Tíminn - 11.06.1982, Blaðsíða 11

Steinn verð
ur að steini
NORRÆNA HÚSIÐ
Listahátið 1982
JOHN RUD
Höggmyndasýning.
Útivið og í forstofu.
22 verk
1. júni-6. ágúst 1982
Opið inni á venjulegum timum, en allan
sóiarhringinn úti
John Rud
■ Næst á eftir þeim listamönnum, er
eltast við peninga úr sjóðum samfél-
lagsins, vinna myndhöggvarar liklega
erfiðustu störfin. Er þá einkum og sér i
lagi átt við þá sem bera grjót og berja
það. Enda fer þeim nú fækkandi sem
fást við að höggva. Auðveldari leiðir eru
þá valdar til að búa til skúlptúra, en allar
eru þær samt erfiðar, seinvirkar og
krefjast mikillar ieikni í handverki.
Til marks um þetta, þá minnir mig nú
að töluvert langt sé siðan maður með
grjót hefur komið til íslands. En nú er
John Rud frá Danmörku kominn hingað
með nokkur tonn af grjótmyndum, sem
einkum eru unnar úr graniti, sem er ein
harðasta steintegund sem myndir eru
höggnar úr.
Grjót sitt hefur hann fengið með
fremur seinvirkum hætti. Flestir steinar
hans bárust til Danmerkur á isaldar-
skeiðinu frá Noregi og Svíþjóð og fengu
þar vissa forvinnslu í jarðsögunni.
John Rud er sjálfmenntaður í stein-
höggi sinu og hefur að sögn skipað sér
í fremstu röð i sinni grein i heimalandi
sinu, Danmörku.
Hann sýndi fyrst myndir á Vor- og
haustsýningunni i Charlottenborg í
Kaupmannahöfn árið 1975 og hugmynd-
in að þessari sýningu varð til er
listamaðurinn kom til íslands í fyrra.
I sýningarskrá þakkar hann ýmsu
fólki, sem ýmist útvegaði sökkla,
annaðist burð á grjóti, flutninga eða
lögðu fram fjármuni i þetta fyrirtæki,
sem að sjálfsögðu er ofviða ungum
listamanni, sem hefur svo þungan
farangur. Og að lokum þakkar hann
Norrænu eldfjallastöðinni, þannig að
þessi listamaður virðist vera i nánum
tengslum við sköpunarverkið sjálft,
isöldina og eldgosin, sem mótað hafa
ísland og Evrópu, norðanverða.
Hugleiðingar
um höggmyndir
John Rud ritar svolitla hómilíu handa
grandvöru fólki, sem vill skoða steina
vel. Hann nefnir þetta Hugleiðingar
mínar um höggmyndina og eru þær
býsna athyglisverðar, þótt eigi séu þær
allar nviar af nálinni. Hann segir m.a.:
„Hlutir og/eða höggmyndir hafa þrí
víddir - með nærveru sinni og hreyfingu
umhverfis verkið dregst áhorfandinn
sjálfkrafa inn í myndina. -Til að komast
leiðar sinnar verður maður að snið-
ganga, fara yfir eða undir og í sérstökum
tilvikum í gegnum verkið!
Fræðilega séð er hægt að skoða
hluti/höggmyndir út frá tveimur grund-
vallarþáttum, kúlunni og teningnum.er
hafa til að bera andstæða eiginleika.
Kúlan án endimarka, hliða og botnlaus,
en teningurinn með hliðar og botn. Sé
ýtt við þcim með láréttri handarhreyf-
ingu, þá verður ferð kúlunnar meiri en
teningsins sem liggur skyndilega kyrr
meðan kúlan nemur smám saman
staðar. Og loksins þegar kyrrstöðu er
náð er afstaða þeirra til hviluflatarins
með ólíkum hætti. Teningurinn -
þungur og stór að grunnflatarmáli.
Kúlan - léttsvifandi á litlum kyrrstöðu-
punkti.
Út frá þessum tveimur frumformum
má leiða aðrar formgerðir: hálfkúlu,
sivalning, kassa, vegg, pýramida, keilu,
fleka, skel, þráð -allar með eiginleikum
kúlunnar og teningsins.
Myndir eru háðar umhverfinu - birtu,
tima og rúmi, og stærðarhlutfallinu á
milli þeirra og áhorfandans.
Myndir sem hafa misstórar viddir
og/eða eru misjafnrar lögunar skapa
spennu í rúminu, likt og þráðurinn og
skelin.
