiö. Hráefni til
lyfjaiðnaðar veröur að flytja til
landsins, en þau eru oftast tiltölu-
lega ódýr miðað við fullunna
vöru, eða aðeins um 30% af
heildarkostnaði. baö er einmitt
þessi mikla verðmætaaukning,
sem gerir innlenda framleiðslu
lyfja svo sjálfsagða að furðulegt
er, aö hún skuli ekki nú þegar
vera orðin álitleg atvinnugrein
hér á landi.
Nágrannar okkar á Noröur-
löndum hafa fyllilega gert sér
grein fyrir þessu og þar hafa risið
upp stórar lyfjaverksmiðjur, sem
jafnframt þvi að selja lyf á innan-
landsmarkað, eru einnig stórir
útflytjendur lyfja.
Danir og Sviar framleiða og
selja lyf fyrir meiri fjármuni en
samsvarar heildarneyslu land-
anna i lyfjum.
Einkaleyfi
Augljóst er að alltaf þarf að
flytja talsvert magn af lyfjum til
landsins vegna sérstöðu þeirra
svo og vegna þess að ýmsir lyfja-
framleiðendur öðlast einkaleyfi á
framleiðslu þeirra lyfjaefna, sem
þeir hafa þróað i eigin rann-
sóknarstofum. Hér á landi er ekki
hægt að öðlast einkaleyfi á lyfj-
um, en hægt er að fá einkaleyfi til
15 ára á sérstökum aðferðum til
framleiöslu lyfjaefna, ef notaðar
hafa verið aðferðir, sem áður eru
óþekktar. beir, sem geta fram-
leitt þessi lyfjaefni með öðrum
.aðferðum, selja oft þessi lyfjaefni
á frjálsum markaði. Einnig selja
einkaleyfishafar lyfjaefna þau oft
á frjálsum markaði. Island nýtur
hér nokkurrar sérstöðu, þar sem
lyfjamarkaöur er ekki stærri en
svo að mörg stærri lyfjafyrirtæki
hafa ekki hirt um að útvega sér
einkaleyfi á lyfjaefnum hér á
landi.
bróun lyfjaefna i lyfjaform er
vinna, sem lögð er fram af fram-
leiöanda viðkomandi sérlyfs og
verðurhann að staðla framleiðslu
sina og gera á henni nauðsynleg-
ar rannsóknir, til þess að fullvissa
sig um gæði hennar. bað er þvi
engan veginn öruggt að uppruna-
lega lyf jaformið, sem framleitt er
úr ákveðnu lyfjaefni þurfi endi-
lega að vera besta lyfjaformið.
Miklar rannsóknir og sifelldar
nýjungar i ýmsum þáttum lyfja-
framleiöslu verða til þess að fram
koma ný hjálparefni og nýjar
framleiösluaðferðir, sem nota má
við seinni þróanir á lyfjaformum
úr þekktum lyfjaefnum.
Rannsóknir
Framleiðsla fullgerðra lyfja úr
lyfjaefnum byggist á rannsókn-
um og ‘þróunarvinnu við stöðlun
framleiðslu. Við framleiðsluna
veröur siðan að vera virkt eftirlit
á öllum framleiðslustigum og á
sjálfu lyfjaforminu. Ef brestur
veröur á þessu er engin trygging