Tíminn - 10.01.1982, Blaðsíða 7

Sunnudagur 10. Janúðr 1982
* * > \
7
■ Hjalti Rögnvaldsson I hlut
verki Ljósvikingsins.
þess aö aðrir menn verða þá
engilfagrir ásýndumv sýndist ég
Ingibjörg verða djöfullega ljót.”
Við þessa lýsingu er bætt al-
mennri hugleiðingu: „Mikla
sálarþraut og bölvun getur ástar-
frekja og girnd eins kvenmanns
gert að verkum.”
Girnd en ekki einlæg ást
Einnig kom við sögu i lifi
Magnúsar stúlkan Kristin en hún
er greinileg fyrirmynd aö Jórunni
i Heimsljósi. Atti hann I stússi við
hana um nokkurt skeiö og vildi
giftast en hún neitaöi að lokum.
Um sama bil flutti hann Ingi-
björgu burt: „Til þess að skilja
ekki við Ingibjörgu eins og
hundur þá gaf ég henni vasa-úr
mitt. Jég lofaði guð af heilum hug
fyrir að ég var nú laus viö þessa
stórlyndu og frekjulegu kven-
snipt”. Þetta hljóöar svo I bók
Halldórs: „En til þess aö skiljast
ekki við þig eins og hundur ætla
ég að biðja þig að þiggja úrið
mitt”.
Munurinn er sá að Ingibjörg
sneri ekki aftur til Magnúsar en
Jarþrúður var komin aftur til
Ljósvfkingsins áður en hann vissi
af: og hann sér að hann hlýtur að
taka hana aö sér: „Aumingja
Jarþrúöur min, hvernig gat mér
nokkurntima dottiö i hug að ég
skáldið gæti skilið viö þá sem eiga
bágt?” Magnús fékk sér á hinn
bóginn nýja konu og bjó meö
henni til æviloka en hafði aldrei
efni á að ganga i heilagt hjóna-
band. Þessi kona hét Guörún
Anna Magnúsdóttir og var skyld
honum — þó hún „heims væri og
ekki hiröin að sjá, þvi var hún
fögur sýnum”, og „vist var þaö
girnd en ekki einlæg ást” sem
réði úrslitum af hans hálfu.
Lýsing dagbókanna á sambúð
þeirra Magnúsar og Guðrúnar er
mjög notuð i bók Laxness. Ar
eftir ár ól Guörún börn sem aö-
eins liföu fáar vikur — þá fer
skáldið á stjá að útvega peninga
fyrir jarðarförinni og gengur
misjafnlega. Mannkærleiknum
ekki alltaf fyrir að fara. Þá áttu
þau hjú illa saman, hún var ekki
til viöræðu um hin andlegri efni,
en hann skipti sér litt af jarö-
bundnari vandamálum. Hina ó-
hemjulegu afbrýðisemi sina
hefur Jarþrúður Halldórs
sömuleiöis þegiö af Guðrúnu.
Mannvonskan i Bervik á sér ná-
kvæma hliðstæöu frá Skálavikur-
árum Magnúsar.
Það var einmitt á Skálavikur-
árunum sem örlagarikt atvik
henti Magnús Hjaltason alþýðu-
skáld. Hann gisti eitt sinn i
Bolungarvik hjá kunningjakonu
sinni, ekkjunni Guðrúnu Jóns-
dóttur, en hún átti börnin
Halldóru og Elias, og á hennar
vegum var einnig fjórtán ára
systurdóttir hennar, Agústina
Guöjóna Gisladóttir. Að morgni
vaknar Magnús, timbraöur nokk-
uö af drykkju kvöldiö áöur, og er
þá einn ásamt Agústinu.
