Tíminn - 27.05.1982, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 27. mai 1982

7
erlent yfirlit
■ FYRIR skömmu voru liöin tvö
ár frá dauöa Titós marskálks. Þvi
var spáö aö upplausn og glund-
roöi myndi brátt koma til sögu i
Júgóslavíu eftir fráfall Titós sem
haföi stjórnað meö harðri hendi
og notið þess, aö hann haföi unniö
sér traust og viröingu þjóöarinn-
ar fyrst sem leiötogi skæruliða-
hreyfingarinnar, sem baröist
gegn Þjóöverjum á heimsstyrj-
aldarárunum og siöar fyrir aö
brjótast undan yfirdrottnun
Rússa.
Titó varö á þennan hátt þjóð-
hetja. Engum nema honum heföi
heppnazt aö halda saman riki,
sem er jafn sundurlaust og Júgó-
slavla og gera þaö svo áratugum
skipti. Oft þurfti hann lika aö
gripa til haröra aögeröa sem öör-
um heföi ekki liöizt.
Nú eftir fráfall hans eru farnar
aö birtast bækur og blaöagreinar
i Júgóslaviu þar sem þaö er fyrst
dregiö aö ráöi fram i dagsljósið
hvilikt hörkutól Titó gat veriö i
skiptum viö andstæöinga sina.
Jafnframt eru farnar aö birtast
lýsingar á þvi hvilikur ævintýra-
■ Milka Planinc
Kona tekur við
stjórnarforustu
Hún á að hafa gætur á Dolanc
■ Dolanc (til hægri) vill ná sæti Titós.
maður hann var I kvennamálum.
Hvort tveggja þetta var aö
sjálfsögöu bannaö meöan Titó var
á lifi.
TITÓ haföi haldiö þannig á
málum, aö enginn maöur var
undir þaö búinn aö taka viö hlut-
verki hans. Hann mælti þvert á
móti svo fyrir, aö komiö yröi á
samvirkri forustu helztu ráöa-
manna flokksins eftir fráfall
hans. Þessu hefur veriö fylgt
hingað til.
í vetur fóru fram kosningar til
þingsins I Júgóslaviu. tirslit
þeirra uröu ekki neitt söguleg, þvi
að Kommúnistaflokkurinn hlaut
öll þingsætin aö vanda. Fyrsta
verk hins nýkjörna þings var aö
kjósa nýja rikisstjórn til fjögurra
ára. Þvi er lokiö fyrir nokkru og
hefur það vakiö sérstaka athygli,
aö kona var valin sem forsætis-
ráöherra. Hún er eina konan i
stjórninni.
Hinn nýi forsætisráöherra heit-
ir Milka Planinc. Hún er 57 ára
gömul. Hún var seytján ára aö
aldri, þegar hún gekk i skæruliöa-
hreyfinguna. Hún vann sér þar
mikiö álit og hlaut viöurkenningu
Titós fyrir framgöngu sina. Tvi-
tug aö aldri gekk hún i Kommún-
istaflokkinn og starfaöi siðan á
vegum hans i Króatiu, þar sem
hún er fædd og uppalin.
1 fyrstu fékk Planinc þaö verk-
efni aö vinna i þeirri deild flokks-
ins, sem sá um kennslumál og
menningarmál önnur. Hún hækk-
aði i tign enda fylgdist Titó meö
henni.
í lok sjöunda áratugarins og þó
einkum á árinu 1970 fór mót-
spyrna gegn kommúnistum mjög
vaxandi i Króatiu, enda töldu
Króatar að Serbar beittu þá ó-
rétti. Serbar eru fjölmennasti
þjóðflokkurinn i Júgóslaviu en
Króatar eru sá þjóöflokkurinn
sem er bezt settur efnahagslega.
Titó taldi aö veruleg hætta væri
á feröum i Króatiu og ákvaö aö
bæla alla mótspyrnu þar niður
meö haröri hendi. Hann taldi sig
hafa góöa reynslu af Planinc frá
striösárunum og fól henni þvi
stjórn flokksins I Króatiu.
