Fréttablaðið - 14.09.2008, Blaðsíða 18

MENNING 4
A
R
G
U
S
/
0
8
-0
3
7
2
T
il Húsavíkur koma
ferðamenn úr öllum
áttum og eru ævinlega
boðnir velkomnir, á
þann hátt sem þykir
mest um verður á hverjum tíma.
Það er því í sjálfu sér ekki að furða
að forsvarsmenn sveitarfélagsins
hafi m.a. boðið Alcoa velkomið í
þeirri von að styrkja stoðir byggð-
arinnar til framtíðar. Fyrir byggð-
arlag svo fjarri miðju alheimsins
er mikilvægt að finna fyrir drif-
krafti stórhuga og vera í hringiðu
alþjóðlegrar hreyfingar. Á Þeist-
areykjum, þaðan sem á að leiða
orkuna til álversins á Bakka við
Húsavík, er byrjað að bora fyrir
heitu vatni til orkuframleiðslu og
það er eftirvænting í lofti. Nýi
vegurinn upp að Þeistareykjum er
líka næstum því tilbúinn og skilj-
anlega freistandi að fara veginn
áfram. Spurningin er hins vegar
sú hvort vegurinn eigi að liggja
upp að orkusvæði álvers. Má ekki
sjá fyrir sér að orkan á Þeistar-
eykjum sé nýtt til annars en
álframleiðslu?
Sú sýn hefur víða framkallast,
nánast samtímis, að vegurinn upp
að Þeistareykjum liggi að stóru og
myndarlegu heilsuhæli eða heilsu-
hóteli, með hverum og kyrrð allt í
kring, kátum hvölum og norður-
ljósum. Svæðið í kringum Húsavík
og Mývatn er raunar allt einn vett-
vangur uppbyggingar á sviði end-
urnæringar- og heilsubúskapar,
útivistar og upplyftingar. Það
sama mætti segja um Ísland allt.
Ölkelduvötn, saltvötn, hveraleir,
þörungar, loftslag, kyrrð og hrein-
leiki er uppspretta auðs okkar og
sérstöðu. Nokkra staði á Íslandi
mætti kalla aðaluppsprettur og
þar á meðal Húsavík. Rannsóknir
hafa sýnt fram á að sjávarvatnið
sem þar finnst sé einstaklega
kröftugt lækningavatn og hverir
og böð á svæðinu í kringum Húsa-
vík og Mývatn eru óvenju vel fall-
in til baðlækninga. Í Mývatni má
síðan finna hinn dularfulla
marimo-þörung sem á heima
aðeins í tveimur vötnum í heimin-
um, í Akan-vatni í Japan og í
Mývatni á Íslandi en annað form
hans hefur líka fundist í Eistlandi.
Marímó-mosakúlan sem snýst á
vatnsbotninum til að fá í sig sól-
ina, eins og lítil jörð, hefur óút-
skýranlega töfra í sér. Mývetnskir
bændur kölluðu þennan þörung,
sem á það til að flækjast í silunga-
netin, kúluskít og það nafn hefur
haldist á honum. Frá því að íslensk-
ur þörungafræðingur uppgötvaði
hversu undravert náttúrufyrir-
bæri kúluskíturinn væri fyrir rétt
þrjátíu árum hefur honum fækkað
á sama hraða og áhuginn hefur
aukist. Í Japan flykkjast þúsundir
manna að grænu mosakúlunum og
allir vilja snerta þær og eiga. Þess
vegna varð að friða kúluskít, bæði
þar og hér. En verið er að rann-
saka möguleikann á því að rækta
hann í tönkum og nota til baðlækn-
inga, því menn gera sér miklar
vonir um lækningarmátt hans,
einkum í viðureign við veirusjúk-
dóma. Væri þessi litla mosakúla
ekki stórkostlegur punktur yfir i-
ið á öllu því sem hægt væri að
bjóða á heilsuhótelinu fyrir
norðan?
Yfirleitt eru langir biðlistar af
fólki sem óskar eftir endurhæf-
ingu og endurnæringu á Heilsu-
stofnun Náttúrulækningafélags
Íslands, Lækningarlóni Bláa lóns-
ins og á Reykjalundi. Ég var svo
heppin að komast að á því sem ég
kallaði Heilsuhælið og náði góðum
bata þar. Þegar ég kom í bæinn og
sagði hvaðan ég væri að koma,
urðu sumir hvumsa yfir því að
ekki eldri manneskja leitaði sér
lækninga á slíkum stað og skamm-
aðist sín í ofanálag ekki fyrir það!
