Tíminn - 01.04.1982, Blaðsíða 6

6
Fimmtudagur 1. april 1982
Staða
sjávar-
útvegsins
auknu samkeppni meö tvennum
hætti. Annars vegar meö þvi aö
gera framleiösluhættina
sveigjanlegri en veriö hefur og
hins vegar með þvi aö bæta fram-
leiðslugæðin, en þaö byggist mjög
á þvi að hægt sé að bæta hráefnis-
gæðin.
Framleiösluskipulag frystihús-
anna hefur verið þannig að nokk-
uð langan ti'ma hefur tekið að að-
laga sig nýjum markaðsaðstæð-
um. Frystihúsin hafa þurft
að láta ýmsa markaðsmöguleika
fara framhjá sér vegna þess
að aðstaðan hefur ekki boðið
upp á að hægt væri að verða
við ýmsum séróskum kaup-
enda. Þetta hefur ekki komið að
sök og kemur ekki að sök, ef
markaðsmöguleikar eru nægir,
en i harðnandi samkeppni
verður að nýta alla möguleika.
Það þýðir það að frystihús-
in verða að geta breytt fram-
leiðslu sinni fyrirvaralaust til
þess að mæta hvaða kröfum kaup
enda sem er, hvort heldur þær eru
timabundnar eða til langframa.
Við höfum verið i þeirri stöðu
að geta sagt við kaupendur
„svona getum við íramleitt
vöruna”, en nú þurfum við að
vera viðbúnir þvi hvenær sem
er að verða að hlita þvi að
kaupandinn segi „svona vilj-
uin við fá vöruna”. Til þess að
geta orðið við þeim óskum
þarf verulega fjárfestingu i
skipulagningu, vinnslukerfum,
vélum og tækjum. Hin erfiða fjár-
hagsstaða á siðasta ári seinkaði
þessari þróun, illu heilli. Við það
bætist að Fiskveiðasjóður tslands
hefur ekki nægilegt fjármagn ti
þess að lána i þessu skyni. Ennþá
beinist of mikiö af fjármagni
sjóðsins að uppbyggingu fiski-
skipa. En við verðum aö gera
okkur ljóst að það kann að skipta
sköpum um framtið fisk-
iðnaðarins og um afkomu þjóðar-
búsins í heild að við getum gert
framleiðsluskipulagið sveigjan-
legra en nú er. Að við getum fyrr
og betur mætt raunverulegum
þörfum og óskum kaupenda.
Gæðaeftirlit það sem hér hefur
verið notað hefur fram að þessu
þótt vera til fyrirmyndar meðal
margra fiskveiðiþjóöa. Þvi er þó
ekki að neita að viða hefur verið
betra gæðaeftirlit. En nú þegar
helstu keppinautar okkar sækja1
fast fram er gæðaeftirlitið sá
þáttur sem við verðum að hyggja
best að. Gæðaeftirlit hér á landi
er þrenns konar: Gæðaeftirlit
frystihúsanna sjálfra, gæðaeftir-
lit sölusamtakanna og gæðaeftir-
lit Framleiðslueftirlits sjávaraf-
urða. Gæðaeftirlit sölusamtak-
anna hefur verið styrkt mjög
verulega á siðustu árum og er
ekki úrbóta þörf i þvi efni. Gæða-
eftirlit frystihúsanna sjálfra
hefur einnig verið styrkt, en þó er
það þar sem stærst átak verður
að gera. Að dómi þess sem
þetta ritar er það orðið nauð-
synlegt að frystihusin sjálf
taki meiri ábyrgð á gæðunum
Gæðaeftirlit frystihúsanna
sjálfra verði gert sjálfstæðara og
^aldameira en nú er. Til þess að
koma þvi á þarf enga utanað-
komandi aðstoð, það þarf aðeins
vilja frystihúsanna sjálfra og er
þess að vænta að þessi mál verði
tekin föstum tökum.
Framleiðendur sjálfir hafa hins
vegar ekki vald á að bæta hrá-
efjiisgæðin. Til þess þarf utanað-
komandi aðstoð. Sjálfsagt eru
mörg ljón á veginum en við verð-
um að vona að við berum gæfu til
að taka á þeim málum á mann-
sæmandi hátt og það fyrr en
seinna.
Greiðsla visitöluuppbóta
Margir lfta svo á að tenging
■ Við snyrtiborðið
launa við visitölu hafi áhrif i þá
átt að tryggja kaupmátt launa.
