Tíminn - 30.12.1982, Blaðsíða 7

FIMMTUDAGUR 30. DESEMBER 1982
7
■ Stofnar af tveimur elstu blæöspum í Grundarreitnum. Leó Guðlaugsson,
form. Skógræktarfélags Kópavogs, og Björn Ófeigsson, stjórnarmaður í
Skógræktarfélagi Reykjavíkur, virða þær fyrir sér.
öllu (jafnvel meðal landkrabba) ástæðu-
laus.
Á fríðum farkosti yfir
Akureyrarpoll -
Vaðlaskógur
Á Torfunesbryggju var margt um
manninn og bátar af ýmsum gerðum og
stærðum biðu okkar við bryggjuna. Við
félagarnir í fjölmiðlanefndinni létum
að sjálfsögðu eitt yfir báða ganga og
tókum okkur far með hafnsögubátnum,
enda var hann stærsti farkosturinn í
flotanum sem okkur fundarfólkinu var
ætlaður.
Sjóferð yfir spegilsléttan Pollinn var
skemmtileg tilbreytni frá fundarstörfum,
innan fjögurra veggja. Sól skein í heiði
og svipmikið útsýni er til allra átta.
Vaðlaskógur er vöxtulegur, mjög og
beinvaxin tré standa þar traustum rótum
og unggróður, sumt sjálfsáið, áréttar
þá lífkeðju sem þarna er að gera
„garðinn frægan“.
Fræðsla þeirra heimamanna um upp-
haf og sögu skógarins, að ógleymdum
hressilegum söng skóggöngumanna und-
ir stjórn Þórarins Þórarinssonar fyrrum
skólastjóra, skógarylmur og fuglakliður,
- allt þetta gerir líðandi stund eftirminni-
lega.
Gengið í Grundarkirkju
og Grundarskóg
Hæsta tréð 12 m.
Hópferðabílar biðu okkar við þjóð-
veginn skammt ofanvið skógarjaðarinn.
Var næst haldið suður sveitina, framhjá
snyrtilegum vel hiýstum bændabýlum,,
áleiðis að Grund. Þar var fyrst gengið í
hina landsþekktu Grundarkirkju, sem
er ein stærsta og veglegasta sveitakirkja
á landi hér.
Frú Aðalsteina Magnúsdóttir sagði
okkur sögu kirkjunnar, sem í senn er
fróðleg og einstæð. Virðist það furðu
gegna hvað fáum mönnum með
takmarkaðan tækjakost tókst að ljúka
kirkjubyggingunni á skömmum tíma.
Áður en gengið var úr kirkju var
sunginn sálmur við undirleik Stefáns
Haraldssonar, Víðidal í Skagafirði.
Annar Skagfirðingur gekk í turn kirkj-
unnar og lét hljóm klukknanna berast
útí lognvært umhverfið.
Frá kirkju hélt hópurinn í Grundar-
skóg, sem er 3,3 ha. að flatarmáli,
snertispöl norð-vestanvið kirkjuna.
Það var aldamótaárið 1900 sem fyrst
var plantað í Grundarskóg. Það var E.
Flensborg, skógfræðingur sem hafði veg
og vanda af gróðursetningunni, en
Magnús bóndi á Grund, sá mikli athafna
og hugsjónamaður lagði til landið, án
endurgjalds og bauð meira land síðar ef
vel til tækist með þessa fyrstu gróður-
setningu.
Það voru samtals rúmlega 16 þúsund
plöntur sem þarna voru gróðursettar í
upphafi. Mest var plantað af fjallafuru,
hvítgreni gráerli, og birki. Einnig nokk-
uð af lindifuru, síberísku lerki, þin,
reynivið, blæösp, gráösp og fl. Árið 1952
var Grundarskógargirðing stækkuð og
er nú, eins og áður segir, 3,3 ha.
Fyrir 4-5 árum voru gerðar mælingar
á trjám í Grundarskógi og reyndist
meðalhæð bergfurunnar þá 8,1 m.
lindifuran að meðaltali 8,0 m. og
lerkið 10' ,3 m að meðaltali.
Þá var hæsta lerkitréð 11,1 m.,hæsta
blæaspartréð 12,0 m. og hæsta birkitréð
9,8 metrar.
Nokkuð hafa snjóþyngsli sett merki
sitt á skóginn sumstaðar, en í heild ber
lundur þessi öruggt vitni um að á þessum
slóðum á trjágróður athyglisverða fram-
tíð fyrir sér.
✓
Kjamaskógur - Akjósanlegt
útivistarsvæði
Síðasti áfangastaður okkar um skógar-
svæði Eyfirðinga þennan lognkyrra ág-
ústdag, var Kjarnaskógur. Er þarna
þéttvaxinn skógur í fögru umhveríi. -
Ákjósanlegt útivistarsvæði bæjarbúa og
ber öll umgengni vott um áhugaverða
snyrtimennsku, og góða umgengni.
