Tíminn - 15.08.1982, Blaðsíða 23

SUNNUDAGUR 15. ÁGÚST 1982
23
Það var kvikmyndun Villi-
gæsanna, bíómyndar sem sýnd
hefur verið hér á landi -
aðalhlutverk í höndum Ric-
hard Burton, Richard Harris,
Roger Moore og Hardy Kriig-
er. í þessari mynd var leynt og
ijóst dregin upp glansmynd af
hetjudáðum Brjálaða Mike.
Það var Richard Burton sem
lék foringja málaliðanna, sem
augljóslega var enginn annar
en Brjálaði Mike og hann
dundaði sér meðal annars við
að bjarga fögrum, hvítum
konum undan villtum, blóð-
þyrstum og svörtum Kongó-
hermönnum. Mynd þessi var
tekin í Suður-Afríku ogstjórn-
in lagði af fúsum og frjálsum
vilja fram bæði hergögn og
statista. Brjálaði Mike var víst
bara nokkuð ánægður með
myndina!
Það er varla til það stríð í
suðurhluta Afríku sem Brjál-
aði Mike hefur ekki komið
nálægt á einn eða annan hátt.
Hann lét mjög til sín taka í
Angóla og Mósambik meðan
þessi lönd voru enn nýlendur
Portúgala óg veitti stjórnar-
herrunum holl ráð, og náttúr-
Frægasti
málaliði
heims
dæmdur
í 20 ára
fangelsi
lega var hann tíður gestur í
Ródesíu, sem nú er Zim-
babwe. Fyrir nokkrum árum
síðan var hann handtekinn í
Súdan eftir misheppnaða
stjórnarbyltingu gegn Numeri
forseta og var dæmdur til
dauða. Hann slapp þó með
skrekkinn, eftir að hafa veitt
Súdan-stjórn allar þær upplýs-
ingar sem hún óskaði eftir um
andspyrnuhreyfingu þá sem
hann þjónaði.
Á síðasta ári fékk Brjálaði
Mike svo girnilegt atvinnutil-
boð. Fyrrverandi forseti Seyc-
helle-eyja, James Mancham,
réði hann til að steypa forseta
þeim sem aftur hafði steypt
Mancham. Launin áttu að vera
góð og þar sem forsetinn
Albert Rene var næstum sósía-
listi sló Brjálaði Mike til. Hann
safnaði saman 44 málaliðum
og voru margir þeirra gamlir
félagar hans frá Kongó. En
aðrir voru nýliðar á þessum
vettvangi og það eru einmitt
þeir sem ollu því að suður-
afrísk yfirvöld forðuðust að
blanda uppreisnartilraun-
inni á Seychelle-eyjum inn í
réttarhöldin yfir Brjálaða
Mike. Þegar komið var á
staðinn rann það raunar fljótt
upp fyrir málaliðaforingjanum
að vonlaust væri að áætlunin
tækist og hann var því fljótur
að stinga af með menn sína.
Suður-afrískir gener-
álar afhentu vopnin
Réttarhöldin stóðu í tuttugu
vikur og þrátt fyrir að rétturinn
reyndi af fremsta megni að
koma í veg fyrir það fór ekki
hjá því að ýmislegt heldur
óþægilegt fyrir Suður-Afríku
kæmi á daginn. Brjálaði Mike
var hinn hressasti við réttar-
höldin og kjaftaði á honum
hver tuska, meðal annars hélt
hann því fram að stjórnin í
Suður-Afríku hefði ekki að-
eins vitað um uppreisnar-
tilraunina fyrirfram og sam-
þykkt hana með þögninni,
heldur hefði hún beinlínis stutt
málaliðana með ráðum og
dáð. Vopnin sem Brjálaði
Mike og menn hans tóku með
sér til Seychelle-eyja voru
afhent af ekki minni mönnum
en tveimur hershöfðingjum í
suður-afríska hernum, og flutt
til heimilis Brjálaða Mikes í
vörubíl sem merktur var hern-
um í bak og fyrir. Um það bil
tylft málaliðanna sem fóru til
Seychelle-eyja voru svo starf-
andi hermenn í ýmsum deild-
um Suður-Afríku-hers. Smá-
atriði af þessu tagi vildi
dómarinn alls ekki fara út í, en
Brjálaði Mike hafði ekkert á
móti því. Glaðhlakkalegur
mjög dró hann fram kvittun
fyrir vopnasendingunni frá
hernum og veifaði framan í
dómarann. Hann hélt því
meira að segja fram að CIA,
leyniþjónusta Bandaríkjanna,
Alexander Haig, fyrrum utan-
ríkisráðherra, og Ronald
Reagan, forseti, hefðu haft
vitneskju um valdaráns-
tilraunina.