öðrum hefurreynst torveldara að
sjá samhengi þar i milli, en hafa
aftur á móti séð gleggra sam-
hengi milli visitölubindingar og
verðbólgu. A siðasta ári var felld
niður greiðsla 7 visitölustiga og
hafa hinir óliklegustu menn sann-
færst, og reynt að sannfæra aðra
um, að það hafi ekki haft hin
minnstu áhrif. Ekki hefur þetta
þó ennþá orðið til þeirra hug-
myndatengsla og likast til skipti
engu máli fyrir kaupmáttinn þó
að 7 vísitölustigum yrði sleppt á
þr'ggja mánaða fresti. En það
skyldivera að þaö væri ekki mála
sannast?
Nú eru kjarasamningar fram-
undan. ASt setur fram kröfur um
fyllri visitölutryggingu en verið
hefuri gildi. Hins vegar eru starf-
andi nefndir vinnumarkaðarins
og rikisstjórnarinnar til þess að
kanna visitölumálin og virðist þar
vera stefnt að þvi að minnka visi-
tölutryggingu eitthvað. Ekki er
hægt að segja fyrir um það hvað
ofan á verður.
Fiskverð hefur ekki fram að
þessu verið tengt visitölu og
afurðaverð sjávarútvegsins hefur
ekki heldur verið tengt visitöiu.
Við hvorugt þetta verður unað
lengur. Hvort sem visitölu-
greiðslur eru réttlátar eða ekki,
hvort sem þær eru til gagns eða til
skaða, þá er það eitt vist að það er
óviðunandi að ekki sitji allir við
sama borð i þessu efni sem öðr-
um.
Samskipti við iðnaðinn
Um nokkurra ára skeið hefur
verið sambúðarvandi milli
iðnaðar og sjávarútvegs. Þessi
vandi hefur verið búinn til af
Félagi Isl. iðnrekenda og var
lengi vel látinn afskiptalaus áf
talsmönnum sjávarútvegs. Þó fór
svo um siðir að ekki var hægt að
láta stöðugar árásir Félags isl.
iðnrekenda algjörlega um eyru
þjóta. En iðnrekendur gengu svo
langt að bera fram tillögur, og
berjast fyrir þeim, um að þrengja
hag sjávarútvegsins. En vanda-
mál Islensks atvinnulifs hefur
ekki verið það að ein atvinnugrein
eöa fleiri byggju við of rúman
hag. Þvi' miöur hafa allar at-
vinnugreinar að jafnaði búið við
of þröngan hag. Það á ekki sist
við um undirstöðugreinar, eins og
framleiðsluatvinnuvegina og skal
þó ekki úr þvi dregið að ýmsar
þjónustugreinar i verslun, iðnaði
og samgöngum fylgja þar fast á
eftir. Atvinnuvegunum er þvi
meiri þörf á að snúa bökum sam-
an og vinna sameiginlega að
hagsmunamálum atvinnulifsins
en að troða skóinn hver niður af
öðrum.
Rikisstjórnir hafa fengið sinn
skammt af brigslum frá Félagi
isl. iðnrekenda og hefur svika-
brigslin borið hæst. Ýmsir hafa
orðið til að leggja trúnað á þetta,
meðal annars sú rikisstjórn sem
nú situr. Til þess að ákvarða hver
þessi aðstöðumunur væri setti
forsætisráðherra á fót nefnd til
þess að kanna þessi mál til botns,
að svo miklu leyti sem hægt væri.
Þessi nefnd hefur nú lokið verk-
efnisi'nuog skilað skýrslu. Nefnd-
inbyggðiathugun sina eingöngu á
þeim þætti starfsskilyrða, sem
ræðst á innlendum vettvangi,
þ.e.a.s. verðmyndunar- og
gengisskilyrði, skattlagningu,
fjármagnskostnað og aðgang að
fjármagniog opinber framlög og
þjónustu. Allt of viðamikið verk-
efni hefði reynst að bera saman
þá þætti sem ráðast af stjórn-
völdum annarra landa, þó að það
sé þýðingarmikill þáttur heildar-
samanburðar og ekki verði
lagður réttlátur mælikvarði á
starfsskilyrðin nema það sé gert.
En þar vegur þyngst, að minni
hyggju, þeir gifurlegu styrkir,
sem sjávarútvegur nýtur viða i
þessum heimshluta.