Hún fékk þaö hlutverk aö bæla
mótspyrnuna niöur og uröu ekki I
tiö Titós meiri „hreinsanir” i
Júgóslaviu en I Króatiu undir for-
ustu Planinc. Siöan hefur hún far-
ið meö flokksforustuna þar, unz
hún tók við forsætisráöherraemb-
ættinu um miðjan þennan mánuö.
Þótt Planinc reyndist hörö i
horn að taka I Króatiu undir leiö-
sögu Titós munu leiötogar komm-
únista ekki óttast aö hún sækist
eftir að veröa einráö. Þvert á
móti er taliö, aö hún hafi veriö
valin I forsætisráöherrastööuna
vegna þess, aö hún þyki líkleg til
aö reyna aö gæta jafnvægis og
fylgi trúlega fyrirmælum Titós
um samvirka forustu.
Meiri hætta er talin á, aö sá
maöur, sem tók viö embætti inn-
anrikisráöherrans, Stane Dolanc,
hafi áhuga á aö veröa „hinn
sterki maður”. Undir innanrikis-
ráöherrann heyra löggæzlan og
öryggismálin innanlands. Kunn-
ugt er, aö Dolanc fylgir þeirri
stefnu Titós aö vilja taka hart á
allri mótspyrnu.
Dolanc er jafnaldri Planinc 57
ára. Hann er upprunninn i Slóv-
eniu og starfar I kommúnista-
flokknum þar. Hann var I hernum
1941-1960 en fór þá úr honum og
gekk i þjónustu flokksins.
Utanrikisráöherra er Lazar
Majsov sem er ættaöur frá Make-
dóniu. Hann hefur veriö sendi-
herra hjá Sameinuðu þjóöunum
og i Moskvu.
STJÖRNIN er þannig skipuö aö
þar eiga sæti fulltrúar frá öllum
hinum sex fylkjum i Júgóslaviu
og tveimur heimastjórnarhéruö-
um. Aöalþjóöflokkarnir i Júgó-
slaviu eru ekki færri en átta, en
auk þess eru allmörg smærri
þjóöflokkabrot.
Þetta veldur aö sjálfsögöu
auknum átökum i landinu og bar
á þessum árekstrum i vaxandi
mæli siöustu valdaár Titós. Siöan
hafa þeir magnazt en hvergi hef-
ur þó soðið alvarlega upp úr,
nema I Kosovo, þar sem meiri-
hluti ibúanna er af albönskum
ættum. Þar hefur oft komiö til
blóöugra átaka siöustu mánuöi,
þótt lögregluvald hafi veriö stór-
aukiö.
Þing Kommúnistaflokksins
mun koma saman 26.-29. júni
næstkomandi. Þaö veröur fyrsta
þing flokksins eftir fráfall Titós.
Búizt er viö aö þar veröi ákveönar
ýmsar breytingar á starfsháttum
og stefnu flokksins og miöstjórn
flokksins endurnýjuö aö verulegu
leyti en þar eru gömlu skæruliö-
arnir enn i miklum meirihluta.
Taliö er aö efnahagsmálin og
þjóöflokkadeilurnar veröi aöal-
mál þingsins. Efnahagsvandinn
haföi aukizt sföustu valdaár Titós
en viö þaö hefur bætzt aö siöustu
tvö ár hafa veriö Júgóslövum
mjög erfiö á efnahagssviöinu.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
erlendar fréttir
■ Herþota meö Exocet-eldflaug (t.v.) en þær hafa spilað stórt
hlutverk i Falklandseyjadeilunni.
BRETAR
MISSA
2 SKIP
— tundurspillinum
Coventry sökkt og yfir-
gefa varð birgðaskip
eftir að það varð fyrir
Exocet-eldflaugum
■ Nú er vitaö að tundur-
spillinum HMS Covenlry var
sökkt i loitárásum Argentinu-
manna i fyrradag en áður
hafði verið sagt að skipið væri
aðeins laskað. 20 áhaínar-
meðlimir Coventry fórust og
um 20 aðrir eru særðir.
