Tíminn - 24.02.1982, Blaðsíða 8

8
Utgefandi: Framsöknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur.
Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjori: Sig-
urður Brynjólfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þorarinsson, Elias Snæland Jóns-
son. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. ólafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon.
Umsjónarmaður Helgar-Timans: lllugi Jökulsson. Blaðamenn: Agnes
Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Egill Helgason, Friðrik Indriðason,
Jteiður Helgadóttir, Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson, Kristin
Leifsdóttir, Ragnar orn Pétursson (iþróttir), Skafti Jónsson. útlitsteiknun:
Gunnar Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón
Róbert Agústsson, Elin Ellertsdottir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Próf-
arkir: Flosi Kristjánsson, Kristin Þorbjarnardóttir, María Anna Þorsteins-
dóttir.
Ritstjórn, skrifsto'fur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavík. Simi:
86300. Aualýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86393. — VerðT lausasölu
,6.00. Askriftargjald ^'mánuði: kr. 100.00—Prentun: Blaðaprent hf. *
Glundroða
hefur verið afstýrt
■ Aðalmálgagn Sjálfstæðisflokksins ber sig illa
þessa dagana. Óánægja þess stafar bersýnilega
mest af þvi, að þær kenningar þess eru endanlega
hrundar til grunna að glundroði sé óhjákvæmi-
legur á Alþingi og borgarstjórn Reykjavikur, ef
ekki njóti við forustu Árvakursdeildar Sjálf-
stæðisflokksins.
Morgunblaðið kennir Framsóknarflokknum
réttilega um það, að þessar kenningar þess eru
ekki frambærilegar lengur. Bæði i núverandi
rikisstjórn og borgarstjórn Reykjavikur hafa
Framsóknarmenn átt mestan þátt i þvi, að tekizt
hefur heillarikt samstarf, þótt Árvakursdeild
Sjálfstæðisflokksins komi þar hvergi nærri, held-
ur sé í fýlu og reyni að vera Þrándur i Götu eftir
þvi, sem helzt verður við komið.
Núverandi rikisstjórn var mynduð eftir langt
stjórnarmyndunarþóf, sem virtist ætla að ljúka
með algeru stjórnleysi. Framsóknarflokkurinn
tók þá áhættuna af þvi að taka þátt i rikisstjórn,
sem margir spáðu þá fárra lifdaga. Reynslan
hefur orðið önnur, og árangur betri en flestir
þorðu að vona. Þrátt fyrir efnahagserfiðleika,
hafa íslendingar komizt betur af á undangengn-
um tveimur árum, en flestar þjóðir aðrar, þrátt
fyrir óbilgjarna stjónarandstöðu og stuðning
hennar við hvers konar þrýstihópa.
Svipað hefur gerzt i borgarstjórn Reykjavikur.
Sjálfstæðisflokkurinn missti þar meirihluta sinn i
borgarstjórnarkosningunum 1978. Árvakurs-
menn reyndu að hugga sig með þvi, að nú myndi
glundroðakenning þeirra sannast i verki. Hinir
þrir andstöðuflokkar Sjálfstæðisflokksins, sem
mynduðu orðið meirihluta i borgarstjórninni,
myndu ekki koma sér saman og flest lenda i
öngþveiti og vitleysu. Áður en ár væri liðið myndi
þurfa að kjósa aftur og þá myndu Reykvikingar
reka glundroðaflokkana af höndum sér.
Ekkert af þessu hefur rætzt. Flokkarnir þrir
komu sér saman um að stjórna borginni og ráða
ópólitiskan mann til að gegna borgarstjóra-
embættinu. Fjölmargt i rekstri borgarinnar hef-
ur snúizt til betri vegar, fjármálastjórn hennar
verið traust og framkvæmdir með meira móti.
Ýmislegt stendur þó enn til bóta, enda fjögur ár
of stuttur timi til að leiðrétta allt, sem miður fór
eftir hálfrar aldar stjórn Sjálfstæðisflokksins.