Trimmbraut er í skóginum, raflýst og
mikið notuð af bæjarbúum, vetur,
sumar, vor og haust,. að sögn ráða-
manna skógarins. Myndarleg plöntu-
uppeldisstöð er í Kjarnaskógi, rekin á
vegum Skógræktarfélags Eyfirðinga. Þar
mun vera vaxtarbroddur hinnar myndar-
legu skógræktar sem prýðir eyfirskar
byggðir og m.a. „hvatinn" að vaxandi
skógræktaráhuga í héraðinu.
Vel voru ferðalangar haldnir í mat og
drykk þennan dag og gestrisni þeirra
Eyfirðinga, fræðsla öll og fyrirgreiðsla,
þökkuð með velvöldum orðum og
áréttuð með hressilegum söng.
Þó fræðsluferð þessi væri vel heppnuð
og fróðleg og gæfi tilefni til bjartsýni á
framtíð skógræktar á íslandi, var enn
margt óskoðað á skógræktarsvæðum
Eyfirðinga. Skógrækt í héraðinu stendur
vissulega á „gömlum merg“ og minnir á
frumherjana sem fyrstir lögðu út í
óvissuna, á brattann og létu þeim sem á
eftir komu í té lífsreynslu sem er
ómetanleg undirstaða í árangursríku
starfi. - Vörður við veginn.
Vegvísir inní framtíðina.
Stjas
erlent yfirlit
■ Yuri Andropof.
Þjóðernisvandinn er
mesti vandi Rússa
Afmælisræda Andropofs fjalladi mest um hann
■ UM þessar mundir fara fram mikil
hátíðahöld í Sovétríkjunum í tilefni af
því, að sextíu ár eru síðan Sovétríkin
voru stofnuð formlega, en fimm ár voru
þá liðin frá byltingunni.
Orsakir þess, að ekki var fyrr gengið
formlega frá stofnun Sovétríkjanna voru
margar, en sennilega var þó þjóðernis-
vandinn stærst þeirra. Innan vébanda
Rússlands bjuggu fjölmargar ólíkar
þjóðir og þjóðabrot, sem á tímum
keisaranna nutu ekki neins konar sjálf-
stæðis.
Hinir nýju valdhafar óttuðust rétti-
lega, að miklir erfiðleikar gætu skapazt
við sambúð þeirra, ef henni væri ekki
fundið rétt form. Það var síðasta verk
Lenins að koma á sambandsríki því, sem
hlaut nafnið Sovétríkin, en innan þess
skyldu vera allmörg sérstjórnarríki ein-
stakra þjóða og mætti fjölga þeim síðar.
Öll skyldu þau þó lúta yfirstjórn sam-
bandsríkisins í Moskvu.
Vafalítið hefur þetta ríkisform Lenins
gefizt all vel til þess að tryggja sambúð
hinna mörgu þjóða og þjóðflokka.
Innan þessa skipulags hefur þeim vaxið
fiskur um hrygg og getað varðveitt
menningarlega sérstöðu stna. En
spurningin á sextíu ára afmælinu er ekki
sízt þessi: Leiðir þessi þróun til aukinnar
samheldni eða ýtir hún undir þjóðametn-
að, sem gæti orðið sambandsríkinu til
falls, eins og margir andstæðingar þess
spá?
ÞEGAR þetta er athugað, er vel
skiljanlegt að í ræðunni, sem Yuri
Andropof hélt á helztu afmælishátíðinni
í síðustu viku, gerði hann þjóðernismál-
in að helzta umtalsefni sínu. Þykir því
ekki úr vegi að birta nokkra kafla úr
henni. Andropof sagði m.a. um þann
árangur, sem náðst hefði (þýðing APN):
„Hagsmunir lýðveldanna fléttast æ
þéttar saman, - hin gagnkvæma aðstoð
verður æ árangursríkari og sköpunar-
verk þjóða og þjóðarbrota Sovétríkj-
anna beinast í einn farveg. Alhliða
þróun hverrar hinnar sósíalísku þjóðar
í landi voru leiðir eðlilega af sér en meiri
samruna þeirra.
Hvert og eitt sambandslýðveldanna -
Rússneska sambandslýðveldið, Úkra-
ína, Hvíta-Rússland, Úzbekistan, Kaz-
akhstan, Grúsía, Azerbajdzjan, Lithá-
en, Moldavía, Lettland, Kírgízía, Ta-
dzjikistan, Armenía, Túrkmenistan og
Eistland - ég endurtek - hvert og eitt
leggur til sitt framlag, sem ekkert kemur
í staðinn fyrir, til að lyfta efnahag og
menningu Sovétríkjanna hærra. Þetta er
ekki bara samruni, - þetta er margföldun
sköpunarafla okkar.
í bróðurlegri fjölskyldu Ijúka allar
þjóðir og þjóðabrot upp möguleikum
sínum, sem búa í 20 sjálfstjómarlýðveld-
um og 18 sjálfstjórnarhéruðum og
svæðum. Milljónir Þjóðverja, Pólverja,
Kóreumanna, Kúrda og fulltrúar ann-
arra þjóðerna eru orðnir fullgildir
sovézkir borgarar, en Sovétríkin hafa
orðið föðurland þeirra.