Lýsa má hlut/höggmynd sem kraft-
ferðugri eða kyrrstæðri. Dæmi um hið
siðarnefnda er teningurinn með verki á
Notuð sófasett
Nokkuð þokkaleg notuð sófasett til sölu.
Einnig tveggja manna svefnsófar + stólar.
Sedrus-húsgögn, Súðarvog 32,
Sími 84047
Notaðir iyftarar
í mikiu úrvaii
2.1 nílm. snúningi
2.5 t raf
13 t pakkhúslyftarar
23 t dísil
3.2 t dísil
43 t disil
43 t dísil
S.O t disil m/húsi
6.0 t disil m/húsi
eigum ennfremur
fyrirliggjandi litla . r-
rafm.lagerlyftara.
—
-MÁ K.JÓNSSON&CO.HF. ~
Biia!eigan\$
CAR RENTAL
O 29090 DAIHflTSU
REYKJANESBRAUT 12 REYKJAVIK
Kvöldsimi: 82063
hverjum fleti -ristur lágmyndum! í fyrra
dæminu er tekið mið af kúlunni og
keilunni og er það táknað sem hringlaga
myndrás hvar ekki verður greint á milli
upphafs og endis - eins konar lokað
ferli."
Að búa til guð
Nokkru aftar i hugleiðingunni getur
svo þetta að lesa:
„Ég bý til Guð! Og ég veit að þetta
er stórmennskubrjálæði þegar ég geng
um ströndina og fylgist með öldunum
lemja fjöruna og klettana. Það verður
mér ljóst er ég lít stór bergin og eyðandi
öfl sjávarins.
- Af sandi ertu kominn, að sandi
muntu verða!
Svo án skröks, þá get ég aðeins reynt
að búa til Guð! Ég sé bara stein hrapa
úr berginu, inn í lif mitt! Og hann verð
ég að handfjalla. - Þyngd hans er
nokkur, en það verður að skilja."
Ég hygg að þetta megi nú skilja
öðruvisi en guðfræðilega. Ég tel að
menn viti hvð meint er með þessum
orðum, þótt guðagerð sé annars fremur
lítið stunduð hér, nema kannski af
Rithöfundasambandi íslands, sem hefur
þó átt fremur örðugt uppdráttar i þeim
fræðum, en nóg um það.
Verkin á sýningunni
Um sýninguna sjálfa er það að segja,
að það er mjög auðvelt að viðurkenna
þessa steina sem höggmyndir. Til
einföldunar mætti ef til vill scgja, að
John Rud taki við isaldarpóstinum og
geri úr steininum mynd. En það sem
mestu máli skiptir er, að steinninn fær
að vera steinn áfram. Hann er liklega
enn meiri steinn eftir högg, en fyrir.
Tækni steinhöggvarans (steinhöggið) er
á háu plani.
■ Eitt verkanna á sýningunni. Um það segir listamaðurinn: „Helsta viðfangsefni
mitt er að gera höggmynd á þann hátt, að það angri ekki sænska foreldrið á
ströndinni.“
Hann beitir áferð til að undirstrika
linur. Pólerarsumt, en annaðergrófara.
Ljósið leikur sér bliðlega við þcssar
myndir og sumar fá nýtt inntak í rcgni,
sem er fremur sjaldgæft. Sem formsmið-
ur cr John Rud ekki trúarbragðahöfund-
ur og stöku mynd þolir ekki öll sjónhorn
jafnvei, eða allar 360 gráðurnar.
í þeim er þó einhver duldur kraftur.
Þú horfist i augu við steina uns þú, -eða
steinninn lítur undan. Oftaren hitt hefur
steinninn þó vinninginn.
Það er líka athyglisvcrt, að það er eins
og sumir steinarnir hafi alltaf vcrið
þarna í Vatnsmýrinni, í varplandinu -
og vonandi verður einhver þeirra eftir
þegar kranabilarnir koma i haust.
Jónas Guðmundsson
Jónas
Guömundsson'
skrifar
HEYÞYRLUR OG
STJÖRNUMÚGAVÉLAR
VÉIADEILD
SAMBANDSINS
Ármúla 3 Reykjavik Simi 38900
KAUPFÉLÖGIN
UMALLTLAND
Eigum til afgreiðslu strax KUHN heyþyrlur
og stjörnumúgavélar
Tvær stærðir — Tvær gerðir
heyþyrla
GF-452
stjörnumúgav.
GA-402
BÆNDUfí ATHUGID
9