Tíminn - 17.12.1982, Blaðsíða 7

FÖSTUDAGUR 17. DESEMBER 1982
7
erlent yfirlit
Skæruverkföll gerast
algeng í Hollandi
Verið er að mótmæla efnahagsaðgerðum
■ ÞEIR, sem leggja leið sína til
Hollands um þessar mundir geta átt von
á smávegis truflun vegna skæruverkfalla.
Þessar truflanir verða þó aldrei veru-
legar, því að verkfallsaðgerðum hefur
verið hagað þannig, að þær standa oftast
ekki nema í einn dag eða jafnvel hálfan
dag og eru jafnan staðbundnar við vissar
borgir eða landshluta, en ná ekki til
landsins ails.
Orsök þessara verkfalla er sú, að
verkalýðshreyfingin er að mótmæla
efnahagsaðgerðum, sem hin nýja stjórn
Hollands boðaði nokkru fyrir síðustu
mánaðamót.
Megintakmark þessara efnahagsað-
gerða er að draga úr halla á ríkisrekstrin-
um. Áætlun hefur verið gerð um að
minnka hallann í áföngum á næstu
fjórum árum.
Samkvæmt þeim þætti áætlunarinnar,
sem nær til næsta árs (1983), eiga laun
opinberra starfsmanna að vera óbreytt
og gildir sama um greiðslur til lífeyris-
þega. Stefnt er vitanlega að því, að sams
konar launafrysting nái til annarra
launþega.
Það er þessum þætti áætlunarinnar,
sem verkalýðssamtökin eru fyrst og
fremst að mótmæla með skæruverk-
föllum.
Verkalýðssamtökin halda því fram,
■ Van Agt (til hægri) hefur lagt stjórnartaumana í hendur Lubbers.
að þetta leiði ekki aðeins til kjaraskerð-
ingar, heldur einnig til aukins atvinnu-
leysis, en atvinnuleysi er nú mikið í
Hollandi og fer vaxandi.
Samkvæmt opinberum skýrslum eru
um 12% vinnufærra manna atvinnulaus
í Hollandi eða um 500 þús. manns.
Gizkað er hins vegar á, að atvinnuleys-
ingjar séu í raun helmingi fleiri eða
næstum ein milljón. íbúar Hollands eru
14.3 millj.
Ríkisstjórnin heldur því fram, að
þessar sparnaðarráðstafanir muni ekki
auka atvinnuleysi, heldur hamli þær
frekar gegn vexti þess. Þær muni draga
úr verðbólgunni, sem var um 6.6% á
árunum 1980-1981, en síðan hefur hún
heldur aukizt. Minni verðbólga muni
styrkja samkeppnisstöðu atvinnuveg-
anna og örva útflutninginn.
Talsmenn verkalýðsfélaganna halda
því hins vegar fram, að kaupmáttarrýrn-
un muni draga úr eftirspurn og auka
samdrátt og atvinnuleysi á þann hátt.
HIN NÝJA ríkisstjórn kom til valda
nokkru eftir þingkosningarnar í septem-
ber, en þing hafði verið rofið sökum
ósamkomulags í fráfarandi stjórn um
efnahagsmálin.
Verkamannaflokkurinn hafði farið
með stjórn um alllangt skeið, unz hann
missti stjórnarforustuna eftir þingkosn-
ingarnar 1977. Þá tók við ríkisstjórn
Kristilega flokksins og Frjálslynda
flokksins, sem er íhaldsflokkur landsins,
en frekar ber að skilgreina Kristilega
flokkinn sem miðflokk. Þessir flokkar
fengu tæpan þingmeirihluta í kosningun-
um 1977, sem stafaði af tapi annarra
flokka en Verkamannaflokksins, sem
þá bætti við sig 10 þingsætum.
Stjórnarandstaðan reyndist Verka-
mannaflokknum hins vegar ekki sigur-
sæl. í þingkosningum, sem fóru fram í
maí 1981, tapaði hann þeim 10 þingsæt-
um, sem hann hafði bætt við sig 1977.
En stjórnarflokkarnir misstu þá einnig
þingmeirihluta sinn.
Orsök þessara úrslita voru þau, að
vinstri sinnaður miðflokkur, 66-flokkur-
inn vann mikinn sigur og tók þingsæti af
öllum stóru flokkunum. Flokkurinn
dregur nafn sitt af því, að hann var
stofnaður 1966.
Eftir þingkosningarnar í maí 1981
hófst löng stjómarkreppa, en henni lauk
með því, að Kristilegi flokkurinn, sem
■ Joop den Uyl, foringi Verkamanna-
flokksins, berst gegn eldflaugunum.
hafði þá flest þingsæti, myndaði sam-
steypustjórn með Verkamannaflokkn-
um og 66-flokknum. Samvinna þessara