Það er því að gefnu tilefni sem mig
langar að minna á þá staðreynd að
heilsulindir og svokölluð heilsu-
hæli eru ekki staður uppgjafar og
eymdar, heldur staðir þar sem á
sérhæfðan hátt er hlúð að þeim
sem þrá að endurfæðast í lífinu;
vettvangur endurnýjaðrar lífs-
orku og gleði. Salt- og ölkelduböð,
hveraböð, ilm- og gufuböð hafa
verið stunduð frá örófi en það voru
Rómverjar til forna sem komu
þeim í tísku. Síðan þá hefur vís-
indalegum rannsóknarskýrslum
fjölgað jafnt og þétt um baðlækn-
ingar og jákvæð áhrif þeirra, sér-
staklega í viðureign við sjúkdóma
sem erfitt hefur reynst að skil-
greina og lækna með öðrum
leiðum.
Í upphafi aldanna, eftir blóðug
stríð og kreppur, þá auðguðust
margar þjóðir í Evrópu á uppbygg-
ingu heilsulindarbæja, þar sem
hrjáðir hermenn og aðrir fengu
bót meina sinna. Þegar sárin greru
og sálirnar hresstust má segja að
gildi heilsulinda hafi nánast
gleymst og þær orðið að hælum
fyrir hugsjúkan aðal og dekurrófur.
Nú þegar nýrnahnoðrar heimsins
eru úrvinda af að skilja út eitur-
efni og ónæmiskerfið virkar ekki
lengur, þá er aftur orðin til alvöru
þörf á annars konar aðhlynningu,
öðrum lækningaraðferðum. Og þá
er mikilvægi dvalar við heilsu-
lindir rifjað upp. En þá eru bara
gömlu heilsulindarbæirnir flestir
umkringdir verksmiðjum og
byggð og berjast í bökkum.
Í kreppu hnikast til allar við-
miðanir um velmegun og farsæld.
Hið ólíklega er boðið velkomið í
hagkerfið. Alþjóðlegir fjárfestar
leita núna logandi ljósi að nýjum
tækifærum og horfa þá meðal
annars til heilsulindanna. Og víða
er verið að dæla inn fjármagni í
tilraunir um annars konar aðferð-
ir til lækninga en þær sem hingað
til hefur helst verið veðjað á. Í
þessari breyttu heimsmynd mætti
þá rifja upp þá staðreynd að hér á
Íslandi eru ekki aðeins óvenju
óspjallaðar náttúruauðlindir, held-
ur eru hér líka frumherjar á sviði
eðlis- og náttúruvísinda, lækninga
og hjúkrunar, verk- og byggingar-
fræða. Ef tækist að mynda farveg
fyrir alla þessa þekkingu, yrði
straumurinn um hann stríður, og
yrði sá straumur virkjaður lýsti
mikið ljós úr norðri inn í komandi
tíma!
Eitt það fallegasta sem hægt er
að bjóða langt að komnum gesti er
að baða sig. Leyfa honum að fara
kviknöktum ofan í endurnærandi
móður jörð. Bera honum síðan á
bakka ómengað lambakjöt,
nýveiddan fisk eða taðreyktan sil-
ung, aðalbláber með rjóma og
könnu af kristaltæru vatni. Full-
nægður gestur borgar fyrir sig
með glöðu geði og kveður norðrið
endurnærður á sál og líkama,
búinn að fylla á tankana og tilbú-
inn að fara áfram inn í lífið. Á
Þeistareykjum eru rústir af bæ og
það er búið að fornleifaskrá þær
og veita opinbert faglegt leyfi til
að gera eitthvað nýtt á staðnum (á
Bakka eru hins vegar um 30
óskráðar og áhugaverðar rústir).
Bæjarstæðið, afmarkað af engu
nema öræfakyrrðinni, er opið
fyrir nýrri uppbyggingu. Heima-
menn gætu með framsæknum
heilsubúskap boðið þangað vel-
komna ferðalanga alls staðar að, í
leit að endurnýjun lífdaga.
ÁFRAM VEGINN AÐ HEILSULIND
Húsavík er fallegur bær við norðurströnd Íslands
og hann er þekktur fyrir gestrisni. Oddný Eir Ævars-
dóttir heimspekingur spyr hver framtíð bæjarins sé.
Íslensk tilraunaborhola á Þeistareykjum. FRÉTTABLAÐIÐ/KRISTJÁN KRISTJÁNSSON