Tíminn - 03.06.1982, Qupperneq 8

8
FIMMTUDAGUR 3. JÚNÍ 1982
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gísli Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi:
Oddur V. Ólafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon. Umsjónarmaður Helgar-Timans:
lllugi Jökulsson. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghildur
Stefánsdóttir, Egill Helgason, Friðrik Indriðason, Heiður Helgadóttir, Jónas
Guðmundsson, Kristinn Hallgrímsson, Kristin Leifsdóttir, Ragnar Örn Pétursson
(íþróttir), Sigurjón Valdimarsson, Skafti Jónsson. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti
Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Elín
Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjánsson, Kristín
Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Síðumúla 15, Reykjavík. Sími: 86300.
Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsímar: 86387 og 86392.
Verð i lausasölu 7.00, en 9.00 um helgar. Áskrift á mánuði: kr. 110.00. — Setning:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
á vettvangi dagsins
„Verktakar”
- skærulidar
eftir Guðmund P. Valgeirsson, Bæ
Mikil áföll fyrir
þjóðarbúid
■ Það er staðreynd, sem þjóðin verður að gera sér
ljósa, að þjóðarbúið hefur að undanförnu orðið fyrir
miklum óvæntum áföllum. Staðan í efnahagsmálum
og atvinnumálum er því orðin allt önnur og verri en
um áramótin, þegar áætlanir voru gerðar um ráðstaf-
anir, sem gera þyrfti til að koma verðbólgunni niður
í 35%, eins og var markmið ríkisstjórnarinnar.
Það er nú fyrirsjáanlegt, að loðnuafli verður mjög
lítill, eða jafnvel enginn á þessu ári. Á undanförnum
árum hafa loðnuveiðarnar orðið ein mesta tekjulind
þjóðarbúsins.
Verulegar horfur eru á, að þorskafli dragist stórlega
saman. Sennilega var þorskaflinn um 40 þúsund
tonnum minni um síðustu mánaðamót en á sama tíma
í fyrra. Vonandi lagast þetta eitthvað, þegar líður á
árið, en ekki er skynsamlegt að áætla annað en
þorskaflinn verði mun minni á þessu ári en á
undanförnum árum.
Það dregur að sjálfsögðu dilk á eftir sér fyrir
þjóðarbúið, þar sem þorskurinn hefur verið drýgsta
tekjulindin.
Verðlag hefur lækkað erlendis á ýmsum sjávarafurð-
um og ekki horfur á, að það muni breytast í náinni
framtíð. Óráðið er hvaða verð fæst fyrir skreiðina, en
óvenjulega mikið hefur verið framleitt af henni á þessu
ári.
Afleiðingarnar af þessu eru þegar orðnar þungbærar
fyrir ýmsar atvinnugreinar. Vegna samdráttar þorsk-
veiðanna eru togararnir þegar reknir með stórfelldum
halla. Þessi samdráttur mun einnig reynast frystihúsun-
um mikið áfall, en ella hefði mátt búast við viðunandi
afkomu þeirra.
Hjá landbúnaðinum eru horfur ískyggilegar vegna
þess, að norski markaðurinn fyrir kindakjöt hefur að
miklu leyti brugðizt, en ekki orðið hliðstæður
samdráttur í sauðfjárræktinni og nautgriparæktuninni.
Nýja markaði er ekki að finna, nema þar sem verðið
er mjög lágt. Að óbreyttu ástandi mun þetta leiða til
margföldunar á útflutningsbótum, en litlar líkur til að
samkomulag náist um það, enda skammgóður vermir.
Það er þjóðinni óhjákvæmilegt að gera sér grein
fyrir þessum áföllum, sem þjóðarbúið hefur orðið
fyrir. Nú er ekki tími til óraunhæfrar kröfugerðar,
heldur verður að einbeita sér að því að tryggja
atvinnureksturinn svo að ekki komi til atvinnuleysis,
og treysta kaupmáttinn eftir því sem hægt er.