flokka rofnaði síðastliðið sumar og var
því ákveðið að efna til þingkosninganna
í september.
Úrslit þessara kosninga urðu þau, að
66-flokkurinn beið mikinn ósigur, fékk
aðeins 6 þingmenn í stað 17 áður.
Frjálslyndi flokkurinn hafði hins vegar
grætt á stjórnarandstöðunni og bætti við
sig 10 þingsætum. Hann fékk alls 36
þingsæti.
Verkamannaflokkurinn náði því að
verða stærsti þingflokkurinn. Hann bætti
við sig þremur þingsætum og fékk 47
þingsæti. Kristilegi flokkurinn tapaði
þremur þingsætum og fékk alls 45
þingsæti.
Atján þingsæti skiptust milli margra
smáflokka.
Þessi úrslit höfðu þá breytingu í för
með sér, að Kristilegi flokkurinn og
Frjálslyndi flokkurinn höfðu fengið
meirihluta á þingi eða 81, en alls eru
þingmenn 150. Niðurstaðan varð þvi sú
eftir alllangt þóf, að þessir tveir flokkar
mynduðu stjórn saman.
ÞAÐ gerðist í sambandi við þessa
stjórnarmyndun, að foringi Kristilega
flokksins, Dries Van Agt, dró sig í hlé,
en hann hafði verið forsætisráðherra
síðan 1977.
Eftirmaður hans sem foringi flokksins
og forsætisráðherra er Ruud Lubbers,
44 ára gamall. Hann er lærður hagfræð;
ingur og hefur fengizt við atvinnurekst-
ur, en samt verið talinn í vinstri armi
flokksins.
Foringi Frjálslynda flokksins og annar
aðalmaður nýju ríkisstjórnarinnar er Ed
Nijhels. Hann er 32 ára gamall eða 12
árum yngri en Lubbers. Hann veitti
flokknum forustu í þingkosningunum
nú og þótti standa sig vel.
Það mun ekki hafa gerzt áður, að svo
ungir menn veldust til aðalforustu í
stjórnmálum Hollands.
Sumir draga í efa, að þeim Lubbers
og Nijhels gangi vel samvinnan, því að
sá síðarnefndi er talinn mun meiri
frjálshyggjumaður, ef rétt er að nota
þetta orð í þessu sambandi. Lubbers á
meira á hættu, ef stjórnin þykir mjög
íhaldssöm, því að Kristilegi flokkurinn
getur þá misst vinstra fylgið.
Utanríkismálin geta ltka orðið ásteyt-
ingarsteinn. Samkvæmt eldflaugaáætlun
Nató, eiga allmargar eldflaugar að vera
staðsettar í Hollandi, ef ekki næst
samkomulag við Rússa um þessi mál.
Nýja stjórnin hefur lýst yfir því, að
hún muni standa við þessa áætlun, en þó
ráðgast við þingið áður en endanlega
verður gengið frá málinu.
Nokkrir þingmenn Kristilega flokks-
ins eru taldir staðsetningu eldflauganna
andstæðir, og Lubbers hefur verið talinn
standa nærri þeim. Honum getur því
reynzt erfitt að koma eldflaugaáætlun-
inni í höfn.
Það bætir ekki úr skák, að Verka-
mannaflokkurinn hefur nú snúizt ákveð-
ið gegn áætluninni.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjórí, skrifar
íslandsráóherrann,
sem fór í tugthúsiö
var ALBERTI!
Haustið 1908, tveim dögum áður en Islendingar gengu til kosninga
um „uppkastið" fræga, urðu tiðindin um örlög Albertis fyrrum Islands-
ráðherra að stórkostlegri kosningasprengju hér á landi. Þá barst hingað
sú frétt að Alberti hefði gefið sig fram við lögregluna í Kaupmannahöfn
fyrir fjársvik og skjalafals, en í hans hlut hafði fallið að veita Islendingum
heimastjórn 1904 og hann haft úrslitaáhrif á með hvaða hætti það
gerðist og hver valdist til forustu úr hópi Islenskra stjórnmálamanna
þegar Hannes Hafstein varð ráðherra.
föLAlNUbr-lAtlncnHAlNlN I lUUIHUblU
eftir Jón Sigurðsson skólastjóra I Bifröst.
Bökaúfgáfa
/V1ENNING4RSJÓÐS
Skálholtsstlg 7 - Reykjavlk

/
;.;|í
/
f'

Bilaleigan\§
CAR RENTAL ^
4^ 29090 S25SS!
REYHJANESBRAUT 12 REYKJAVIK
Kvöldsimi: 82063
Bókin er 428 blaðsíður í vönduðu bandi.
* .
I henni eru 20 kaflar, teikningar og kort
Fæst hjá bóksölum um land allt
Dreifing í síma 85088
ISLAM
svipur londs og þjóöar í máli og
myndum eftir Hjálmar R. Báröarsoru