Fréttablaðið - 14.09.2008, Blaðsíða 10

Fréttablaðið - 14.09.2008, Blaðsíða 10
10 14. september 2008 SUNNUDAGUR Þ ann 19. september verður landssöfnun til styrktar Mænuskaða- stofnunar Íslands en hún var stofnuð í desember á síðasta ári. Auður Guðjónsdóttir hjúkrun- arfræðingur hafði frumkvæðið að stofnuninni en dóttir hennar Hrafnhildur lenti í mjög alvarlegu bílslysi fyrir nítján árum og hlaut mænuskaða. „Hrafnhildur, sem er í miðið af þremur systrum, var nýorðin sextán ára gömul og var á leið til vinnu ásamt Hörpu vinkonu sinni. Þær lentu í harkalegum árekstri við strætisvagn með þeim afleiðingum að vinkona hennar dó en Hrafnhildur slasaðist svo alvar- lega að henni var ekki hugað líf. Hún fékk fjöláverka og hlaut meðal annars mænuskaða og var haldið sofandi í öndunarvél í sex vikur. Þegar hún vaknaði aftur var hún lömuð, mállaus og heyrnarlaus. Þetta var hræðilega erfiður tími og það liðu tvö ár þangað til að við átt- uðum okkur á því að þetta var ekki bara vondur draumur. Það var dálítið eins og klukkan hefði stöðvast þegar þetta gerðist.“ Auður sat yfir dóttur sinni nótt sem dag og talaði í hana lífið eins og hún kemst að orði. „Smátt og smátt náði Hrafnhildur betri heilsu, en þegar það gerðist þá vildi hún ekki lifa við ástand sitt. Hún vildi bara deyja. Það var svo margt annað sem var að henni líka, ekki bara mænuskaðinn, til dæmis var hún heyrnarlaus og mállaus í marga mánuði og enn í dag getur hún hvorki heyrt né talað eins og hún gerði áður. Ég bara gat ekki horft upp á barnið mitt svona yfirgengilega vansælt eftir þennan mikla hetjuskap sem hún hafði sýnt og allt sem hún hafði gengið í gegnum. Hún var ekki sátt við ástand sitt þannig að ég lofaði henni að ég myndi leita að endamörkum veraldar að hjálp handa henni. Einhver hlaut að vera þarna úti einhvers staðar sem gat gert eitthvað fyrir hana. Ég lagðist út í miklar bréfaskrift- ir, því þetta var fyrir tíma tölvu- póstanna, og skrifaði læknum um allan heim. Einn dag fékk ég bréf frá Las Vegas frá mænusérfræðingi sem átti von á kínverskum sérfræðingi á ráðstefnu þar í borg og bauð mér að koma og hitta hann. Þá fóru hjólin að snúast og Hrafnhildur fór til Kína í skoðun þar sem Dr. Zhang mat ástand hennar og það var ákveðið að hann kæmi til Íslands og skæri Hrafnhildi. Hann kom hingað tvisvar fyrir tilstilli Vigdísar Finnbogadóttur, sem fékk leyfi frá kínverska forsetan- um til þess, og skar hana upp.“ Viss árangur varð eftir aðgerðina því Hrafnhildur fékk aðeins meiri kraft í fæturna og getur í dag gengið með göngugrind með spelk- ur fyrir neðan hné. Auður segir að fæstir geri sér grein fyrir öllum öðrum fylgikvillum mænuskaða. „Fólk sér bara annað fólk í hjóla- stól og hugsar um að það geti ekki gengið. En mænuskaði er þannig að það fer allt úr sambandi í lík- amanum fyrir neðan skaðann. Blaðran, ristill, innyfli, kynfæri og stundum missir fólk jafnvel hæfileikann til að anda sjálft með lungunum. Öll tilfinning og skyn hverfur. Ef fólk meiðir sig finnur það ekki fyrir því. Hrafnhildur hefur til dæmis brotnað fjórum sinnum vegna þess að hún er með svo mikla beinþynningu sem einn- ig fylgir mænuskaða. Hún fær geysilegar þvagfærasýkingar sem fólk fær líka í kjölfarið, og þarf að vera á sýklalyfjum endalaust. Einnig fær fólk legusár, og til dæmis hefur Hrafnhildur brunnið í bílnum sínum þegar hitakerfið í sætinu bilaði. Hún fann ekki neitt og brunasárið kostaði margra tíma aðgerð og margra vikna maga- legu. Svo er það félagslega skerð- ingin. Hrafnhildur hugsar um sig sjálf en býr hérna heima hjá mér. En alltaf þegar hún ætlar að flytja burt þá kemur eitthvað upp á, beinbrot eða annað. Stundum hef ég á tilfinningunni að hún eigi ekki að fara frá mér.