Margt ágætt fólk úr öllum þessum þremur
flokkum hefur átt þátt i þvi, að þessi árangur hef-
ur náðst og glundroðakenning Sjálfstæðisflokks-
ins þannig endanlega kveðin niður. Óumdeilan-
lega á Kristján Benediktsson einna stærsta eða
stærsta hlutinn i þvi, að þetta hefur tekizt. Það
undrar þvi engan, þótt vonbrigði og óánægja
Morgunblaðsins bitni nú mjög á honum.
En meðan umíæddar kenningar Morgun-
blaðsins hafa hrunið til grunna, hefur meiri
glundroði sótt Sjálfstæðisflokkinn heim en nokkru
sinni fyrr og þó einkum i borgarstjóminni. Tveir
færustu menn hans þar hafa þvi hrákizt af hólmi,
en eftir standa þeir, sem deilunum hafa valdið.
Glundroðahættan stafar nú frá Sjálfstæðis-
flokknum.
—Þ.Þ.
1
1
I
I
á vettvangi dagsins
Miðvikudagur 24. febrúar 1982
HVAÐ ER AÐ
GERASTí
FRÍHÖFNINNI?
— eftir Þórarin St. Sigurðsson, Höfnum
■ Blaöamaður Timans hringdi i
Frihöfnina og vildi leggja
spurningar fyrir trúnaðarmann
starfsfólksins. Hann færðist
undan að svara og bar viö hæsi og
öðrum krankleika en var hlátur-
mildur i góðu lagi að því að mér
er sagt. Blaöamenn eru, sem
kunnugt er, þráir og ágengir.
Næst erhringtí annan af tveimur
fulltrúum starfsmanna i sam-
starfsnefnd.Ara Sigurðsson.
1 óundirbiinu blaðaviðtali I
sima nefnir Ari dæmi um að ekki
væri hægt að viðhafa — „eftirlit
meö skilum vara á milli vörulag-
ers og verslunar” —.
Þetta er rétt.
Eitt með þvi besta sem gert
hefur verið iFrihöfnini á undan-
förnum árum, vað aö byggja
stóra birgöaskemmu (hefði þurft
að vera stærri). Þórður Magniis-
son, fyrrverandi fjármálastjóri
hrinti þessuverki I framkvæmd og
skildi þar með algjörlega að,
birgöageymslu og verslun. Með
þessu var birgöageymslan nú
oröin ein I staö þrjár áður — á
Vellinum, I Njarövik og Keflavik.
Þetta hafði i för meö sér geysi
mflrið hagræði, bæði hvað snerti
vinnuaðstöðu og ekki síður hvaö
snerti möguleika starfsmanna til
þess að ganga vel um vörur og
verja þær skemmdum. Árangur
þessarar breyttu aöstöðu hefur
veriö að koma smátt og
smátt i ljós. I kjölfar þessara
breytinga var af hálfu stjórnenda
tekið upp það fyrirkomulag aö
merkja við I afgr.bækur um leiö
og vörunum var veitt móttaka
uppi verslun. Verkstjóri á lager
og þá nefndir fulltrúar i versl-
un (I stað verkstjóra nii)
kvittuöu með undirskrift sinni
i afgreiðslubækurnar. Þó ekki
væri það i miklu mæli, kom
það fyrir að um ranglega inn-
færslu vöru i bækur var aö
ræða eða að vantaöi uppá
magn og einnig að um meira'
magn væri aö ræða heldur en i
bækur haföi verið fært. Allt var
þetta af mannnlegum mistökum.
Mannskepnan er sem sagt ekki
100% óskeikul. Höfuðmáliö var
þaö aö mistök i afgreiöslu leið-
réttist strax. Þessari skipan var
samviskusamlega fylgt eftir af
verkstjórum á lager og fulltrúum
i verslunum þangað til i ársbyrj-
un 1981 aö núverandi verkstjórar
tóku við. Það skal tekið fram að
þessi breyting var gerðá annarri
vaktinni en haldið áfram á hinni,
þangaö til að komiö var þó nokk-
uð fram á s.l. ár að nefndri
skipan viö afgreiðslu og móttöku
vöru var einnig hætt á mótvakt-
inni, enda tilgangslaust aö halda
svo fávislegum vinnubrögöum á-
fram þar sem aöeins var fylgst
með ca. helming vörunnar. Það
sem Ari segir um þeta efni, er að-
eins aö vekja athygli á breyttu
fyrirkomulagi sem á sinum tíma
var tekiö upp samkvæmt ákvörð-
un þáverandi fjármálastjóra og
haföi þótt gefa góöa raun.