En þó að aðeins sé notaður inn-
lendi samanburðurinn verður
niðurstaðan sú að staða fisk-
iðnaðar er ndikru verri en sam-
keppnisiðnaðar. Það verður verk-
efni fiskiðnaðarins á næstunni að
fá það leiðrétt, þvi að sjálfsögðu
er ekkert réttlæti i þvi að þessar
greinar, sem að öllu öðru leyti eru
sambærilegar, búi ekki við sömu
skilyrði af hálfu stjórnvalda.
Ef reynt er að bera saman
starfsskilyrði samkeppnisiðnaðar
og útgerðar verður örðugra um
nákvæman samanburð, þar sem
greinamar eru mjög ólikar I eðli
sinu. Niðurstaða nefndarinnar
var sú að þessi skattfriðindi séu
hagræði fyrir útgerðina en á þvi
yrði þó að hafa ýmsa fyrirvara.
Hins vegar erum við ekki einir I
heiminumoghiðendanlega matá
þessu efni hlýtur að byggjast á
þvi hvernig skattgreiðslum sjó-
manna er háttað i nágrannalönd-
unum, þvi að fyrirkomulag skatt-
greiðsla þar hlýtur einnig að
marka heildarskilyrði útgerðar i
þessum heimshluta. Og það er
mat þess, sem þessar linur ritar,
að þegar tillit er tekið til allra
hluta i' samhengi séu starfsskil-
yrði útgerðarinnar nokkru lakari
ensamkeppnisiðnaðarins. Og það
er einmitt ein af meginniðurstöð-
um starfsskilyrðanefndar, og sú
eina sem er sérstaklega undir-
strikuð, að mismunun i starfsskil-
yrðum verði ekki rétt metin,
nema litið sé til allra megin sviða
starfsskilyrða i senn.
Mér virðist þvi að götustráks-
legar upphrópanir iðnrekenda á
liðnum árum séu markleysa ein.
Allar rikisstjórnir hafi lagt fullt
kapp á að standa við þau fyrirheit
sem gefin voru við inngönguna i
EFTA. Og að þær hafi staðið við
þau fyrirheit og riflega það, þvi
að nú þarf sjávarútvegurinn að
fara að heimta rétt sinn að nýju.
Hitt er svo annað að sjálfsagt er
að samræma ýmsa þætti, sem eru
þess eðlis að hægt er að samræma
þá. Hins vegar eru fjölmargir
þættir svo sérstakir fyrir hverja
atvinnugrein að ekki er hægt að
samræma þá öðrum atvinnu-
greinum. T.d. verður lánafyrir-
greiðsla til þeirra sem búa við
langan birgðatima að vera meiri
en til hinna sem geta selt vöru
sina og þjónustu án verulegs
dráttar. Ekki verður heldur sam-
ræmd lánafyrirgreiðsla til þeirra
atvinnugreina sem búa við
mikinn stofnkostnað og hinna þar
sem stofnkostnaður er lægri. Og
þannig mætti lengi telja.
Þjónustuiðnaður og að nokkru
leyti landbúnaður og búvöru-
framleiðsla búa við há opinber
gjöld. Þetta er svo aftur bætt i
verðmyndanaskilyrðunum.
Þessu þurfti að breyta. Þó svo að
það færði nefndum greinum litinn
sem engan ábata kæmi það i veg
fyrir alls konar misræmi, eins og
þegar þjónustugrein verður að
hluta til samkeppnisgrein, eins og
nýleg dæmi eru um. Þar að auki
er það til hagsbóta bæði fyrir
samkeppnisiðnað og sjávarútveg
að gjöldum sé létt af þjónustu-
greinunum.
% /y\æ<**41■ Sérhært vélaverkstæði í viögerðum á
V bensín- oq dieselvélum í bifreiðum oq
w I liwlÍVvl bensín- og dieselvélum í bifreiðum og
með 30 ára • Borum vélarblokkir
■ • Rennum ventla og ventilsæti
|*^W|*|^ | y • Plönum vélarblokkir og hedd
J • Rafsjóöum á sveifarása
m,' M
«**

II ,
. v? v v
k\‘S~
ítr't — •
JL .
U1 b \
VÉLAVERKSTÆÐI
VARAHLUTAVERSLUN
Þ.JONSSON & CO.
SKEIFUNNI 17 REYKJAVÍK SIMAR 84515/84516