Tíminn - 27.04.1982, Blaðsíða 14

Þriðjudagur 27. april 1982
14_____________
heim ilistím inn
umsjón: B.St. og K.L.
Grænmeti!
Aspas, agúrka, blómkál,
dill, graslaukur, steinselja,
blaðlaukur, salat, spínat,
kál, sellerí, tómatar,
paprika, hvítkál
SKRÍÐA
Rætur!
Gulrætur, rósinkál,
laukur, baunir, sellerírót,
kartöflur
GANGA
Ávextir, ber!
Ný og frosin, niðursoðin
án sykurs
SKOKKA
■ Kolvetni fara mishratt út í blóöiö
■ Nú á dögum fer fólk oft i læknisrannsóknir meö reglulegu millibili,
þótt ekkert sérstakt sé athugavert viö heilsuna eftir því sem best
verður vitaö. Þetta verður til þess aö hættulegir sjúkdómar uppgötvast
yfirleitt fyrr nú en áöur, og þvi er auöveldara aö koma i veg fyrir slæm-
ar aflciðingar þeirra.
Þegar fólk fer i rannsókn hjá Hjartavernd er m.a. rannsakaö sykur-
þoliö. Ef sykurþoliö reynist skerl er fólk beöið aö koma I aöra rannsókn
scm er cnn nákvæmari og siðan, ef ástæöa þykir til er skrifaö bréf til
viðkomandi heimilislæknis. Ilann ráöleggur sföan sjúklingi sinum viö-
eigandi mataræöi eöa meööl. Um þaö bil 5% þeirra sem koma til rann-
sóknar cru með skert sykurþol, cn segja má að um 1% sé meö sykur-
sýki.
Sykur, síróp, hunang,
þrúgusykur
■ llollur matur geröur lystilegri meö skemmtilegum og hugmynda-
rikum skreytingum
Agúrka
Salatblað
Pera
Agúrka
Pera
Appelsína
Gulrót
Salatblöð
Vínber
Pylsubrauð
Ostur
Egg
Spœgipylsa
Ávaxtaálegg
Banani
Agúrka
Vínber
Tómatur
Salatblöð
Hnetur
Rúsínur
Skert sykurþol krefst
baráttu við aukakílóin
• Oft eru þeir, sem hafa skert
sykurþol of þungir. Þá annar
briskirtillinn ekki þeim kröfum
sem aukinn likamsþungi gerir til
starfsemi hans en þetta getur lag-
ast ef hægt er að losna við nokkur
kiló.
Þeir sem eru á takmörkunum
með að teljast sykursjúkir eða
hafa skert sykurþol, þurfa mjög
að aðgæta mataræði sitt og sjá til
þess, að hafa nóga hreyfingu.
Hér áður fyrr var mataræðið
lengi vel eina meðhöndlun sem
sykursjúklingar fengu og þó nú sé
hægt aö hjálpa þeim með meðöl-
um, þá er mataræðið alltaf mikil-
vægasti grundvöllurinn.
Það eru nokkrar reglur sem
gott er að hafa i huga fyrir þá sem
eru á mörkunum:
1. Gott er að borða heldur
margar smáar máltiðir yfir dag-
■ Tómatplöntuna þarf aö binda
upp, þvi greinin þyngist, þegar
ávextirnir fara aö vaxa
inn i stað fárra stórra til að
forðast sveiflur i bióösykrinum.
2. Fæðið þarf aö veratrefjamik-
ið sem fæst með þvi að boröa
gróft brauö og grænmeti.
3. Nauðsynlegt er að sneiða hjá
hreinum sykri og einnig að neyta
sem minnstrar fitu. Góður siður
er að skera alla sjáanlega fitu ut-
an af kjötinu,nota fitusnauðan ost
og undanrennu i staö mjólkur.
Það er auðvitað erfitt einkum
fyrst i stað að venja sig algerlega
á sykurlaust fæði en t.d. i kaffi og
te er hægt að nota sakkarin og nú
er meira að segja farið að aug-
lýsa sykurlaust sælgæti.
I mataræðis-leiöbeiningum,
sem timaritið „Jafnvægi” birti
fyrir ári siðan er þó heldur varað
við miklu áti á sliku „sykurlausu
sælgæti”. Þar segir að sykur-
lausa sælgætið innihaldi ekki
• Það má vel vera að sumum
þyki þaö ótrúlegt, en með góðri
umhirðu á að vera hægt að rækta
þriflegar tómatplöntur og jafnvel
paprikuplöntur i blómsturpottum
i gluggakistunni, þar sem sólar
nýtur vel. Auðvitað er þetta allt
miklu þægilegra ef til eru gróöur-
hús, en þaö er gaman að reyna
hvernig þetta tekst i venjulegum
gluggum.
Tómata-fræin eru tekin úr vel
þroskuðum tómat, skoluð varlega
úr aðeins volgu vatni, en látin
siöan á eldhúspappir, sem drekk-
ur i sig vætuna og fræin látin svo
þorna á sólrikum stað.