“ Hrafnhildur hefur lokið stúd- entsprófi en Auður segir líf henn- ar einkennast af endalausri bar- áttu við sár, sýkingar og veikindi. Aðspurð hvort Auður sjái það fyrir sér að Hrafnhildur muni ein- hvern tímann ná frekari bata hristir hún höfuðið. „Nei. Ég sé það ekki gerast. En vonin deyr aldrei.“ Breyta þarf meðferð við mænu- skaða „Þegar ég var að leita að hjálp fyrir Hrafnhildi lærði ég það að það væri til afskaplega mikil þekking í veröldinni sem var van- nýtt.“ segir Auður en hún mætti almennu skeytingar- og skipu- lagsleysi á þessu sviði. „Ég end- aði með því að hafa samband við forstjóra Alþjóðaheilbrigðis- stofnunarinnar, Gro Harlem Brundtland, í gegnum íslenska utanríkisráðuneytið og fór þess á leit að ég mætti fá leyfi til að safna saman upplýsingum um hvað væri að gerast á mænu- skaðasviði undir þeirra merkjum. Eftir því sem ég kynntist betur alþjóðlegu mænuskaðasviði fann ég að þröngsýni og peningaskort- ur hindraði framfarir á sviðinu. Myndin Hvert örstutt spor sem fjallar um afleiðingar mænu- skaða hefur einnig verið sýnd um allan heim og hefur verið sýnd á fjölmörgum tungumálum.“ Í desember á síðasta ári stofnaði Auður Mænuskaðastofnun Íslands en markmið hennar er að gera Ísland að leiðandi afli í mænuskaðarannsóknum. „Ég hef kynnt hugsjón mína fyrir utanríkisráðherra, heilbrigðis- ráðherra og forseta og þeir hafa verið mjög jákvæðir fyrir því tala máli mænuskaðans á alþjóðavett- vangi.“ Auður segir að henni finn- ist mænuskaða oft ekki veitt nægileg athygli. „Það eru ekki jafnmargir sem fá mænuskaða eins og fólk sem fær krabbamein eða eyðni. Þegar ég var að ganga mín fyrstu skref á Landspítalan- um fyrir fjörutíu árum voru krabbameinslækningar að hefj- ast og það voru mjög skiptar skoð- anir um það hvort það ætti að dæla þessu eitri í fólk. Það var alveg hræðilegt að horfa upp á sjúklinga kasta upp endalaust í svitabaði og þá dóu allir. En það var ekki gefist upp. Það voru nokkrar ástæður fyrir því, bæði til þess að færri myndu deyja og líka vegna þess að lyfjafyrirtæk- in myndu hagnast á því. Í dag læknum við yfir 50 prósent af öllu krabbameini. En það er enginn hvati fyrir mænuskaðann, þrátt fyrir að hann sé einn alvarlegasti skaði sem einstaklingur getur hlotið. Það er mikill hluti ungs fólks sem lendir í þessu, oftast í umferðarslysum.“ Auður segir að viðhorfið þegar fólk lamast oftast vera það að það eigi að sætta sig við ástandið og að ekkert sé hægt að gera fyrir það. „Þegar ég var að vinna sem gangastúlka á sjúkrahúsinu í Keflavík sextán ára gömul var þar lamaður maður, Ágúst að nafni, sem var kallaður lamaði íþróttamaðurinn, en hann hafði verið stangarstökkvari og lenti í slysi og lamaðist. Þá var alltaf viðkvæðið „það er svo mikið að gerast í þessum rannsóknum úti í heimi“. Ágúst er dáinn núna og ekkert hefur gerst. Það eru nítján ár síðan Hrafnhildur mín lamað- ist og lítil breyting hefur orðið á meðferð. Hvar er lækningin?