Þjóðir lands okkar fara sérstökum
viðurkenningarorðum um rússnesku
þjóðina. Án óeigingjarnrar aðstoðar
hennar hefðu þeir ávinningar, sem hafa
átt sér stað í lýðveldunum ekki verið
mögulegir. Rússnesk tunga er einstak-
lega mikilvægur þáttur í efnahagslegu,
pólitísku og- menningarlegu lífi
landsins, í samruna allra þjóða og
þjóðarbrota. Hún hefur opnað fyrir
þeim auðæfi heimsmenningarinnar og er
eðlilegur þáttur í lífi milljóna manna af
ýmsum þjóðernum.
Hin nýja stjórnarskrá Sovétríkjanna
hefur verið ríkur þáttur í eflingu
þjóðernislegrar og ríkislegrar undir-
stöðu hins sovézka þjóðfélags. í þessu
merka skjali eru ekki aðeins taldir fram
ávinningar fyrri þróunar, heldur einnig
settur fram traustur stjórnmálalegur
grundvöllur fyrir frekari blóma og
samruna allra þjóða og þjóðarbrota
landsins.
Raunverulegar breytingar, sem hafa
átt sér stað á 60 árum á sviði þjóðernis-
legra samskipta, vitna um það, að
þjóðernisvandinn hefur verið leystur
með góðum árangri, - leystur endanlega
og óafturkallanlega.“
SÍÐAR í ræðuhni kom fram, að
Andropof teldi engan veginn, að allur
vandi væri leystur. Hann sagði:
„Félagar! Þegar við teljum upp það,
sem áunnizt hefur, beinum við auðvitað
athyglinni aðallega að því, sem þarf að
gera. Lokatakmark okkar er augljóst.
Það er auðvitað eins og V.l. Lenin sagði
- ekki aðeins samruni þjóðanna, heldur
sameining þeirra. Flokkurinn skilur vel
að til þessa takmarks liggur langur
vegur. Hér má alls ekki hlaupa á undan,
og heldur ekki tefja fyrir þeim fram-
gangi, sem orðið hefur.
Góður árangur í lausn þjóðernisvand-
ans þýðir ekki, að öll vandamál séu úr
sögunni, sem fylgja lífi og starfi innan
ramma eins ríkis, sem byggt er mörgum
þjóðum og þjóðabrotum. Slíkt er varla
mögulegt, meðan til eru þjóðir, meðan
til er munur á þjóðum. Óg það verður
lengi, miklu lengur en stéttamunur.
Þess vegna á framkvæmd þróaðs
sósíalisma - einmitt þannig getum við
skilgreint meginstefnu flokksins og þjóð-
arinnar á nútímastigi - að fela í sér
þaulhugsaða og vísindalega grundvall-
aða þjóðernisstefnu. Mig langar að
staðnæmast við nokkur verkefni hennar.
Þegar hefur verið sagt frá því, hversu
mikinn hagnað og yfirburði sameining
þjóða lands okkar í eitt samband hafði
í för með sér. En þeir möguleikar, sem
þessi sameining lauk upp, hafa hvergi
verið fullnýttir."
Andropof vék þessu næst að þeim
meginverkefnum, sem bíða úrlausnar,
og nefndi þó einkum tvö eða aukningu
landbúnaðarframleiðslu og bættar sam-
göngur. Þessi tvö verkefni yrðu að hafa
algeran forgang.
En þjóðernismálin héldu áfram að
vera honum efst í huga. Hann vék enn
að þeim og sagði meðal annars:
„Auðvitað þarf að muna í þessu
sambandi, að efnahagslegum og menn-
ingarlegum framgangi allra þjóða og
bjóðarbrota fylgir óhjákvæmilega aukin
sjálfsþekking þjóðar. Þetta er lögmætur,
raunhæfur framgangur. Það er samt sem
áður mikilvægt, að raunverulegt stolt
yfir unnum árangri breytist ekki í dramb
eða tilhneigingu til að upphefja sjálfan sig
og virðingarleysi í garð annarra þjóða
og þjóðarbrota. Neikvæð fyrirbæri af
þessu tagi finnast enn. Og það væri rangt
að skýra það sem leifar hins liðna. Þetta
á jafnvel stundum við um villur okkar í
starfi. Hér skulum við ekki vera smámuna
samir, félagar. Hér er allt mikilvægt -
bæði viðhorf til tungu, til minja hins
liðna, hvernig við breytum þorpum og
borgum, höfum áhrif á starfsaðstæður
og lífskjör fólks.“
Af ræðu Andropofs má vel ráða, að
þjóðernisvandinn er enn, eins og í tíð
Leníns, eitt mesta vandamál Rússa, þótt
með öðrum hætti sé.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar