Tíminn - 31.03.1982, Blaðsíða 18
Miðvikudagur 31. mars 1982
■ Segja md að tölvur séu I raun
tveir aðskildir hlutir: 1. Vél-
búnaöur 2. Hugbúnaður. Vél-
búnaðurinn hefur tekið störstig-
um framförum á undanförnum
árum og jafnframt oröið ódýrari.
Hugbúnaöurinn hefur þróast
hægar. Þetta hefur leitt til þess aö
stöðugt færist i vöxt notkun
staðlaðra hugbúnaðarkerf a.
Þetta hefur bæði kosti og galla i
för með sér. Stærsti kosturinn er
sá, að þetta er ódýrara. 1 fisk-
iðnaði er þessi tilhögun að ýmsu
leyti erfiö t.d. er bónusútreikning
ur mjög misjafn eftir landshlut-
um og jafnvel innan landshluta.
Þvi' þarf að breyta hinu staðlaöa
kerfi fyrir hvern notanda sem
aftur leiðir til aukins viðhalds-
kostnaöar.
Tölvunotkun i fiskiðnaði hefur á
undanförnum árum verið að þrtí-
ast frá því að vera hrein gagna-
vinnsla þ.e. að létta störfum af
skrifstofu, i að taka jafnframt
yfir hluta af skráningunni sjálfri.
Tilkoma ýmissa rafeindatækja
s.s. voga hafa gert það mögulegt
að láta upplýsingarnar fara beint
inn i tölvu þegar þær verða til.
Einnig hefur með skermanotkun
opnast möguleiki á þvi fyrir
stjórnendur að nota þessar upp-
lýsingar við stýringu mun fyrr en
áður var.
r r Pn li -i ’/• Ifl
11.1* -P_
*;s\ú%n\n \
■ Vigtað og upplýsingar skráðar beint inn á töivu.
TÖLVUVERKEFNI I FRYSTIHÚSUM
Saga
vélabúnaðar
Arið 1973 var sett upp tölva hjá
Rekstrartækni s.f., sem vann
ýmis verkefni tengd fiskiðnaði. Á
næstu árum voru svo settar upp
tölvur hjá fiskiðnaðarfyrirtækj-
um viða um landið. Þá fóru menn
aö velta fyrir sér hvort ekki væri
hægt aö vélvæða skráningu upp-
lýsinga fyrir tölvurnar, en
skráningin var þá þegar orðin
viðamikil, t.d. i bónus o.fl. Þetta
leiddi siðan til þess að um ára-
mótin 1978/79 var tekið i notkun
hjá tsbirninum h.f. gagnasöfn-
unarkerfi af geröinni IBM 5230.
Þetta kerfi safnar saman upp-
lýsingum, sem berast hjá út-
stöðvum. Hægt er aö tengja þær
beint við vigtar og á þann hátt
fást mun nákvæmari upplýsingar
en áður var, og þær berast fyrr.
Með nýrri tækni opnuðust
möguleikar á að tengja
skráningarbúnaðinn beint við
tölvuna og fá fram nýjustu upp-
lýsingar, sem til voru um nýtingu
og fleira.
Hugbúnaður
Til að byrja með voru þaö fyrst
og fremst laun og bókhald sem
unnin voru með tölvum en fljót-
lega bættist bónusútreikningur
við. Siðan hafa bæst við jafnt og
þétt kerfi s.s. framlegðarút-
reikningar, vélanýting, borðanýt-
ing, timaskráning framleiðslu-
verðmætisútreikningur, birgða-
bókhald, aflabókhald, gæðaeftir-
lit, verðsetningaskýrslugerð,
skipverjauppgjör og fleiri tengd
kerfi. Jafnframt hafa verið vegna
aukinnar notkunar skerma, Ut-
búnaðar ýmiskonar.fyrirspurnir I
tengslum við þessi kerfi. Yngstu
kerfin eru að sjálfsögðu hönnuð
með skermavinnslu i huga.
Amynd 1 má sjá yfirlit yfir þau
verkefni sem notuð eru i frysti-
húsum og hvernig þau tengjast
vinnslurásinni og innbyrðis. Viö
skulum skoða nánar innihald
hvers kassa fyrir sig og athuga
lauslega þau kerfi sem þar eru
talin upp.
A—Aflabókhald
Heldur skrá yfir afla hvers
skips: tegund, gæði, stærð, verð-
mæti. Reiknarút framlegð hverr-
ar veiðiferðar og heldur skrá yfir
alla þá hluti sem tengjast upp-
gjörihverrar veiðiferöar s.s. oliu-
notkuno.fi. Skrá yfir veiöafæriog
birgðir skips. Skýrslugerð s.s. til
Fiskifélags Islands o.fl.
Skipverjauppgjör. Reiknar út
hlut hvers skipverja. Tengist
beint bókhaldi fyrirtækisins.
Lagerbókhald móttöku. Fylgist
með hreyfingum I mtíttöku og
auðveldar verkstjóra að ákveða
vinnslu I frystihúsinu. Heldur ut-
anum skiptingu hráefnis i
vinnslugreinar þ.e. skreið, salt,
frystingu eöa fiskskipti sem viða
tiðkast.
Sigurður Bergsveinsson útgerðartæknir,
kerfisfræðingur hjá IBM á fslandi:
TÖLVUR —
FISKIÐNAÐUR
100PJ
| Tlmaskráning
Hægt er aö nota tölvuskerm i
móttöku til að skrá þær upp-
lýsingarsem berast, vigtarnótur,
matsnótur, o.f.frv.
B—Vélanýting
Við vigtar eru tengdar skrán-
ingarstöövar. Við vigtun er skráð
á stöðina, með þar til geröu plast-
spjaldi upplýsingar um fiskteg-
und og vélanúmer. Sjálfvirkur af-
lestur er afvigtinni. Þegar vigtað
er frá flökunarvélum eru sömu
upplýsingar skráðar aö viðbætt-
um fiskafjölda sem fenginn er frá
teljurum á flökunarvélum.
Þessar upplýsingar berast
jafnóðum til tölvunnar og verk-
stjóri getur kallað fram á skerm
eða fengið skrifaðar út upp-
lýsingar um nýtingu á einstökum
vélum, i einstökum fisktegund-
um, meöalþyngd fiska og flaka,
heildarflakað magn o.fl. Þessum
upplýsingum er safnað saman og
verkstjórigeturkallað fram tölur
frá ákveönum degi eða dögum
(timabil) til samanburðar við töl-
ur dagsins.
C— Borða-
nýting/
Bónus
Þegar lokið hefur verið við aö
snyrta flökin eru allar nauðsyn-
legar upplýsingar skráðar á
skráningarstöð (mynd 2) þ.e.
borðaniimer, fisktegund, pakkn-
ingartegund, stærð. Þungi er les-
inn sjálfvirkt eins ogi'vélanýting-
unni. Allar þessar upplýsingar
eru þegar i stað tilbúnar til notk-
unar fyrir verkstjóra til að
fylgjastmeð vinnslunni i salnum.
Upplýsingarnar fara sjálfvirkt
yfir i bónusúrvinnslu daglega. 1
bónuskerfinu er ýmiskonar upp-
söfnun og allar kaupupplýsingar
fara sjálfvirkt yfir i launavinnslu
vikulega. Gæðaeftirlit. Skráðir
eru gallar i framleiðslu og m.a.
reiknaðir út staðaltimar á grund-
velli þeirra.
D— Framleiðslu
og birgða-
bókhald
Daglega er reiknað út fram-
leiðsluverðmæti og umbúða-
kostnaður hverrar pakkningar
og fisktegundar. Fundið er
hlutfall hverrar pakkningar
innan fisktegundar. Haldiö er
utanum allar hreyfingar á af-
urðum frystihússins s.s. út-
flutning, rýrnun, selt innanlands
o.s.frv. Hægt er að spyrja á
skermi um birgðastöðu hverrar
pakkningar hvenær sem er. 011-
um upplýsingum safnað uppog á
grundvelli þeirra reiknuð út
ýmiskonar statistik s.s. hlutfall
útflutnings af framleiðslu (af-
skipunarprósenta), veltuhraöi
hverrar pakkningar, meðal-
geymslutimi hverrar
pakkningar, framleiðsluverð-
mæti yfir ákveðið timabil, fram-
leiðsluskýrsla til sölusamtaka,
o.fl. Veðsetningarskýrsla er
skrifuð út og reinað út verðmæti
veösetningarinnar ásamt láni
viðskiptabanka.
E—Tímaskrán-
ing/Laun
Hver starfsmaður fær plast-
spjald sem i er gatað nafnnúmer
viðkomandi. Þegar starfsmaður
kemur til vinnu stingur hann
spjaldinu iskráningarstöð (mynd
3) og stimplar sig á þann hátt inn.
1 tölvunni eru geymdar upp-
lýsingar um I hvaða kostnaðar-
stað (deild) viðkomandi vinnur
og skráist vinnutimi hans sjálf-
virkt á þann kostnaðarstað. Óski
verkstjóri eftir þvi' að starfs-
maður hefji störf i öðrum
kostnaðarstað, þá fer hann að
skráningarstöð og skráir sig inn á
nýjan kosnaðarstað. Tölvan sér
um að stimpla hann út af þeim
kostnaðarstað sem hann var að
vinna i. Með þessum hætti má
fylgjast náið með skiptingu
vinnulaunakostnaðar á einstaka