Tíminn - 04.04.1982, Blaðsíða 26

¥é
'vSOf '» 1 1 S .> 'C pff'rrr/rj!^
Sunnudagur 4. apríl 1982
99Glæpir mínir eru
takmarkalausir’ ’
— Síðari hluti um réttarhöldin í Moskvu og hreinsanir Stalíns 1936-38
■ Fyrri grein um réttarhöldin i
Moskvu og hreinsanir Stalins var
birt fyrir viku. Þar var meðal
annars listi yfir helstu sakborn-
inga og við endurtökum hann ekki
hér, nægir aö taka fram að d á-
kærendabekknum sátu menn sem
allt sitt lif höfðu starfað i þágu
bolsévika og lagt sitt af mörkum
til að byltingin gæti heppnast
1917, menn sem höföu verið nán-
ustu samstarfsmenn Lenins i ára-
tugi en beðið lægri hlut i valda-
baráttunni eftir láthans árið 1924.
Ótviræður sigurvegari þeirrar
orrahriðar var Josif Júgasvili,
Jósif Stalin, sem hafði svo litið
bar á treyst stöðu sina innan
flokkskerfisins uns ekki varð við
honum hróflaö, haföi aukinheldur
haft lag á aö deila og drottna,
tefla andstæðingum sinum hverj-
um gegn öörum svo þeir náðu
aldrei að mynda samfellda and
stööufylkingu fyrr en þaö var
oröið of seint. Leiötogi andstöð-
unnar við Stalin, og sá sem hann
óttaðistmest, Leon Trotskij, var
sendur i útlegö árið 1929, banda-
menn hans að fornu og nýju unnu
sér það til lifs og áframhaldandil
valda að fordæma hann en viður-
kenna Stalin sem hinn eina rétta
arftaka Lenins. Og sósialisminn
gekk sinn gang i einu landi undir
nýrri efnahagsstefnu og ekki leið
á löngu þar til allt var kömið i
kalda kol. Efnahagsleg vandamál
voru hrikaleg, ýmis þjóðnýtingar
og samyrkjuáform höfðu þegar
beöiö skipbrot þótt þaö væri auö-
vitað aldrei viöurkennt, innan-
lands magnaðist aukinheldur óá-
nægja meðvondan skort á mann-
réttindum, skrifræði og siaukin
völd leynilögreglunnar GPU,
siöar NKVD. Þótt staða Stalins
væri á yfirborðinu jafn trygg og
hún frekast gat orðiö fannst hon-
um sér alltaf ógnað og upp úr 1930
haföi myndast ný blokk i stjórn-
málaráðinu sem fylgdi forskrift
hans ekki nema miðlungi vel,
þótti honum. Helstur leiðtogi
þeirra sem Stalin þótti andæfa sér
var Sergei Kirov, flokksleiðtogi i
Leningrað og bar svo við að hann
var myrtur siðla árs 1934. Morð-
inginn var félagi i ungliöahreyf-
ingu kommúnista, Nikólaév að
nafni, heldur óstöðugt ungmenni,
og þykir flestum núoröið sannað
að Stalin og nótar hans hafi staöið
á bak við moröið. Með þvi að láta
myrða Kirov sló Stalin tvær
flugur i einu höggi: losaði sig við
hugsanlegan keppinaut, og fékk
kærkomna átyllu til að láta til
skarar skriða gegn „gömlum
bolsévikunum”, félögum Lenins,
mönnunum sem höfðu barist gegn
honum ásamt Trotskij en hann
hafði látist taka i sátt. Þessir
menn voru handteknir fljótlega
eftir moröið á Kirov og dæmdir
bak viðluktar dyr en snemma árs
1936 þótti Stalin hæfa að sýna nú
veröldinni hvurslags svika-
hrappar þeir hefðu alla tið verið
og lét setja upp opinber réttar-
höld. Svo undarlega bar við að
sakborningar kepptust við að játa
þótt engum blandist nú hugur um
— nemahelst Albaniukommum —
aö játningar þeirra voru til-
búningur einn, þvaðurfrá upphafi
tilenda.En þeir voru allir skotnir
fyrir.