Gott er að sá tómata-fræjunum
i sendna mold i litlar krúsir fyrst i
stað. Setja gegnsætt plast yfir og
láta krúsirnar standa i góöum
hita (22-25 gr). Þegar fræin fara
að spira, skal gæta þess að
plönturnar standi i mjög björtum
og hlýjum staö og mega þær ekki
venjulegan sykur, en oftast ein-
hverja aðra tegund af sykri sem
einnig þarfnast insúlins til að nýt-
ast i likamanum. Þar að auki
inniheldur þetta góðgæti nær allt-
af mikla fitu. Þvi er rétt að borða
slikt ekki nema sjaldan og þá að-
eins t.d. tvo litla bita af súkkulaði
sem eftirrétt við máltið. Venju-
legt suðusúkkulaöi er álika kol-
vetnisrikt og má einnig nota á
sama hátt og sykurlausa súkku-
laðið.
Kolvetni finnst i mörgum
gerðum sykurs og sterkju. Kol-
vetni breytast yfir i sykur i
likamanum, mismunandi hratt
eftir þvi hvaða tegund kolvetna
viö neytum. Kolvetni fáum við
nær eingöngu úr jurtafæðu,þó er
kolvetni einnig i mjólk (mjólkur-
sykur).
Þær tegundir kolvetna sem
þorna. Halda verður jöfnum raka
á moldinni.
Þegar tómatplönturnar stækka
þarf að binda þær upp og láta þær
njóta stuðnings af bambus-priki
eða einhverju sliku og gott er að
klipa af alla aukaanga og hliðar-
sprota, svo allur krafturinn fari i
aöalgreinina sem bera á tómat-
ana.
Papriku-fræin er létt aö fjar-
lægja úr ávextinum. Það á að
fara eins með þau og tómatfræin
bæði fyrir sáningu og eftir.
Ávextir paprikunnar eru fyrst
grænir og þannig eru þeir oft
notaðir en ef þeir eru látnir
þroskast lengur verða þeir
rauðir.
Ef þaö tekst að láta
papriku-plöntu lifa af veturinn,
þá verða ávextirnir næsta ár bæði
stærri og þroskast fyrr. Gott er aö
klipa af aukasprotana eins og af
tómatplöntunum.
hvað hægast fara út i blóðið er
kolvetni frá kartöflum, grófu
brauði, korni, grjónum og græn-
meti.
Hér sjáum við töflu með mynd-
um um hversu kolvetni fara mis-
munandi hratt út i blóðið. Græn-
metið er greinilega hollast:
Sykur og kökuát okkar
fslendinga er allt of mikið og
heilsu okkar vegna er nauðsyn-
legt að minnka það. Hvernig væri
að byrja á börnunum og kenna
þeim aö neyta hollrar fæðu og
minnka þvi sælgætiskaup en gefa
þeim til dæmis gulrót eða annað
grænmeti. Það er hægt að útbúa
margt skemmtilegt úr brauði og
grænmeti og ávöxtum sem getur
verið skrautlegt á afmælisborði
ogljúffengt. Hér koma nokkrar
hugmyndir:
■ Papriku-plantan er hið
fallegasta gluggablóm, með eða
án ávaxta.
HÆGT ER AÐ RÆKTA TÓMATA
OG PAPRIKUPLÖNTUR
VIÐ SÓLRÍKA GLUGGA
Gód
húsrád
Dökk rönd í
skyrtukraganum
■ Oft vill myndast dökk
rönd innan i skyrtu- eða
blússukraganum, sem erfitt
er að ná og alls ekki hverfur,
þótt flikin sé sett i venjuleg-
an þvott i þvottavélinni. Þá
er gott að hella sápulegi sem
nota á til uppþvottar á dökku
röndina, bursta kragann
með mjúkum bursta og hafa
helst svamp undir. Sfðan má
þvo flikina á venjulegan hátt
og nú á dökka röndin að
hverfa, þvi að sápulögurinn
er gerður til þess að leysa
upp fitu og þvi vel til þess
fallinn að ná úr svona
óhreinindaröndum.
Hvítar rendur á
leðurstígvélum
■ A veturna er notað salt á
götur til þess að ná burtu
klaka og hálku, en saltiö vill
setjast á skó og stigvél og
myndast þá hvitar rendur
sem erfitt er að ná af. Ef
rendurnar koma i ljós aftur,
þótt þær hafi verið þvegnar
burt með sápuvatni, áður en
skóáburður var notaður þá
er gott ráð að reyna að ná
saltröndunum með ediks-
blöndu.
Rauðvínsblettir
■ Þaö þykir meiri háttar
óhapp ef svo illa vill til að
rauðvin hellist ofan i ljóst
gólfteppi. En þá er gott að
vera viðbragösskjótur og ná
i kartöflumjöl og strá þvi og
jafnvel nudda þvi niöur i
gólfteppið. Kartöflumjöliö
dregur' i sig rauðvinið og
myndar bleika skán sem
siöan má taka með höndun-
um upp af teppinu. A eftir
má svo ryksuga upp það sem
eftir er af kartöflumjölinu á
gólfteppinu.