„Þegar ég vaknaöi var ég ákaf-
lega utan við mig, með ákafleg-
um taugaskjálfta og get ég ekki
gert mér grein fyrir hvernig ég
var. Mér datt nú I hug að fara i
rúm til Agústinu, dró ég niður i
lampanum og fór svo upp fyrir
stokkinn tii hennar: kysti ég
hana. En er ég kom við hana
missti ég sæðið og varð ekkert af
samræöi. Hún tók mótspyrnu-
laust á móti mér og eptir á lánaði
hún mér bók til aö lesa i, en ég fór
strax um hæl yfir i rúm þaö er ég
svaf i. Þegar Halldóra dóttir Guð-
rúnar Jónsdóttur kom heim varö
ég var viö að Agústína sagði
henni að ég hefði komiö i rúm til
sin Eptir að ég var kominn á
fætur beiddi ég „Gústu” að segja
ekki frá þvi að ég hefði fariö I rúm
til hennar en engu hét hún um
það.”
Hún heitir Bera
Þetta kom einnig fyrir Ölaf
Kárason, eins og allir vita sem
lesið hafa söguna, og varð honum,
ekki siður en Magnúsi, afdrifa-
rikt. Eftirköst þessa máls og
rannsókn eru svipuö i skáldskap
og raunveruleika. Fundurinn með
fööur telpunnar, hrottaskapur
sýslumanns viö yfirheyrslur, og
drykkjuveisla hans meðan fang-
inn er i gæslu föður stúlkunnar —
þetta henti þá báöa, Magnús og
Ljósvikinginn. Og konur þeirra
reyndust báðum jafn vel er I slikt
óefni var komið.
Magnús var dæmdur I tólf
mánaða fangelsisvist i Reykjavik
og Ólafur Kárason einnig. Frá-
sögnin af vistinni þar er i Heims-
ljósi að ýmsu leyti sniöin eftir
dagbók Magnúsar — svo sem
þáttur dómkirkjuprests og lestur
fjölskyldublaös með merkilegum
tiðindum. Liktog Ljósvikingurinn
veiktist Magnús Hjaltason illa i
fangelsinu og var sendur á
sjúkrahús þar sem hann þráði
helst aö losna úr þessu lifi. Sagan
af sýn Ólafs, þegar Sigurður
Breiöfjörð birtist honum og segir
aö „hún” heiti Bera, virðist
samansett á listilegan hátt úr
brotum héðan og þaöan úr dag-
bókum hins alvöru skálds. Aöur
var getið um aö báðir leita leiðis
rimnaskáldsins fræga.
Er Ólafur Kárason Ljósvik-
ingur hefur verið látinn laus úr
tukthúsvistinni og siglir á skipi til
sinna heimkynna festir hann
auga á stúlku sem hann ákveöur
snimmendis að sé hin dularfulla
„Bera”. Meðan á siglingu
stendur verður hún, með oröum
Peters Hallberg, „jarðnesk ást-
mær hans, samfylgdar- og leiö-
sögukona inn I fegurð himins”.
Þarna nær ljóöræna Heimsljóss
hámarki sinu og vafamál að feg-
urri texti hafi verið skrifaður á
islensku. Einnig „Bera” á sér
fyrirmynd i dagbókinni þótt
Halldór hafi þar mjög tekiö til
hendinni. Er Magnús stigur af
skipsfjöl segir á þessa leiö I dag-
bók hans:
„Meöal þeirra sem ætluöu
lengra meö „Vestra” var Sigrún
Arnadóttir i Reykjavik, 11 ára
gömul, fædd 8. janúar 1901, dóttir
Arna i Höföahólum sem nú var
fluttur til Rvikur og búsettur
þar. Get ég þessa hér af þvi ég hef
aldrei séð betra og elskuveröara
barn á hennar aldri. Hún var og
bráðgáfuð og að þvi skapi
myndarleg svo hún hlaut að sigra
hvers manns hjarta, sem ekki var
gjörspillt orðið... Aldrei hef ég
tekiö mér jafn-nærri að skilja við
nokkurt barn vandalaust sem við
hana, er ég kvaddi hana um borö i
„Vestra” á Flateyrarhöfn. Ég
kvaö til hennar 2 visur að
skilnaði.”