Birgöaskipið Atlantic
Coveyer varð fyrir árásum
Exocet-eldílauga og varð að
yfirgefa skipið, en 4 meölimir
áhafnar þess fórust.
Varnarmálaráöherra Breta
Nott sagði i breska þinginu er
hann flutti þvi fregnir af þess-
um sköðum aö HMS Coventry
hefði tekist að skjóta niður
fimm flugvélar Argentinu-
manna i bardögunum en hann
hefði jafnframt hlotiö mikið
tjón af sprengjum þeim sem
vélarnar vörpuðu á skipið.
í farmi birgöaskipsins
Atlantic Conveyer voru m.a.
Harrier-þotur en þær höfðu
verið fluttar frá boröi áður en
skipið varð fyrir árásum.
Tvær Exocet-eldflaugar hittu
skipið.
Áhafnir beggja skipa sem
lifðu af árásirnar, 450 menn,
komust örugglega um borð i
önnur skip flotans.
Innan breska ílotans hefur
þessum degi verið lýst sem
„degi hörmunga” en þótt tjón-
ið sé alvarlegt þá er manntjón
ekki eins mikið og upphaflega
var óttast.
Þrjár velheppnaðar árásir
voru gerðar á flugvöllinn við
Port Stanley i lyrradag og
Bretar eru nú reiðubúnir að
hefja sókn i átt til þess staðar,
en Nott sagði að hernaður
Breta á eyjunum hefði hingaö
lil farið eftir áætlun.
Thatcher forsætisráðherra
sagði að þrátt íyrir þetta tjón
hefði baráttuþrek og ákveðni
Breta ekki minnkað.
Argentinumenn segja aö
tvær Harrier-þotur hafi veriö
skotnar niður en þær gerðu á-
rás á strandgæslubát á
Falklandseyjasvæðinu, einn
áhafnarmeölima bátsins mun
hafa farist og tveir særst, ekki
var getið um hvenær eða hvar
þetta átti sér stað.
Sáttatillagan
Fulltrúar Argentinu hjá SÞ
hafa gefið til kynna samþykki
sitt við sáttatillögu ira i Falk-
landsey jadeilunni en hún felur
m.a. i sér að aöalritari SÞ ieiti
þegar i staö eftir vopnahléi á
milli deiluaöila. Forsætisráö-
herra Argentinu hefur lýst til-
lögunni sem mjög aðgengi-
legri og sagði að Argentinu-
menn gætu sætt sig við hana.
öryggisráðið hefur
samþykkt tillögu Ira.
PÁFINN TIL
ARGENTÍNU
■ Jóhannes Páll pái'i mun
heimsækja Argentinu dagana
11. og 12. júni, i kjölíar heim-
sóknar sinnar til Bretlands.
Auk þessarar heimsóknar þar
sem hann mun biöja fyrir lriði
er liklegt aö hann heimsækji
landið aftur snemma á næsta
ári en þá er áætluð ferð páfa
um fleiri lönd S-Ameriku.
Páfinn hefur skrifaö Galteri
forseta Argentinu bréf þar
sem hann segir aö hann liti á
heimsókn sina til Bretlands
sem friðarferð, og i bréfinu
leggur hann áherslu á hlut-
leysi sitt vegna þessarar
ferðar. Ekki megi lita á ferð-
ina á pólitiskan hátt.
F-16 þotur til ísrael
■ Bandarikjamenn og ísra-
elar hafa ákveöiö að taka að
einhverju leyti upp hernaðar-
samvinnu þá sem lögð var af
er lsraelar innlimuðu Golan-
hæðir
Ein fréttsegir að Pentagon
hafi sagt Bandarikjaþingi, i
trúnaði, að það sé reiðubúið að
selja Israelsmönnum 75 þotur
af gerðinni F-16.