Stjórnarandstaöan
■ Aldrei hafa viðbrögð íslenzkrar stjórnarandstöðu
við óviðráðanlegum erfiðleikum verið ósæmilegri og
ábyrgðárlausari en nú.
I málgögnum stjórnarandstöðunnar er reynt að
kenna ríkisstjórninni um þau miklu áföll, sem
þjóðarbúið hefur orðið fyrir af völdum minnkandi
fiskafla og verðlækkana erlendis.
Þá róa stjórnarandstöðublöðin að því eftir megni að
espa upp þrýstihópa, sem reyna að knýja fram meiri
kauphækkanir en aðrir og ryðja þannig braut verulegra
almennra kauphækkana, sem atvinnuvegirnir geta
ekki borið.
Þ.Þ.
■ Mönnum er nú að verða æ
Ijósara hvern dilk launakröfur lækna
og „Verktakafélag” þeirra á vordög-
um 1981 dregur á eftir sér. Þær
kröfur voru bornar fram með þeim
hætti að menn vonuðu, að einstætt
mætti teljast og slikt kæmi aldrei
fyrir aftur. Þeir knúðu þá fram
launahækkanir, sem hafa verið al-
gert feimnismál allra þeirra er þar
komu við sögu og beittu þvi vopni,
sem öllum stóð ógn af. - Nú er sama
sagan að endurtaka sig. Hjúkrunar-
lið allra stærstu sjúkrahúsa landsins
hafa nú fetað i fótspor lækna frá þvi
i fyrra. Algert neyðarástand hefur
skapast í heilbrigðismálum þjóðar-
innar. Sjúku fólki hefur verið hent
útaf sjúkrahúsum landsins hundruð-
um saman, svo kylfa ræður kasti um
afdrif þess. Hér eru að verki eins-
konar skæruliðasveitir, sem hafa
sjúka og þjáða meðbræður sína að
„skotmarki” ef ekki verður tafar-
laust gengið' að kröfum þeirra.
Kjarasamninga samkvæmt lögum og
hefðbundnum leiðum virðir það að
vettugi og fer sina leið að settu
marki eftir ólöglegum leiðum í því
skyni að knýja fram óhóflegar
launakröfur með þau vopn í hönd-
um, sem það veit að undan verður
að láta, hversu óskammfeilnislega
sem þvi er beitt.
1 jtessum skæruhernaði er engu
líkara en að um samræmdar aðgerð-
ir sé að ræða. Þess virðist vera gætt
af hverjum hóp fyrir sig, að spenna
kröfur sínar það hátt að næsti
starfshópur telji sig hlunnfarinn í
launasamjöfnuði við hinn hópinn.
sem á undan var. Þannig getur
þetta, (og gerir það), gengið koll af
kolli. Slikt gæti gerst ársfjórðungs-
lega, ef þróunin er hagstæð, og nái
hreinlega saman svo ekkert hlé verði
i milli. - Með þessum hætti er
auðvelt að skapa þá upplausn, að
velferðarþjóðfélagið, sem hér hefur
verið byggt upp, hrynji i rúst á
stuttum tíma með þeim afleiðingum
sem enginn sér fyrir.
Það er kaldhæðnislegt, að fólk,
sem gert hefur sér að lifsstarfi
liknarstörf og lækning sjúkra, og
sumt unnið eiða í því sambandi, fer
þennan veg í broddi fylkingar með
þvílíkri hörku og láta sem það varði
litlu þjáningar þess fólks, sem þvi
hefur verið falið að annast með
mannúð og drengskap.
Þeir ráðherrar rikisstjórnarinnar,
sem þessi mál heyra undir, standa
ráðþrota frammi fyrir þessum skæru-
liðasveitum. Eftir því sem fregnir
herma hafa þeir boðið þessum
starfshópum verulegar launahækk-
anir, en við því er ekki litið. - Með
tillitsleysi er enn meira krafist, sem
ráðherramir telja sér ekki fært að
standa að nema eiga á hættu, að hver
starfshópurinn af öðrum komi á eftir
með kröfur um samskonar, eða
hærri laun og úr því verði samfelldur
skæruhernaður, sem legði þjóðfélag-
ið hreinlega í rúst. Fyrir Alþýðu-
bandalagsráðherrana er þetta beisk-
ur biti. Stjórnmálabarátta þeirra
hefur fram til síðustu tíma beinst að
því að standa að og magna hverskon-
ar kröfur á hendur atvinnurekenda
og þjóðarheildarinnar, ríkisvaldsins,
og hvergi sparað sig i þeim efnum.