NU segir í greinargerð stjórn-
amefndar Frihafnarinnar þ. 17.
febr. sl. i „Timanum”:
„1 áðurnefndu viðtali i Timan-
um er fullyrt aö lélegt eftirlit með
vöruflutningum mflli vörulagers
og verslunar sé orsök aukinnar
rýrnunar”. Undirstrikun min.
Hvar nefnir Ari vöruflutninga?
Ég tek hans orö þannig að hann
eigi viðþað breytta fyrirkomulag
sem ég greini frá hér að framan.
En segir I nefndri greinargerð
„Mistalningar milli vörulagers
og verslunar hafa auk þess engin
áhrif á heildarryrnun fyrirtækis-
ins”. Sjálfsagt er það rétt þegar
litið er á endanlegar niðurstöðu-
tölur. En viö lestur slikra um-
mæla frá stjórnarnefnd fyrir-
tækisins, vakna spurningar og
bollaleggingar.
Frihöfninni er skift I nokkr-
ar deildir, sem hver fyrir sig
hefur verið fram á þennan
dag, að mestu sjálfstæðar
t.d. hvað vörutalningar og
rýrnun áhrærir. Vörulager-
inn hefur alltaf verið algjör-
lega sjálfstæð deild. Þar hafa
ákveðnir menn haft sitt aðal-
starf. Þeir sem i verslun
vinna hafa ekkert nálægt lagern-'
um komiö nema i undantekningar
tilfellum, þar til nú að undan-
fórnu, aö búðarmenn hafa verið
viö ákveðin störf (ekki afgreiöslu
eða móttöku vara) heldur merk-
ingar tölvunúmera á vörum sem
augljóslega er rétt vinnutilhögun
sakirbetri aöstöðu I vöruskemmu
' en i þröngum húsakynnum búö-
anna. í allum fyrirtækjum er það
tíl bóta fyriralla aðila,bæði fyrir-
tækisinsog starfsmenn, aö þannig
skiplag sérlkjandi að starfsmenn
geti sýnt fram á með gögnum að
þeir hafi unniö sin störf af sam-
viskusemi og trúnaði. Að hafa
sllkt fyrirkomulag er sérstaklega
mflrilvægt hvað umrætt fyrirtæki
varðar, fyrir þá sem vinna á lag-
ernum vegna þess að þar hafa
engir aörir komið nálægt, toll-
verðir að sjálfsögðu einnig. Mér
er þetta fullkunnugt vegna kynna
minna af vinnufélögum mlnum á
lager i fjögur ár eða frá þvi i
september 1977 og til september
1981, að þeim er það milrið mál,
svo sem mönnum almennt, að
geta með rökum sýnt fram á ár-
angur af samviskusamlegri vinnu
sinni. Þaö vekur því undrun mína
að stjórnarnefnd fyrirtækisins
hefur lagt blessun sina yfir þessar
nefndu breytingar sem ég er
sannfærður um aö frekar hefur
orðið tíl skaða ai bóta. Það er svo
allt annaö mál aö þegar tölvu-
væðing fyrirtækisins er komin að
fullu i gang horfa málin allt öðru-
vlsi við. Siöar segir i greinargerö-
inni.
„Rýrnun á þessari leiö gæti þvi
ekki áttsér stað nema með sam-
vinnu starfsmanna fyrirtækisins
og tollvarða. Verður að telja
slíkar ásakanir mjög alvarlegar
gagnvart þeim starfsmönnum
sem hhit eiga að máli.” Undir-
strikun min.
Já ég tek undir aö slfkar ásak-
anir voru mjög alvarlegar ef
fram heföu komið. Hvar og frá
hverjum hafa slikar ásakanir
komið fram? Ég minnist þess
ekki. Þessvegna vekur það stór-
kostlega furöu mina aö I greinar-
gerð stjórnskipaðrar stjórnar-
nefndar rlkisfyrirtækis skuli
koma fram bollaleggingar um
slikt og þvillkt. Siðar i greinar-
gerðinni segir: „Sætti einstakir
starfsmenn sig ekki við stjórn-
endur fyrirtækja verður að telja
eðlilegra að þeir hinir sömu leiti
sér aö vinnu annarsstaöar”.
Þarna kemur fram frá sljórn-
unarnefndinni mjög athyglisverð
ábending til starfsmanna, en aö
sama skapi grunnhyggilega
hugsuö. Má ég taka dæmi: Segj-
um aö stjórnendur Frihafnar-
innar vilji gjarnan losna við ein-
hvern hluta starfsfólksins sakir
þess að þaö, að þeirra áliti, sé
e.t.v. ekki nógu þægt. Er nokk-
ur trygging fyrir þvi að það fólk
sem kom i í staðinn væri að þeirra
skapi. Gæti ekki veriö að það
þyrfti til nokkuð mörgár, nokkuö
margar ráðningar og nokkuð
margar uppsagnir, þar til f enginn
væri sá starfshópur sem að öllu
leyti félli þeim i geð. Ef ég man
rétt, þá er það yfirlýst stefna nú-
verandi rlkisstjórnar að stuðla að
auknu atvinnulýðræði. Nú er ég
þeirrar skoðunar aö framkvæmd
sú veröi að vinnast með mflrilli
gát, að vel athuguðu máli á iöng-
um tima svo að þau spor sem
stigin verða hverju sinni I þá
veru, megi verða öllum — fyrir-
tækjum, starfsfólki og þjóöar-
heildinni til aukinnar farsældar.
En getur það verið skoðun stjóm-
arnefndar Frihafnarinnar að
þokast beri i átt til aukins at-
vinnulýðræðis meö þeim hætti aö
ef stjómendur og starfsfólk
greini eitthvaö á, þá beri að leysa
málin á þann veg sem segir I til-
vitnuninni hér að framan.
Afram segir I sömu málsgrein:
„ — I staö þess aö reyna aö bola
samstarfsmönnum frá — ”. Sagt
er — ekki eru þau orð frá mér
komin og tek ég þarafleiðandi
enga ábygö á þeim — að tveir af
núverandi verkstjórum Fri-
hafnarinnar séu sérfræðingar i
þvi að koma sumu af samstarfs-
fólki sinu frá störfum. Ef satt er,
gæti þaö þá verið aö þeim finndist
sem þeir hefðu ekki náð full-
komnum árangri ennþá?
Hverjir valda úlfúð og
leiðindum á vinnustaðn-
um?
í næst siöustu máisgrein
greinargeröarinnar þar sem rætt
er um breytingar á s.l. þremur
árum segir svo i niðurlagi
hennar: „Einstaka starfsmenn.
hafa þó ekki sætt sig viö þessar
breytingarog unnið gegn þeim af
alefii — undirstrikun min — sem
skapaö hefur úlfúö og leiðindi á
vinnustað”. Hér er að sjálfsögöu
ekki um að ræða órökstuddar full-
yrðingarog aðdróttanir — nei það
getur ekki verið um sllkt aö ræða i
greinargerð frá stjórnarnefnd
fyrirtækisins. Nefndin hlýtur að
hafa I sinum fórum gögn og stað-
festar upplýsingar um þetta at-
riði. Er það til ofmikils mælst aö
nefndin greini frá þvl hverja hér
er átt við. Úti frá, hjá þeim sem
ekki þekkja til, hlýtur hver sem
er að liggja undir grun um að
berjast af alefli gegn geröum
breytingum og valda meö þvi úlf-
úö og leiöindum á vinnustaö. Ég
vinn i Frihöfninni og þekki þar
hverja manneskju. Ég veit ekki
um einn einasta starfsmann sem
vinnur gegn breytingunum sem
slikum, hvaö þá „af alefli” nema
þá þeir af stjórnendum fyrirtæk-
isins sem með hrokafullum hætti
umgangast, I það minnsta, sumt
af starfsfólkinu, sem ekki væru
manneskjur og valda þar með
úlfúð og leiöindum á vinnustað.
Ekki er hægt að túlka orö
nefndarinnar á annan veg en að
þessir „einstaka starfsmenn”
sætti sig alfarið ekki við þær
breytingar sem gerðar hafa
verið. Þessu mótmæli ég harð-
lega. Það er allt annaö mál þó upp
hafi komið ágreiningur um ein-
staka þætti svo sem ég hefi skýrt
hér aö framan.
Eitt dæmi um þátt verk-
stjóra i auknum hagnaði
Nefndin þakkar nýju vinnu-
Miðvikudagur 24. febrúar 1982
„Það hvarflar ós jálfrátt að mér, hvort
búið sé að afnema skoðana-og ritfrelsi á
íslandi og taka upp i staðinn aðferðir sem
sagðar eru tiðkast i Austur-Evrópu, fyrir
það eitt að haf a skoðun og láta hana i ljós.
Hvað varðar ísland þarf að fara marga
áratugi, ef ekki aldir, aftur i timann til
þess að finna dæmi um slikt”.
fyrirkom ulagi og aðgerðum
stjómenda svo og aö sjálfsögðu
verkstjórum að hagnaður varð
150% meiri en gert hafði verið ráð
fyrir.
Morgun einn er ég mætti i' vinnu
var verslunin troðfull af fólki.
Langar biðraðir voru við öll af-
greiðsluborð. Tveir menn voru
við afgreiðslu á kössum I A-deild
(áfengi — tóbak — sælgæti) af
fjórum mögulegum. Ég leit yfir
starfsfólkið og sá að ca.
helmingur þess var mættur.
Til þess að fyrirbyggja allan
misskilning, var það samkvæmt
ákvörðun verkstjórans að láta ca.
helmingstarfsfólksins sofaheima
sem þó var að sjálfsögöu á fullu
kaupi, ef til vill i þeim tilgangi
gert að geta sýnt fram á að ekki
þyrfti svo margt fólk til starfa
sem verið hafði. Afleiðing þess-
arar stjórnvisku varð sú að viö
starfsmenn sem mættir voru,
urðum að horfa uppá körfur sem
hráviði um allt, fullar af vörum
sem viðskiftavinir hurfu frá til
þessað missa ekki af flugvélinni.
Vörur þær sem I þessum körfum
voru, urðu starfsmenn að setja
uppihilluraftur istað þess aö þær
hefðu verið I formi peninga I af-
greiöslukössum, ef starfsfólkiö
hefði veriö látið mæta.
Hvaðan eru hugmyndir
um margar höfuð-
breytingarnar runnar?
Sannleikurinn er sá aö margar
af höfuðbreytingunum I fyrirtæk-
inu sem valdið hafa hvaö mestri
vinnuhagræðingu og sparnaöi i
rekstri og um leið auknum hagn-
aði, komu fram löngu áöur en I
þær var ráöist. Má þar t.d. nefna
löngu framkomna beiöni um að-
skilnað lagers frá verslun með
þvi að byggja eða kaupa stóra
birgðaskemmu I nágrenninu,
sliktnáði ekkieyrum ráöamanna.
Þaö var einmitt Ari Sigurðsson
sem fyrstur manna vakti máls á
þvi að skipt væri um afgreiöslu-
borð i A og C deild þ.e. borð með
færiböndum og margt fleira væri
hægt að nefna. Það eru aftur á
móti þættir I hinum mikla hagn-
aði sem alfarið eru frá stjórnend-
um komnir sem ég kýs að ræða
ekki á þessum vettvangi, þættir
sem gætu e.t.v. snúist i höndum
stjórnenda og komið fyrirtækinu i
koll.
Er búið að afnema skoð-
ana- og ritfrelsi á
íslandi?
Tilefni þessarar greinar
minnar er, svo sem sjá má hér
að framan, greinargerö stjómar-
nefndar Frihafnarinnar. Höfuöá-
stæðan fyrir þessum skrifum
mlnum er þósú, aö það fellur ekki
að minni skapgerð að vita til þess
að náinn vinur minn, sem hefur I
gegnum tiðina sýnt mér, það sem
ifllum er þó ekki gefið, að reynast
vinur I raun, er beittur smánar-
aðferðum af hálfu verkstjórans
ogaðstoðarverkstjórans fyrir það
eitt aö svara spurningum blaða-
manns. Það fellur ekki að minni
skapgerö að láta sem ég viti ekki
af þvi og þegja þunnu hljóði.
Svo virðistsem stjórnarnefndin
og forstjóri fyrirtækisins leggi
blessun sina yfir þá framkomu-
hætti samanber áminningarbréf
sem forstjórinn afhenti Ara sjálf-
ur. Strax sama dag sem viðtalið
birtist var flest afgreiöslufólk i
verslun sent til vinnu i vöru-
skemmu, sem ekkert var við að
athuga. Þegar veslunarfólkið fór
uppl búð til afgreiðslustarfa, var
Ari einn látinn vera eftir i
skemmu ásamt lagermönnum.
Verkefni fyrir hann virtust ekki
vera fyrirhendi. Lagermenn fóru
upp i verslun um kl. 17 en áttu þá
áður að aka Ara heim. Hann fór
hinsvegar með þeim uppeftir.
Þegar inn kemur tilkynnir verk-
stjórinn Ara, með aðstoðarverk-
st^órann að baki sér, að hann sé
buinnað stimpla hann út og hann
eigi þvl aö hverfa af vinnustað.
Ari spyr um ástæðu þar sem
vaktatíma sé ekki lokiö og næg
verkefni. Bregöur verkstjóri þá á
hina hærri tóna og argar aö Ara
aö hann sérekinn af vinnustaö og
ef hann ekki hverfi, þá þegar,
verði kallað til tollvarða til þess
aö koma honum út úr húsinu. Ari
hélt hinsvegar sinu striki og fór
hvergi fyrr en hans vaktatíma
var lokið. Aframhaldið á þeirri
vaktasyrpu sem nú stendur yfir
er I svipuðum dúr.
Það hvarflar ósjálfrátt að mér
hvort búið sé aö afnema skoðana-
og ritfrelsi á lslandi og taka upp i
staðinn aðferðir sem sagöar eru
tiðkast I Austur-Evrópu fyrir
það eitt að hafa skoðun og láta
hana I ljós.
Hvað varðar Island þarf að
fara marga áratugi, efekki aldir,
aftur I tfmann til þess að finna
dæmi um sllkt.
Höfnum 19. febr. 1982.
Þórarinn St. Sigurðsson.
fjölmidlun
Upplýsingaskylda
stjórnvalda:
Samkvæmt
lögum eða
eftir eyranu?
■ Skilningur opinberra embættismanna á hlutverki f jölmiöla er
æði misjafn og mýmörg dæmi eru um það, að framámönnum
stjórnsýslukerfisins sé alls ekkert um það gefiö að fréttamenn
leiti hjá þeim upplýsinga. Þessir menn virðast ekki skilja að
frétta-og blaðamenn eru eins konar tengiliðir fólksins i landinu
og kerfisins. Til þess að þeir geti rækt það hlutverk sitt þurfa þeir
að fá nauösynlegar upplýsingar, sem þeir miðla slðan til
fjöldans.
Hnýsni?
Þótt mikil breyting hafi
orðið á til batnaðar I þessum
efnum siðustu ár, eru þvi
miður enn starfandi i kerfinu
allmargirembættismenn, sem
álita starf sjálfstæðra frétta-
manna vera óþarfa hnýsni i
mál, sem þeim komi ekki við.
I samræmi við þessa skoðun
þverneita þeir að greiða götu
þeirra að gögnum og upplýs-
ingum, sem óskað er eftir til
skoðunar eða birtingar.
Heldur hefur verið hljótt um
það upp á siðkastiö að opna
bæri stjórnkerfið meira en
oröiöerog tiltölulega fá dæmi
hafa verið til umræðu i fjöl-
miðlum um tregðu stjórn-
valda til að veita upplýsingar.
Frumvarp
A fyrri hluta siðasta áratugs
voru uppi háværar kröfur um
það af hálfu blaðamanna, að
settar yrðu reglur um upplýs-
ingaskyldu stjórnalda, til þess
aö starfsmenn fjölmiðlanna og
almenningur þyrftu ekki að
vera háðir duttlungum ein-
stakra embættismanna.
1 framhaldi af þessum um-
ræðum lét dómsmálaráðu-
neytið semja frumvarp til
laga um upplýsingaskyldu
stjórnvalda og var tekið mið
af þeim lögum, sem giltu um
slikt I nágrannalöndum.
