Tíminn - 10.01.1982, Blaðsíða 15

Sunnudagur 10. janúar 1982
íi'.iiiili
15
fólk T llstum
Spútnik
danskra
bókmennta
- Vita Andersen á íslandi
■ Vita Andersen er spútnik
danskra bókmennta um þessar
m'undir. Árið 1977 kom út eftir
hana ljóðabókin Tryghedsnar-
komaner og vakti feikna athygli
og seldist í stærri upplögum en
dæmi voru til um ljóðabækur og
var talin höföa til fleiri en þeirra
sem oftast lesa ljóð. Ari siðar
kom smásagnasafnið Hold kæft
og vær smuk og fékk bókmennta-
verðlaun sem kennd eru við gullin
lárvið og seldist strax i rúmlega
hundrað þúsund eintökum. Og
svo framvegis. Leikritið Elskaðu
mig var frumsýnt i fyrra, tvær
ljóðabækur hafa og séð dagsins
ljós. Það vill svo til að Vita þessi
er stödd hér á Islandi einmitt nú.
Hún erhéri'boðifjölmargra að-
ila — Norræna hússins, Alþýðu-
leikhússins, Lystræningjans o.fl.
Það er forlagið Lystræninginn
sem mest og best hefur kynnt
bækur Vitu fyrir Islendingum, ár-
iö 1979 gaf fyrirtækiö út ljóðabók-
ina Tryghedsnarkomaner sem i
islenskri þýðingu Ninu Bjarkar
Arnadóttur hlaut nafnið 1 klóm
öryggisins, og nú fyrir siðustu jól
kom i ljós að Kristján Jóhann
Jónsson hafði þýtt smásögurnar i
safninu Haltu kjafti og vertu sæt.
Ekki má heldur gleyma þvi að Al-
þýöuleikhúsið hefur tekið
Elskaðu mig, til sýninga en i
þvileikriti þykja báöir leikararn-
ir, Arnar Jónsson og Tinna Gunn-
laugsdóttir, fara á sérstökum
kostum. Hér á landi mun Vita
Andersen aðhafast ýmislegt —
fyrstskal nefna aö í dag, laugar-
dag, verður dagskrá i Norræna
húsinu þar sem Vita mun lesa úr
verkum sinum ásamt Ninu Björk
og Kristinu Bjarnadóttur. Hefst
þessi dagskrá klukkan fjögur. Á
morgun, sunnudag, mun Vita svo
verða viðstödd sýningu á verki
sinu, Elskaðu mig, i Alþýðuleik-
húsinu. Ætlunin er að eftir sýn-
ingu fari fram nokkrar umræður
um verkið og mun Vita sitja fyrir
svörum og ræða þetta leikrit og
önnur verk sin. Hún heldur siöan
af landi brott á mánudag.
Eigin reynsla
Vita Andersen er fæddárið 1944
og áttierfiða æsku, að sagt er.
Hún hefur aldrei farið i' laun-
kofa með að i smásögum sínum,
sem margar hverjar eru heldur
nöturlegar, byggir hún að ymsu
leyti á eigin reynslu, en Vita ólst
að miklu leyti upp á stofnunum
fjarri foreldrum sínum og lenti i
ýmislags vesin gegnum árin. Hún
var ekki alin upp i heimi bók-
mennta en eftir þvi sem árin liðu
fann hún hjá sér æ rikari hvöt til
að tjá reynslu sina, og annarra, á
pappir og fór að fikta fyrir ljóða-
gerð. Eftirað hafa hvatningu frá
rithöfundi nokkrum safnaöi hún
kjarki til að kynna ljóð sinum öör-
um og þvi fór sem fór. Eins og
þegarhefur verið rakið nokkuð er
hún fjölhæfur rithöfundur og hef-
ur ekki sagt sitt siðasta orð, hún
vinnur að kvikmyndahandriti,
skáldsögu og hefur unnið við út-
varp og viðar komið við. Þá verð-
ur i vor frumsýnt nýttleikrit eftir
hana i Arósum, en það hefur ekki
hlotið endanlegt nafn, vinnutitill
þess er Mannætumar, eins og
flest hennar verk fjallar það um
samskipti manna, eða sam-
skiptaleysi, öröugleika á sam-
skiptum, firringu, og ef að likum
lætur munu samskipti hinna
tveggja kynja koma nokkuð við
sögu, en Vita þykir einna fremst
höfunda sem hafa látið þau mál
til sin taka, enda þótt oftast f jalli
hún um fólk á breiðum grund-
velli. 1 verkinu eru sex persónur,
fjórarkonur og tveirkarlar, og að
þvi er Vita sagði á blaöamanna-
fundi i Norræna húsinu i gær, er
meðal annars tæpt nokkuð á eit-
urlyfjavandamálinu i þvi.
En það var minnst á að hún
byggði sögur sinar — og önnur
verk — á eigin reynslu. Það er
rétt, en þó sagöi Vita á blaða-
mannafundinum að ekki mætti
skilja það svo að hún skrifaði ein-
ungis um það sem fyrir hana
sjálfa hefði komið. Hún minntist á
að margir sýndust hafa mun
mdri áhuga á henni sjálfri en
verkum hennar, fólk hefði komið
tilhennar og spjallað viðhana um
atburði úr smásögunum likt og
þeir hefðu óhjákvæmilega hent
hana sjálfa. 1 einnisögunni er að-
alpersónunni nauðgað, fólk hefði
sagt guð var ekki agalegt að láta
nauðga sér, og misst áhugann
þegar hún þvertók fyrir að henni
hefði nokkrusinni verið nauðgað.