Ekki hefur verið upplýst
hversu há laun Brjálaða Mike
sjálfs áttu að vera ef tækist að
bylta Albert Rene, en þegar
hann réði til sín málaliðana 44
borgaði hann hverjum þeirra
rúmlega 10 þúsund krónur
íslenskar í fyrirframgreiðslu
og ef allt tækist vel áttu þeir að
fá rúmlega 105 þúsund krónur
til viðbótar að verklokum.
Margir þeirra fengu auk þess
loforð um háar vellaunaðar
stöður á Seychelle-eyjum eftir
að James Mancham væri aftur
kominn til valda. En í staðinn
fékk Brjálaði Mike 20 ára
fangelsi, eða 10 ára eftir því
hvernig á það er litið, og menn
hans allt að 15 ára fangelsi, alla
vega skilorðsbundið að vísu.
Sennilega hefði málið horft
öðruvísi við ef tilraun Brjálaða
Mike hefði heppnast. Og það
er altént lítil hætta á að
Brjálaði Mike finnist allt í einu
hengdur í fangaklefa sínum,
eins og títt er um blökkumenn
sem stungið er í suður-afrísk
fangelsi... -ij.
anskra hermanna í að fara með
byssusting. Kínverjar hafa aft-
urkallað heimboð til japanska
menntamálaráðherrans, Heiji
Ogawa, en hann átti að koma
til Beijing í næsta mánuði.
Ennþá er fyrirhuguð heimsókn
japanska forsætisráðherrans,
Zenko Suzuki, en líklegt að
hann verði harðlega gagnrýnd-
ur af kínverskum ráðamönn-
um meðan á heimsókninni
stendur í september.
„Þeirgeta ekkibælt
niður minningar um
morð, pyntingar
og rán!“
I Dagblaði Alþýðunnar í
Beijing var nýlega grein þar
sem sagði m.a. á þessa leið:
„Japanskir hernaðarsinnar
geta lýst því helvíti á jörðu sem
þeir sköpuðu í Kína sem
„paradís", þeir geta sagt að
árás þeirra á Kína og Suðaust-
ur-Asíu hafi verið „sókn til
Stór-austur-Asíu framfara- og
samvinnusvæðis" og svo fram-
vegis. En þeir geta ekki bælt
niður kvalafullar minningar
um morð, pyntingar, rán og
önnur ofbeldisverk sem jap-
önsku hermennirnir frömdu á
íbúum Kína og Suðaustur-
Asíu, né heldur geta þeir lægt
hatur japönsku þjóðarinnar
sem neydd var til að heyja fyrir
þá þetta árásarstríð."
Orðalagið „japanskir hern-
aðarsinnar" er mikilvægt, og
talið er að þetta mál verði vatn
á myllu þeirra Japana sem
beita sér gegn auknum vígbún-
aði Japans, sem Bandaríkja-
menn reyna nú að stuðla að af
öllum mætti.
Suzuki, forsætisráðherra
Japans, neitar því að hann eða
aðrir ráðherrar hafi fyrirskip-
að þessar breytingar á sögu-
bókum. Segir hann að náms-
bókaútgáfan hafi haft frum-
kvæðið, og stjórnin ekkert um
málið vitað. En hann lítur það
alvarlegum augum, sem sést
meðal annars af því að tveir
háttsettir embættismenn úr
utanríkis- og menntamála-
ráðuneytunum hafa nú verið
sendir til Beijing til að gefa
japanska sendiherranum þar
ráð um hvernig hann eigi að
bregðast við gagnrýni Kín-
verja.
Enginn virðist almennilega
vita hvers vegna í ósköpunum
þessar „leiðréttingar" á sög-
unni voru yfir höfuð taldar
nauðsynlegar...
-'j-

Sa
f7
■ Yladimir Ashkenazy yngri ásamt foreldrum sínum og systur árið 1970.
Dotlursonur
þjóðarinnar?
— Vladimir Ashkenazy
yngri skýst upp
á tónlistarhimininn
■ Vladimir Ashkenazy yngri.
■ Sjaldan. Fellur. Eplið.