Þegar frumvarpið sá
dagsins ljós ráku fréttamenn
upp stór augu og töidu þar
verr farið en heima setið.
Astæöan var sú, að mun meiri
áhersla var lögð á upplýs-
ingatakmörkuni frumvarpinu
en upplýsinga skylduog hefði
samþykkt þess verið skref aft-
ur á bak frá þvi sem viðgeng-
ist hefur hjá opinberum stofn-
unum. Þar er mjög Itarleg
upptalning á undanþágum frá
meginefni frumvarpsins og
réttur almennings og fjöl-
miðla til upplýsinga mjög
verulega takmarkaður með
þeim ákvæðum. Alþingi sendi
frumvarpið til föðurhúsanna.
Sama sagan
Þrátt fyrir þetta voru ýmsir
þeirrar skoðunar, að þörf væri
á einhvers konar reglum um
þessi efni og var þvi skipuð
nefnd til þess að semja nýtt
frumvarp og taka mið af
þeirri löggjöf, sem I gildi væri
i nágrannalöndunum. I henni
áttu sæti þeir Baldur Möller
ráðuneytisstjóri, Sigurður
Lindal, prófessor, og Einar
Karl Haraldsson, fulltrúi
Blaðamannafélags íslands.
Eftir Itarlegan undirbúning af
þeirra hálfu varð til nýtt
frumvarp sem sniðið var að
mestu eftir dönskum og norsk-
um lögum, en var þó ivið
frjálslegra i ýmsum greinum.
En þegar málið kom til kasta
alþingis blöskraði mönnum
enn allt það, sem ekki átti að
vera aðgengilegt i kerfinu.
örlög frumvarpsins urðu þvi
hin sömu og svo margra á
Alþingi að það var látið sofna
svefninum langa.
Eftir eyranu?
Siðustu fjögur til fimm ár-
in hefur verið hljótt um
þessi mál og enginn haft
frumkvæði aö þviað vekja upp
drauginn sem kveðinn var
niður um árið. Kannski lög-
gjafinn hafi komist að þeirri
niðurstöðu, að heppilegast
væri að láta þá sem I kerfinu
starfa spila þetta eftir eyranu
hverju sinni i stað þess að skil-
greina nákvæmlega i lögum,
hvaða upplýsingar megi veita
og hverju beri að halda leyndu
fyrir borgurum landsins.
Opnari umræða um
þjóðfélagsmál síðustu árin og
aukið sjálfstæði frétta og
blaðamanna virðist hafa
til þess að ýmsir kerfiskarlar,
sem áður fyrr hefðu setið sem
fastast á upplýsingum, — hafa
séð sitt óvænna og talið
farsælast að láta þær af hendi.
Ýmsir, sem áður voru forpok-
aðir og rigbundnir við gamlar
kreddur, hafa tamið sér
nútlmalegri hugsunarhátt i
þessum efnum og veitt fjöl-
miðlum upplýsingar, sem fyr-
ir nokkrum árum hefðu verið
sveipaðar leyndarhjúp kerfis-
ins.
Stjórnsýslan
Vel má vera, að ekki sé þörf
á sérstökum lögum um
upplýsingaskyldu stjórnvalda
i jafn litlu þjóöfélagi og okkar
vegna þess að upplýsinga-
uppspretturnar séu tiltölulega
aðgengilegar einstaklingum,
samtökum og fjölmiðlum og
flestir eru sammála um hvar
meginllnur skuli dregnar til
dæmis varðandi dreifingu
upplýsinga um einkahagi
fóiks. Engu að siður gæti verið
þörf á að setja skýrari reglur
en nú gilda um framkvæmd
stjórnsýslunnar þar sem
meðal annars væri kveðið á
um aðgang utanaðkomandi
aðila að upplýsingum, en
þar þyrfti upplýsingaskyldan
aðvera I fyrirrúmi I stað þess
að menn láti undanþágurnar
bera aðalregluna ofurliði eins
og i frumvörpunum hér á
árunum.
— ÓR.
Ólafur Ragnarsson
skrifar um fjölmidlun