Tíminn - 11.06.1982, Blaðsíða 8

8
FÖSTUDAGUR 11. JÚNÍ 1982
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gisli Slgur&sson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sigur&ur Brynjólfsson
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi:
Oddur V. Ólafsson. Fréttastjórl: Páll Magnússon. Umsjónarmaður Helgar-Timans:
lllugi Jökulsson. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghildur
Stefánsdóttir, Eglll Helgason, Friðrik Indriðason, Hei&ur Helgadóttir.lngólfur
Hannesson (Iþróttir), Jónas Gu&mundsson, Kristinn Hallgrlmsson, Kristin
Lelfsdóttlr, Sigurjón Valdimarsson, Skafti Jónsson, Svala Jónsdóttir. Útlits-
teiknun: Gunnar Trausti Gu&björnsson. Ljósmyndir: Gu&Jón Einarsson, Gu&jón
Róbert Ágústsson, Elln Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir:
Flosi Kristjánsson, Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir.
Rltstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Si&umúla 15, Reykjavik. Slmi: 86300.
Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsímar: 86387 og 86392.
Verð I lausasölu 8.00, en 10.00 um helgar. Áskrlft á mánu&l: kr. 120.00.
Setning: Tæknideild Timans. Prentun: Bla&aprent hf.
BÚSKAPUR
OG BÚSTOFN-
INN OKKAR
effir Gísla Kristjánsson
Gamla sagan má
ekki endurtaka sig
■ Mikils misskilnings hefur gætt hjá Svavari
Gestssyni félagsmálaráðherra og ritstjórum Pjóðvilj-
ans í ummælum þeirra um viðtalið við Steingrím
Hermannsson, formann Framsóknarflokksins, sem
birtist nýlega í Tímanum.
Bæði Svavar og Þj óðvilj aritstj órarnir túlka ummæli
Steingríms Hermannssonar á þann veg, að hann hafi
verið að mæla með árásum á kjör láglaunafólks.
Annaðhvort hafa Svavar og í» j óðvil j aritst j órarnir lesið
viðtalið illa eða þeir rangtúlka ummæli Steingríms
viljandi. Að óreyndu verður að trúa fyrri skýringunni,
enda hafa þeir þá afsökun, að margt truflar þá þessa
dagana, og þá ekki sízt deilur innan Alþýðubandalags-
ins um það hvor þeirra Ásmundar Stefánssonar eða
Benedikts Davíðssonar eigi að ráða kjaramálastefn-
unni.
Hið rétta varðandi viðtalið við Steingrím Hermanns-
son er það að hann lagði hvað eftir annað áherzlu á,
að sérstaklega bæri að gæta hagsmuna láglaunafólks
í sambandi við væntanlegar efnahagsaðgerðir.
Því verkfalli, sem nú stendur yfir, hefði sennilega
verið afstýrt, ef samtök iðnaðarmanna hefðu ekki
staðið álengdar og ætlað að semja á eftir um betri kjör
en láglaunastéttirnar hefðu fengið. Hér átti að
endurtaka sig gamla sagan, að láta láglaunastéttirnar
semja fyrst og fá svo meira fram á eftir fyrir þá, sem
betur eru settir.
Margt virðist benda til þess, að samtök bygginga-
meistara hafi verið reiðubúin til að taka þátt í þessum
leik, eins og reyndar oftar áður. Meistararnir hafa líka
sitt á þurru, þótt kaupið hækki. Þeir fá sínar prósentur
af hækkuninni og kostnaðinum geta þeir velt yfir á
þá, sem eru að byggja. Þeir eru ekki háðir erlendum
mörkuðum.
Þess verður að vænta, að atvinnurekendur, sem
sæmilega eru settir, og launþegar, sem ekki geta talizt
til láglaunahópa, unni nú láglaunafólkinu þess, að það
verði ekki enn einu sinni hlunnfarið á þann hátt, að
aðrir knýi meira fram en það hefur fengið, þegar það
er búið að semja. Slíkan þegnskap ber vissulega að
sýna á eins erfiðum tímum og nú eru.
Nái þessi hugsunarháttur að sigra ætti að vera hægt
að koma á kjarasamningum, án frekari verkfalla.
Keppni Geirsblaða
■ Morgunblaðið er orðið afbrýðisamt við Dagblaðið
& Vísi. Nýja blaðið, sem varð til við sameiningu
Dagblaðsins og Vísis, er orðið enn fylgisamara
Geirsarmi Sjálfstæðisflokksins en Morgunblaðinu hef-
ur tekizt að vera.
Um það vitnar bezt forustugrein Dagblaðsins &
Visis í fyrradag, þar sem ríkisstjórn Gunnars
Thoroddsen er bæði kennt um aflabrestinn og
verðfallið erlendis.
Morgunblaðið þarf bersýnilega að herða sig, ef það
ætlar að standast samkeppnina.
- Þ.Þ.
■ Frá upphafi landnáms á íslandi
hefur búskapurinn byggst á framleiðslu
búfjárafurða, í fyrstu röð kjöts og
mjólkur til fæðu og svo skinnum og ull
til klæðnaðar. Á fyrstu öldum eftir
landnám mun nautpeningur hafa verið
nytjaður í talsvert stærra mæli en gerst
hefur á síðari öldum. Það staðfesta m.a.
mælieiningar og vermætamat elstu
lagafyrirmæla. Þá var verðmælirinn
kúgildi, meira að segja sauðféð var
metið til kúgilda. Sex ær voru i hverju
kúgildi sagði þar. Það þættu gildisrýrar
kýr á okkar tímum. Að í þá daga hafi
nautpeningsafurðir verið meira metnar
sem kjöt og skinn heldur en mjólkin úr
kúnum, það orkar varla tvimælis, enda
varla við að búast að málnyta kúnna væri
teljandi og tíklega naumast handa
kálfunum þegar kýrnar urðu einatt að
bjarga sér á beit meginhluta ársins.
Að sauðfé og geitfé hafi verið hér villt
að einhverju marki þegar landnemarnir
komu hingað frá Noregi, er engum vafa
bundið. Og auðvitað hefur það bjargast
á útigangi einvörðungu og því verið til
takmarkaðra nytja fyrst i stað er segin
saga. Færeyjar voru í þá dga þétt setnar
sauðfé en hér hafa vetrar- og vorharð-
indi sjálfsagt grisjað stofninn stórlega
þótt stærð hans hafi eflst að mun i
góðærum. Búseta fjölda fólks hér á landi
áður en norrænir víkingar námu land,
var og er óhugsandi að þrifist gæti án
þess að nytjar búfjár hafi að nokkru
verið til framfæris því, jafnvel þótt
árangur alls veiðiskapar hafi verið miklu
arðsamari en síðar varð. Skinn og ull var
nauðsyn þvi fólki, er hér dvaldi fyrir hið
svonefnda landnám, fóiki, sem sagnarit-
ararnir hafa þagað í hel að mestu.
heilar sveitir - sem treysta enn á „Guð
og gaddinn“ í forðamálum sinum.
Auðvitað er fóðuröflunin á hverju sumri
forsenda þess hve stóran stofn er
freistandi að setja á vetur. Sultur og
ófeiti olli fjárfelli og mannfelli fyrr á
árum og öldum, alltaf að verulegu leyti
vegna skorts á eftirtekju sumranna og
fóðurskorti á vori.
Með okkar jarðyrkjuþekkingu og
hjálpartækjum er það svo, að stærð
bústofnsins er enn háð eftirtekju
sumars. Að markaðsmál eru að koma
inn i dæmið, til þess að takmarka stærð
bústofns, er alveg nýtt fyrirbæri, sem
vert er að gefa gaum, en gæti verið til
meðferðar öðru sinni.
Bústofn nútimabóndans
Ær og kýr hafa til skamms tíma verið
sá nytjapeningur, sem íslenski bóndinn
nytjaði til að skapa fjölskyldunni
framfæri. Hesturinn var samgöngutæki,
flutningatæki og aðeins i óverulegum
mæli til annarra nytja, en þrátt fyrir það
ómissandi i allri baráttu fyrir tilverunni.
Með auknum fjölda þjóðarþegna hafa
afurðir búfjárins vaxið örar en til
heimanota hefur þurft hin siðari ár, að
visu með tilkomu fóðurs af erlendum
uppruna i langtum stærri mæli en fyrr
gerðist, og e.t.v. stundum í stærri mæli
en hagfræðilega mætti reikna.
Árferðissveiflur hafa alltaf nokkra
þýðingu, en heilbrigðisástand stofnsins
hefur þó valdið stærri sveiflum svo sem
hinir mögnuðu sauðfjárkvillar liðinna
áratuga hafa sannað.