Nú þegar þeir eru komnir í ábyrgð-
arstöður og ráðherrastöður horfir
málið öðruvisi við frá þeim sjónar-
hóli. Þeir standa nú frammi fyrir
eigin „uppvakningi”, sem þeir ráða
ekki við. Þetta er þeim þvi þörf
lexia, en of dýru verði keypt.
Þó skæruhernaður hjúkrunar-
fræðinga (!) sé alvarlegastur, þessa
stundina, fer því þó fjarri að þeir rói
einir á báti i þessum efnum. Fjöl-
margar aðrar stéttir eru í startstöðu
með samskonar aðgerðir. Úr öllum
áttum heyrast sífelldir kveinstafir
um skort og örbirgð þeirra sem taka
laun hjá öðrum i einhverri mynd. Ef
marka mætti þá kveinstafi verður
ekki annað ályktað, en meginhluti
þjóðarinnar sé á barmi hungurs og
neyðar likt og sagt er, og sýnt, frá
hinum svokölluðu vanþróunarlönd-
um. Þvi væri full ástæða til að leita
hjálpar annarra þjóða, líkt og gert
var i mestu hörmungum, sem yfir
land og þjóð hefur dunið, s.s. i
Móðuharðindunum.
En hvernig kemur þetta heim og
saman við þann lifsmáta þessa fólks,
sem blasir við allra augum? - þar
kemur annað upp. Ekki verður
annað séð en að nálega allir hafi
menningarmái
Sven Brasch, sam-
verkamadur Hitlers
í kirkjumálningu,
sýnir í Norræna húsinu
NORRÆNA HÚSIÐ
Galleri Niðri
PLAKATSÝNING:
SVEN BRASCH
25. - 31. mai 1981
Plakatlist
■ Danski teiknarinn og plakat-
meistarinn Sven Brasch fæddist árið
1896 og var þrem árum eldri en
samstarfsmaður hans, Adolf Hitler
er vann með honum ásamt fleiri við
að skreyta kirkju suður í Múnchen
árið 1908, en frá þessu atviki segir
Sven Brasch í sýningarskrá, er fylgir
sýningu á plakatverkum hans og nú
er haldin í Norræna-ftúsinu.
Plakatlist er ævaforn listgrein, eða
fjölmiðill. Og má vísa til múrmynd-
anna í Pompeji, eða múrmálverk-
anna og til eru tréristur frá miðöld-
um. En það er líklega ekki fyrr en
með tilkomu Iitografíunnar eða
steinprentsins að tæknilega er unnt
að gjöra plaköt i stórum upplögum,
og þá hljóp nú heldur en ekki líf i
þessa listgrein sem fjölmiðil, því
steinprentið var ódýr aðferð til
fjölföldunar.
Plaköt voru og eru einkum notuð
til að vekja athygli á leikjum,
sýningum, til að auglýsa fram-
leiðslu, eða þjónustu og þau eru
mikilvæg i stjómmálastarfi og félags-
starfi. Segja má, að möguleikarnir
séu óteljandi.
Með nýrri og fullkomnari prent-
tækni, hafa möguleikamir enn auk-
ist og má t.d. nefna risastór spjöld,
er margir nefna billboards
Frægir listamenn byrjuðu fljót-
lega að gjöra plaköt, eftir að
steinprentið kom til sögunnar og
frægastur er liklega Toulouse -
Lautrec (1864-1901), franskur mál-
ari, teiknari og plakatmaður, en
■ Mannmauramir, teikning eftir
Sven Brasch, en hún sýnir einmitt
vinnupall þann sem þeir Hitler unnu
saman á.