Heppin
Annars virtist þaö vera ofar-
lega ihuga skáldkonunnarhversu
heppin hún hefði verið, hún hefði
einungis verið einn úr hópnum og
ekki litið stórtá sjálfa sig i þokka-
bót, nú heföi henni tekist aö gera
það sem hana langaði til að gera,
nefninlega skrifa. Og hún braust
enda upp á tindinn i bókmennta-
veröldmeð skjótum hætti, eins og
áður var á drepið. Sumir gagn-
rýnendur létu þess getið, leynt
eða ljóst.eftiraðhúngaf útfyrsta
ljóðasafn sitt að þarna væri kom-
in kona sem hefði ýmislegt að
segja og væri að ausa úr skálum
reynslu sinnar en væri varla
nokkur rithöfundur aö eöli eða
upplagi og alls óvist hvort hún
gæfi öðru sinni út bók. Þá kveðst
Vita hafa reiðst, heitið þvi aö
sýna heiminum að hún væri
I Vita Andersen. Tímamynd Ella.
meira en einnar bókar rithöfund-
ur og þaö hefur hún gert. Þá hafa
verk hennar verið þýdd á fjöl-
mörg tungumál, ekki einasta is-
lensku. Vita sagðist ekki hafa
hugmynd um hverjir hennar les-
endur væru, hún hugsaöi litið út i
svoleiðis hluti, en þó er talið ljóst
vera aö bækur hennar hafi i rik-
ummælihöfðað til hinnar svo-
kölluðu alþýðu, sem ekki er kunn
af alltof miklum bóklestri, þvi
miður, enda skrifar hún meðal
annars um vandamál nefndrar
alþýðu. Þó sagðist hún reyna aö
varast að detta aðeins niður i að
skrifa um félagsleg próblem, það
væri fólkið semskiptimestu máli.
1 grein sem Keld Jörgensen,
kennari viö Kennaraháskóla Is-
lands, ritaöi fyrir skömmu um
skáldskap Vitu í Morgunblaðið,
segir meðal annars á þessa leið:
„Segja má að hinn mikli og
snöggi frami Vitu Andersen í lok
liðins áratugs sé einkum tilkom-
inn vegna hæfOeika hennar til að
tjá sérlega persónulegar og ein-
lægar mannlegar tilfinningar og
þarfir. Þaðer sársaukinn sem er
aöalatriðið, einkum sársaukinn
vegna fjarlægðarinnar milli sorg-
ar og huggunar milii öryggis-
þarfar og hamingju, milli vonar
og valds. Vitu Andersen tekst að
skrifa um þetta á einfaldan og á-
hrifamikinn hátt, einmitt vegna
þess að hún gengur i verkum sin-
um út frá eigin reynslu og eigin
tilfinningum.”
Eins og áður segir hefst dag-
skráin i Norræna húsinu i dag
klukkan f jögur, og ekki hefur enn
verið auglýst fullt hús i Alþýðu-
leikhúsinu á morgun.
Dönsk stjórnmál
En Vita Andersen er ekki ein á
ferö hér á Islandi. 1 pokahorninu
hefur hún eiginmann sinn, Mog-
ens Camre, og mun hann einnig
halda fyrirlestur i Norræna hús-
inu, þó um óskyld mál. Mogens
Camre er stjórnmálamaður og
telst til sósialdemókrata, flokks
Ankers Jörgensens. Þótt hann sé
ekki aldraöur maður hefur hann i
mörg ár verið þingmaður fyrir
flokkinn og ötull málsvari hans,
og eigin stefnu.
1 siðustu Ankers stjórn var
Mogens Camre pólitiskur fyr-
irsvarsmaður rikisstjórnar-
innar á þingi og eftir nýlegar
kosningar i Danmörku átti hann
sinn þátt i samningaviðræðum
þeim sem aðlyktum leiddu til að
Anker myndaði ennþá eina af ótal
minnihlutastjórnum sósialdemó-
krata sem við völd hafa verið i
Danmörku undanfarin ár. Eftir
að stjórnin tók viö völdum er
Mogens Camre eftir sem áður
málsvari hennar á þingi.
Hann er þekktur i Danmörku
fyrir einaröar skoðanir sinar og
er fylginn sér, óhræddur við að
tala máli sinu þótt skoðanir hans
séu af mörgum taldar óumdeilan-
legar. Fyrirlestur hans iNorræna
húsinu verður á morgun, sunnu-
dag, og hefst klukkan tvö. Hann
hyggst ræða um þróunina i dönsk-
um stjómmálum undanfarið og
mun að honum loknum svara
fyrirspurnum áheyrenda.
Sérstakt ianúartilboð
í janúarmánuöi tökum við notuð sófasett að hluta upp í ný.
Athugið okkar sérstaka tilboð.
Einnig erum við með svefnbekki og hvíldarstóla
á sérstaklega hagkvæmu verði.
Sedrus húsgögn Súðarvogi 32 - símar 84047 og 30585
„Vinningurinn var einsog
sending af himnum ofan
Kom okkur yfir erfiðasta hjallann í húsbyggingunni ”
Vinningshafi íHHÍ
r
•••••••• ■■•••■■■
• ••• • •■•
• ••• • •••
• •••
■■•■■•■• ■■*■■■•■
••••
• ••• • ••••
• ••• L ■■■■ ■■■■■ ""Lí
HAPPDRÆTTI
HASKÓLA ISLANDS
hefur vinninginn