“ Auður vill að meðferð við mænu- skaða sé breytt og litið sé á hann sem bráðatilfelli. Íslenska þjóðin gæti markað djúp spor í tímans rás Mænuskaðastofnun Íslands er stöðugt að byggja upp og endur- nýja alþjóðlegan gagnabanka á netinu sem geymir helstu upplýs- ingar um nýjungar í meðferð við mænuskaða á öllum helstu tungu- málum heims og markmið stofn- unarinnar er að vinna með öllum tiltækum ráðum að því að fram- farir í meðferð á mænuskaða verði að veruleika og lækning finnist. „Mænuskaðastofnun Íslands var sett á laggirnar í gegn- um miklar þjáningar sem ég upp- lifði með barninu mínu. Það er sál á bak við þetta verkefni. Ég er ekki eina konan á Íslandi sem bar- ist hefur fyrir sjúku barni sínu. Mér finnst því stofnunin vera tákn fyrir móðurást allra íslenskra kvenna sem hafa brotið niður veggi sjúkum börnum sínum til framdráttar. Ég sem móðir get ekki sætt mig við skeytingarleysi og mun aldrei gera það.“ Aðspurð hvort hún hafi aldrei bugast svarar Auður: „Af og til hugsa ég „af hverju er ég að þessu?“ Stundum hefur mér geng- ið hrikalega illa, en þá berst mér alltaf hjálp einhvers staðar frá sem er alveg merkilegt. Ég fékk frábæran liðsauka til að setja þessa stofnun á laggirnar en stofnendur erum við Hrafnhildur, heilbrigðisráðuneytið, Stoðir, Sel- tjarnarnesbær og Exista. Ég er með frábært fólk í stjórn sem hefur víðtæka reynslu í viðskipt- um. Ég hef leitað bæði til þjóðar og þings og mænuskaðastofnun er því eign íslensku þjóðarinnar.“ Auður segir að ekkert af þessu hefði mögulega gengið upp ef hún hefði ekki fengið stuðning frá íslensku þjóðinni. „Nú stöndum við í þessari landssöfnun þann 19. september og ég bind miklar vonir við hana og ég bið íslensku þjóðina um að hjálpa mér til þess að hugsjón mín verði að veruleika. Ég trúi því að íslenska þjóðin geti gert mannkyninu mikinn greiða með því að taka á þessum málum því að sviðið þarfnast virkilega hjálpar. Ástæðan fyrir því að við getum haldið þetta söfnunarátak er að Stoðir styrkja okkur og borga allan útsendingar- og aug- lýsingakostnað sem er alveg stór- kostlegt og kann ég þeim miklar þakkir fyrir það að við förum skuldlaus í landssöfnunina. Mér finnst að Íslendingar séu kjörin þjóð til þess að taka á þessu eina einstaka alþjóðlega heilbrigðis- máli og veita því brautargengi. Íslendingar gætu stigið skref sem gæti markað djúp spor í tímans rás. Margar þjóðir beita vopna- valdi sér til framdráttar, en ef við gætum beitt valdi Íslands til góðs væri það frábært. Ef við hjálpum læknavísindunum hjálpum við öllu mannkyninu.“ Ég bara gat ekki horft upp á barnið mitt svona yfirgengilega vansælt eftir þennan mikla hetjuskap sem hún hafði sýnt. Hún var ekki sátt við ástand sitt svo að ég lofaði henni að ég myndi leita að endamörkum veraldar að hjálp fyrir hana. AUÐUR GUÐJÓNSDÓTTIR ÁSAMT HRAFNHILDI DÓTTUR SINNI Á HEIMILI ÞEIRRA Á SELTJARNARNESI „Ég sem móðir get ekki sætt mig við skeytingarleysi og mun aldrei gera það.“ Tákn fyrir móðurást Auður Guðjónsdóttir hjúkrunarfræðingur er móðir mænuskaddaðrar konu og hefur beitt sér um árabil fyrir því að framfarir verði á sviði mænuskaðarannsókna. Anna Margrét Björnsson hitti mæðgurnar Auði og Hrafnhildi og fékk að heyra um baráttu þeirra og tildrög þess að stofnunin varð til. Um 44-47 prósent mænuskaða eru afleiðingar umferðarslysa. ■ Mænuskaði hlýst einnig vegna íþrótta, styrjalda, glæpa, sjúk- dóma og vinnuslysa. ■ Ungir karlmenn eru um 80 pró- sent þeirra sem hljóta mænu- skaða vegna slysa. ■ Meðalaldur þeirra sem skaddast á mænu vegna slysa er um 20 ár. ➜ STAÐREYNDIR UM MÆNUSKAÐA Markmið Mænuskaðastofnunar ■ Vekja athygli á mænuskaða á alþjóðavettvangi. ■ Veita styrki til lækna, vísinda- manna og annarra sem vinna að framförum á sviðinu. ■ Veita viðurkenningar fyrir fram- sýni og framúrskarandi störf. ■ Vinna að því að mótuð verði lækningastefna fyrir fólk sem skaðast á mænu. Nánari upplýsingar má finna á www.isci.is FR ÉTTA B LA Ð IÐ /A R N ÞÓ R
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.