Síðustu 3 árin hefur bústofn á vetur
settur verið eins og eftirfarandi tölur
sýna samkvæmt skilgreiningu forða-
gæslumanna.
Tölurnar eru hverju sinni miðaðar við
árslok.
Tölurnar í töflunni sýna, að þessi ár
hafa engar stórraskanir orðið i hinum
hefðbundna bústofni bændanna. Sauðfé
hefur að vísu verið ofurlitið fleira áður
þegar flest var, nautpeningi hefur einnig
fækkað nokkuð frá hámarkstölu fyrir
fáum árum, en á síðari tímum hefur
svinum og þó sérstaklega hænsnum
fjölgað mikið frá því er var til skamms
tíma. Um hið síðastnefnda gildir sér á
parti aukning kjötfuglastofnsins. Ekki
þarf að fara langt aftur í timann til þess
að sanna þá staðreynd, að meginþorri
fólks fúlsaði við kjöti af bæði hænsnum
og kjúklingum. Nú er öldin önnur, nú
hafa neysluvenjur breyst á þann veg, að
sívaxandi hópur fólks kýs þetta kjöt
fremur en vmsar aðrar tegundir.
Aðrar búfjártegundir
Þegar hér að framan eru tilgreindar
tölur yfir búfé bænda síðastliðin 3 ár ber
þess að minnast um leið, að með þeim
er ekki allt talið. Nýjar búgreinar skjóta
nú rótum hér og þar um landið og þær
tegundir eflast auðvitað á komandi árum
svo að varla munu mörg ár liða uns tala
þeirra dýra verður tilgreind ásamt öðru
Búfé okkar tima
Að svo skráðum inngangsorðum að
efni því, sem hér fer á eftir, skulum við
hlaupa yfir 11 aldir og lita á búfé okkar
og nýtingu þess á okkar öld og einkum
þessi ár, sem nú renna yfir starfandi
kynslóð.
Eftirtekja landnytja til söfnunar
vetrarfóðurs og til beitar að sumrinu, er
auðvitað undirstaða þess að búfjárhald
þrífist og að nytjar búfjárins séu sú
undirstaða, sem tilvera og framfæri
bóndans byggist á. Það vitum við, að á
meðan jarðyrkja var engin eða mjög
takmörkuð stóð tilvera búfjárins á mjög
völtum fæti, að ekki sé meir sagt. Hér á
hafa miklar breytingar orðið þótt enn
séu til þeir einstaklingar - að ekki sé sagt
1979 1980 1981
Sauðfésamtals: 796755 827927 794644
Þar af í bæjum 14142 13989 13006
Nautgripirsamtals: 57172 59933 60366
Þar afmjólkurkýr: 33749 33577 32769
Hross samtals: 50067 52346 52999
Þar afíbæjum: 7166 6820 8384
Svín til undaneldis: 1435 1553 1494
Þarafíbæjum: 189 230 191
Hænsni 303974 310724 270695
minning
Jón ívarsson,
kaupfélagsstjóri
Jón fvarsson, fyrrverandi kaupfélags-
stjóri er látinn. Hann var fæddur 1.
janúar 1891 að Snældubeinsstöðum í
Reykholtshreppi en andaðist 3. júní s.l.
og var þvi rösklega 91 árs.
Jón var um margt sérstæður persónu-
leiki. Það var engin tilviljun að hann var
valinn til trúnaðarstarfa á mörgum
sviðum. Hann var ungur kennari i
heimabyggð sinni. Jón varð starfsmaður
Kaupfélags Borgfirðinga 1917 og eftir
það voru störf hans að meira eða minna
leyti tengd samvinnuhreyfingunni.
Hann stundaði nám í Hvítárbakkaskóla,
Verslunarskólanum og Kennaraskóla
íslands áður en hann kom til starfa hjá
kaupfélaginu i Borgarnesi. Eftir það
mótaðist hann í skóla lifsins við
margvísleg trúnaðarstörf sem hann var
valinn til að sinna.
Hér verður fátt eitt talið af viðfangs-
efnum Jóns, en það rifjað upp, að hann
varð kaupfélagsstjóri að Höfn í Homa-
firði árið 1922 og gengdi því starfi i
rúmlega 21 ár. Samvinnumenn minnast
Jóns sérstaklega sem hins trausta og
röggsama kaupfélagsstjóra.