Eftir þetta skiptust Magnús og
telpuhnokkinn á nokkrum bréfum
— hún er neistinn að „Beru”, ást-
vinu Ólafs Kárasonar. Nema
hvað, skömmu siðar er „Bera”
látin og þá hlýtur saga skáldsins
að enda — Magnús Hjaltason lifði
I fjögur ár eftir þetta en dó 1916 úr
krabbameini, rösklega fertugur.
Þannig hefur raunveruleikinn
orðiö Halldóri fyrirmynd að
miklu listaverki og sennilega
eftirminnilegustu persónu verka
hans: Ólafi Kárasyni Ljósvikingi.
Þaö er ekki skáldgáfu Halldórs til
hnjóös aö hann skyldi eiga sér all
greinilega fyrirmynd — fremur
er aðdáunarvert hvernig hann
mótar fyrirmynd sina uns full-
skapað listaverk er til. Ævisaga
og dagbækur Magnúsar Hjalta-
sonar eru stórmerkileg heimild,
ævisaga Ólafs Kárasonar stór-
merkilegt listaverk.
—ij tók saman.
15. lanúar
Umboösmenn HHÍ eru um land allt. Þeir svara fúsir öllum
spurnirigum þínum um vinningslíkur, miöaraðir langsum og þversum,
trompmiöa, endurnýjun, vinningsupphæöir, - Já, hvaöeina
sem varöar starfsemi HHÍ.
UMBOÐSMENN A VESTURLANDI:
Kynntu þér hvaöa umboðsmaöur hentar þér best
-fyrir 15. janúar.
Akranes
Fiskilœkur i
Melasveit
Grund í
Skorradal
Laugaland i
Stafholtstungum
Reykholt
Borgarnes
Hellissandur
Ölafsvik
Grundarfjöröur
Stykkishólmur
Búöardalur
Búöardalur
Mikligaröur i
Saurbæjarhreppi
Bókaverslun Andrésar Nielssonar. simi 1985
Jón Eyjólfsson
Davió Pótursson
Lea Þórhallsdóttir
Dagný Emilsdóttir
Þorleifur Grönfeldt. Borgarbraut 1, sími 7120
Svanhildur Snæbjörnsdóttir. Hellu. sími 6610
Lára Bjarnadóttir. Ennisbraut 2. sími 6165
Kristín Kristjánsdóttir, sími 8727
Éster Hansen. sími 8115
Öskar Sumarlióason, sími 4162
Kristinn Jónsson. Gunnarsbraut 3. sími 4158
M^rgrót Guöbjartsdóttir
UMBOÐSMENN A VESTFJÖRÐUM:
Króksfjaröarnes Halldór D. Gunnarsson
Vigdís Helgadóttir, Hjöllum 2. simi 1464
Ásta Torfadóttir. Brekku, sími 2508
Pálína Bjarnadóttir. Grænabakka 3. sími 2154
Margrét Guöjónsdóttir, Brekkugötu 46. simi 8116
Guörún Arnbjarnardóttir. Hafnarstræti 3. sími 7697
Sigrún Sigurgeirsdóttir. Hjallabyggó 3. simi 6215
Guöríöur Benediktsdóttir. simi 7220
Jónína Einarsdóttir. Aóalstræti 22. sími 3164 ‘
Rósa Friöriksdóttir. sími 6907
Patreksfjöröur
Tálknafjöröur
Bíldudalur
Þingeyri
Flateyri
Suöureyri
Bolungarvik
Isafjöröur
Súöavík
Vatnsfjöröur
Krossnesi
Árneshreppi
Hólmavik
Boróeyri
Baldur Vilhelmsson
Sigurbjörg Alexandersdóttlr,
Jón Loftsson. Hafnarbraut 35. sími 3176
Guöný Þorsteinsdóttir