Samsæri um að myrða
Stalin
Réttarhöldin voru haldin i
þrennu lagi, fyrst árið 1936 þegar
aðalsakborningar voru þeir
Sinovév og Kamernev, óað-
skiljanlegir aö vanda, árið 1937 er
Júri Pjatakov þótti helstur þeirra
er leiddur var fyrir dóm, og 1938
en þá var „dýrmætasta barn
flokksins” (að sögn Lenins) leitt
fyrir rétt: Nikolæ Búkharin. Það
fór þó ekki milii mála hjá sak-
sóknara, Andrei Vysjinskij, hver
stóð á bak við öll þau samsæri
sem gömlu bolsévikarnir voru
sakaðir um að hafa tekið þátt i, en
það var auövitað Trotskij. Er
skemmst frá þvi að segja að ef
marka má Vysjinskíj (sem menn
skulu fyrir aUa muni ekki gera)
þá höföu hinir fyrrum kumpánar
Lenins staðið i stöðugu sambandi
við Trotskij eftir að hann var rek-
inn úr landi og höfðu játast undir
samsæri á hans vegum um að
myrða Stalin og alla þá ástsælu
leiðtoga sem með honum stýrðu
Sovétrikjunum, ná völdum i rik-
inu og gott ef ekki koma þar á
fasistastjórn enda stóð Trotskij
aö sögn saksóknara i dularfullu
makki með nasistum i Þýska-
landi og hafði oft átt fundi með
Rúdolf Hess, staðgengli Hitlers.
Undir umjón Vysjinskij röktu
sakbomingarnir I smáatriðum
hvar, hvenær og hvernig þeir
höfðu hitt Trotskij á undanförn-
um árum, eða þá son hans Sedov,
og hvað hafði verið rætt. Það var
stundum sem þeir væru í keppni
um hver gæti játaðá sig hryllileg-
ustu glæpina og viðurkennt al-
gera sekt sina á sem tilþrifamest-
an hátt.
Krestinskij: Glæpir minir gegn
föðurlandinu og byltingunni eru
takmarkalausir.
Khódsjaév: Við munum ekki
geymast i sögunni sem menn sem
hafa þjónað alþýðunni, menn sem
hafa unniö nýtileg störf, hver svo
sem þau eru. Ef við geymumst
yfirleitt f sögunni verður það sem
forhertir bófar, undirheimalýður,
sem hafa fyrirgert æru sinni og
samvisku.
Rósengolts : Ég hrópa : Megi
hin miklu, öflugu og fögru Sovét-
riki lifa, blómstra og styrkjast.
Megi þau halda frá sigri til sig-
urs, og brosandi sól sósialismans
skina yfir þeim. Lifi bolsévika-
flokkurinn með hetjudáðum
sinum og heföum. Bestu hefðum i
heimi undir forystu Stalins. Vei
þeim sem vikur af linu flokksins,
hversu smátt sem það skref er.
Jagóda: Ég myndi ekki voga
mér aö biðja um náð ef ég vissi
ekki að þessi réttarhöld væru
hápunkturinn á eyðileggingunni á
gagnbyltingunni, aö hið illa hefur
veriö burt rekiö, að land sovét-
anna hefur sigrað, aö það hefur
barið gagnbyltinguna sundur og
saman. Sú staöreynd að ég og
þeir sem mér eru samsekir sitj-
um hér á ákærendabekknum
sýnir að alþýða Sovétrikjanna
hefur unnið frækilegan sigur á
gagnbyltingunni.
Og Búkharin lét ekki sitt eftir
liggja: Fyrirfram get ég imyndað
mér aö Trotskij og aðrir banda-
menn minir I þeásum glæpum, og
sömuleiöis Annað alþjóöasam-
bandið, munu reyna að verja okk-
ur sakborningana og ekki síst
mig. Ég hafna þeirri vörn vegna
þessaðéghef beygt hné min fyrir
föurlandinu, fýrir flokknum og
fyrir alþýöunni. Viðbjóðsleg verk
min eiga engin takmörk... Allir
sjá hversu viturlega þessu landi
er stýrt og að Stalín má þakka
fyrir þaö.
Krestinskij neitar ákær-
um
Og svo framvegis og svo fram-
vegis. Það er varla hægt aö segja
■ Stalin, blóöþyrstur leiötogi.