Langt. Frá. Eikinni. í ensku
blaði var nýlega vakin athygli
á því að í sumar muni þrír synir
framúrskarandi hljómsveitar-
stjóra skjótast upp á tónlistar-
himininn - og þar að auki
frændi þess fjórða. Ungu
mennirnir fjórir eru allir taldir
býsna efnilegir, hver á sínu
sviði, svo sem þeir hafa ætt til,
en frumraunir þeirra eru nokk-
uð ólíkar. Þannig mun Ro-
berto Abbado, 27 ára gamall
frændi stjórnanda Sinfóníu-
hljómsveitar Lundúna, Clau-
dio Abbado, stjórna lítt
þekktri óperu eftir Rossini á
tónlistarhátíðinni í Edin-
burgh. Jonathan Del Mar,
rúmlega þrítugur sonur Nor-
mans Del Mar, þekkts stjórn-
anda á Bretlandi, mun stjórna
verkum eftir Stravinskíj og
Walton á hinni virtu tónlistar-
hátíð í Norwich og Norfolk, en
þeirri hátíð stjórnar enginn
annar en faðir hans. Þá hcfur
Andrew Marriner, 28 ára
sonur stofnanda hinnar frægu
St. Martin-in-the-Fields-
sveitar, Neville Marriner, gefið
út sína fyrstu hljómplötu, en á
henni er klarinettu-kvintett
eftir Mozart. Og loks má nefna
að í september mun Vladimir
Ashkenazy leika á sínum
fyrstu opinberu tónleikum,
sem haldnir verða í Lundún-
um; á efnisskránni er sónata
Bartóks fyrir tvö píanó og
ásláttarhljóðfæri. Mótleikari
Ashkenazys verður faðir hans.
Vladimir Ashkenazy er 21s árs
að aldri, sonur samnefnds
föður og Þórunnar Jóhanns-
dóttur.
Eins og allir íslendingar vita
er Vladimir Ashkenazy eldri
píanóleikari að menntun og
eðlisfari, en hann hefur á
síðustu árum vakið æ meiri
eftirtekt sem stjórnandi. Hann
hefur látið hafa eftir sér í
fyrrnefndu ensku blaði að
hann sjái ekkert athugavert
við það þó hann komi syni
sínum á framfæri, en sonurinn
er reyndar kallaður Vovka til
að komast hjá misskilningi
innan fjölskyldunnar. Hann er
nú við nám við Royal North-
ern College of Music í Man-
chester og hefur þegar leikið
inn á sína fyrstu hljómplötu.
Er faðir hans, sem vinnur nú
að því að leika inn á plötur öll
verk Chopins fyrir hljómplötu-
fyrirtækið Decca, rakst á lítið
þekkt verk fyrir tvo píanólcik-
ara var hann ekki seinn á sér
að fá son sinn sér til aðstoðar.
Þeir feðgar munu einnig leika
Sónötu Bartóks inn á plötu, en
þar hljóp Vovka í skarðið fyrir
Sir Georg Solti, sem taldi sig
þurfa of tímafrekar æfingar ef
honum ætti að takast að
endurheimta kunnáttu sína á
píanóið. Ágóðanum af hljóm-
leikum Ashkenazy-feðga verð-
ur varið til krabbameinsrann-
sókna við Royal Free sjúkra-
húsið í Hampstead.
Það er ekkert nýmæli að
tónlistargáfan sé ættgeng. 52
skyldmenni Bachs voru tón-
listarmenn og fjórir af 11
sonum hans voru tónskáld eins
og hann sjálfur. Sonur og
sonarsonur sovéska tón-
skáldsins Dímítrí Sjostak-
óvitsj eru virtir tónlistarmenn,
og svo framvegis.
Ekki tckst þó alltaf svo vel
til. Er tónskáldið Felix Mend-
elsohn var eitt sinn á hljóm-
leikaferðalagi um Ítalíu var
hann kynntur fyrir lágt settum
embættismanni og sagt að
hann væri fyrrverandi tón-
skáld. „Þú vildir kannski leika
eitthvað eftir föður minn?“
spurði þessi misheppnaði tón-
listarmaður hógværlega. „Og
hvað heitir hann?“ spurði
Mendelsohn. Svarið kom um
hæl: „Mozart...“
Nú er að sjá hvað „Vovka“
Ashkenazy kemst langt. ís-
lendingar hafa stundum kallað
föður hans „tengdason þjóðar-
innar“ í gamni. Það verður
gaman að fylgjast með „dóttur-
syni þjóðarinnar....".
—'j-
■ Hér er fjölskyldan samankomin a’rið 1976 - Ashkenazy-hjónin, börn þeirra („Vovka“ situr úti
í hominu) og foreldrar Ashkenazy eldra.
4