UMÐOÐSMENN A NORÐURLANDI:
Siglufjöröur
ólafsfjöröur
Hrísey
Dalvík
Grenlvík
Akureyri
Mývatn
Grímsey
Húsavík
Kópasker
Raufarhöfn
Þórshöfn
Aóalheiöur Rögnvaldsdóttir. Aöalgötu 32. símí 71652
Verslunin Valberg, sími 62208
Gunnhildur Sigurjónsdóttir. simi 61737
Verslunin Sogn c/o Solveig Antonsdóttir. simi 61300
Brynhildur Friöbjörnsdóttir, ÆgissfÖu 7. simi 33227
Jón Guómundsson. Geislagötu 12. sími 24046
Guörún Þórarinsdóttir, Helluhrauni 15. sími 44137
Vilborg Siguröardóttir. Miötúni, sími 73101
Guórún Steingrimsd.. Ásgarösvegi 16. sími 41569
Öli Gunnarsson. Skógum. sími 52120
Hildur Stefánsdóttir, Aöalbraut 36
Steinn Stefánsson
UMBOÐSMENN A AUSTFJÖRÐUM:
Vopnafjöröur Steingrímur Sæmundsson, simi 3168
Bakkagerói Sverrir Haraldsson, Ásbyrgi, simi 2937
Seyóisfjöröur Ragnar Nikulásson. Austurvegl 22, sími 2236
Neskaupstaöur Björn Steindórsson. sími 7298
Eskifjöróur Dagmar óskarsdóttir, sími 6289
Egilsstaöir Aðalsteinn Halldórsson. Laufási 10. sími 1200
Reyöarfjöróur Bogey R. Jónsdóttir, Mónagötu 23. sími 4179
Fáskrúösfjöröur Bergþóra Bergkvistsd., Hlíöargötu 15. simi 5150
Stöövarfjöröur Ingibjörg Björgvinsdóttir, Mánatúni, sími 5848
Breiödalur Ingibjörg Hauksdóttir, sími 5656
Djúpivogur Elís Þórarinsson, hreppsstjóri. sími 8876
Höfn Gunnar Snjólfsson, Hafnarbraut 18. sfmi 8266
UMBOÐSMENN A SUÐURLANDI:
Kirkjubæjarklaustur Birgir Jónsson. sími 7024
Hvammstangi
Blönduós
Skagaströnd
Sauöárkrókur
Hofsós
Fljót
SlguröurTryggvason. sími 1341
Sverrir Kristófersson, Húnabraut 27. simi 4153
Guörún Pálsdóttir, Rööulfelli. sími 4772
Elínborg Garöarsdóttir. öldustíg 9. simi 5115
Kristin Jóhannsdóttir. simi 6391
Valberg Hannesson. Sólgaröur
r 1
••••••••
• 181 • •••
• ••• • •••• • •••• • ••• • •••
•••••••• ••••••••
•••• ••■• ■■■ ■■
•••• L ■••• •••■• ••••• J
Vík i Mýrdal
Þykkvibær
Hella
Espiflöt f
Biskupstungum
Laugarvatn
Vestmannaeyjar
Selfoss
Stokkseyri
Eyrarbakki
Hverageröi
Þorlákshöfn
Guöný Helgadóttir, Árbraut 3. sími 7215
Hafsteinn Sigurösson. Smóratúni, sími 5640
Aóalheiöur Högnadóttir, sími 5944
Eirfkur Sæland
Þórir Þorgeirsson, sími 6116.
Sveinbjörn Hjálmarsson, Bárugötu 2. simi 1880
Suöurgaröur h/f, c/o Þorsteinn Ásmundsson, simi 1666
Oddný Steingrímsdóttir, Eyrarbraut 22, sími 3246
Pétur Gíslason, Gamla Læknishúsinu. sími 3135
Þórgunnur Björnsdóttir, Þórsmörk 9. síml 4235
Ingibjörg Einarsdóttir, C-götu 10. simi 3658
HAPPDRÆTTI
HÁSKÖLA ISLANDS
hefur vinninginn