Tíminn - 23.02.1983, Blaðsíða 8

8
Utgefandl: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gísli Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gislason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Eiias Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur
V. Ólafsson. Fréttastjórar: Kristinn Hallgrimsson og Atli Magnússon.
Umsjónarmaður Helgar-Timans: Guðmundur Magnússon. Blaðamenn: Agnes
Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Friðrik Indriðason, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni
Kristjánsson, Kristin Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (íþróttir), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson. Ljósmyndir:
Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjánsson, Kristín Þorbjarnardóttir,
María Anna Þorsteinsdóttir. Ritstjórn , skrifstofur og auglýsingar:
Síðumúla 15, Reykjavík. Sími: 86300. Auglýsingasimi 18300. Kvöldsimar: 86387 og 86392.
Verð i lausasölu 11.00, en 15.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 150.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Tilhugalíf
■ Efalítiö er, hvaða ljóðlínur hafa snortið viðkvæma
hugi íslendinga mest á þessari öld. Það eru ljóðlínur Jóns
Helgasonar um melgrasskúfinn harða hjá Köldukvísl. •
Jurtir hafa þann undramátt að geta runnið upp á hinum
ólíklegustu stöðum. Ekkert hrífur hugann meira en að sjá
jurtir og blóm, þar sem þeirra er sízt von.
Eitt hefur enn meiri lífsvilja og lífsþrótt en jurtirnar.
Það er tilhugalífið. Þótt jarðvegurinn sé hinn harðasti og
kaldasti getur einhvers konar tilhugalíf fest þar rætur.
Jafnvel á sjálfu Alþingi eru ýms dæmi um þetta. Eitt
slíkra ævintýra er að gerast þar um þessar mundir.
Síðan kjördæmamálið kom þar á dagskrá síðastliðið
haust hefur myndazt um það samstaða milli nokkurra
forustumanna Sjálfstæðisflokksins og Alþýðubandalags-
ins, sem nú er orðið að fullkomnu tilhugalífi.
Þetta hefur komið vel í ljós í sambandi við vísitölufrum-
varp forsætisráðherra. Alþýðubandalagið snerist strax
hart gegn því, en lengi vel var ekki vitað um afstöðu þess
hluta Sjálfstæðisflokksins, sem var í stjórnarandstöðu.
Hann bar að venju kápuna á báðum öxlum þangað til Geir
Hallgrímsson kvaddi sér hljóðs í Morgunblaðinu á laugar-
daginn var. Hann taldi frumvarpið óhæft með öllu. Þar
með voru dagar þess ráðnir, þar sem það gat ekki komizt
fram nema með stuðningi Sjálfstæðisflokksins.
Hér birtist opinberlega það tilhugalíf, sem hefur verið
í sköpun á Alþingi í vetur.
Ávöxtur þess verður nú þegar sá, að laun munu hækka
um 15% í næstu viku. Bæði Álþýðubandalagið og
Stjálfstæðisflokkurinn ætlast til að launþegar meti þetta
við sig. Það getur hins vegar breytzt, þegar í ljós kemur,-
að hér er aðeins á ferðinni ein af hinum stóru holskeflum
verðbólgunnar, sem brátt mun gera þessa launahækkun
að engu og meira en það hjá þeim launalægstu. Mikil hætta
er líka á, að þessi holskefla verði veikbyggðustu atvinnu-
fyrirtækjunum að falli með tilheyrandi atvinnuleysi.
Það er ekki nýtt að tilhugalíf geti haft miklar afleiðingar.
En tilhugalífið mun halda áfram. Næsta ráðagerð hjá
umræddum leiðtogum Alþýðubandalagsins og Sjálfstæðis-
flokksins er sú, að kjördæmamálið verði afgreitt á fáum
dögum án þess að þjóðinni verði gefinn nokkur umsagnar-
tími, og síðan verði kosið í síðasta lagi 23. aprík Ný kjörið
þing verði kvatt saman í byrjun maí og hafi eingöngu það
verkefni að samþykkja kjördæmamálið endanlega. Síðan
verði þing rofið og kosið í síðari hluta júní.
Allan þennan tíma verði raunhæfar aðgerðir látnar bíða
og sennilega verði vanmáttugri stjórn Gunnars Thor-
oddsen lofað að hanga. Ný verðbólguholskefla mun þá
skella yfir 1. júní.
Sagt er að Geir Hallgrímsson hafi í fyrstu verið
ósamþykkur þeirri ráðagerð að láta stjórn Gunnars lafa
svona lengi, en einn gegn Alþýðubandalagsmaður hafi
hvíslað í eyru hans, að eftir seinni kosningarnar gæti hann
komið og sagt: Nú get ég.
Já, nú get ég. Það verður vafalítið tekið á verðbólgunni
með föstum og ákveðnum tökum og alvarlegu augnaráði,
þegar Geir Hallgrímsson fer að glíma við hana eftir
júníkosningarnar með tilstyrk Guðrúnar Helgadóttur og
Guðmundar J.
Það má með sanni segja, að það er ekki neitt ómerkilegt
tilhugalíf, sem verið hefur að þróast á Alþingi að
undanförnu.
Árið 1983 ætlar að verða merkisár í íslenzkri sögu.
Tölvustjórnarskráin, tvennar þingkosningar og tilhugalíf
Alþýðubandalags og Sjálfstæðisflokks munu setja svip á
það.
Eftirminnilegast verður þá sennilega efnahagsundrið,
sem fæðast mun af þessu öllu saman. Þ.Þ.
MIÐVIKUDAGIJR 23. FEBRliAR 1983.
skrifad og skrafað
tölufrumvarpinu
Aðstoðarmaður
fjármálaráðherra
vill „fastan skerð-
ingarfrádrátt í
stað nýrra frá-
dráttarliða”
Tvískinnungur
■ Alþýðubandalagsmenn
hafa snúist öndverðir gegn
frumvarpi forsætisráðherra
um nýjan viðmiðunargrund-
völl 'fyrir laun. í þingsölum
og í málgagni sínu básúna
þeir að inntak frumvarpsins
sé ekkert annað en kjara-
skerðingar og ganga þeir svo
langt að láta að því liggja að
þeir muni segja sig úr ríkis-
stjórninni ef frumvarpið
verður samþykkt.
Allir viðurkenna samt að
núverandi vísitölugrund-
völlur sé brenglaður og löngu
úr sér genginn og þurfi úrbóta
við. Enda er sannleikurinn
sá að kerfi þetta lögbindur og
spennir upp verðbólgu og
skerðir með því kjörin jafnt
og þétt og einkum verða þeir
sem lægst hafa launin illa úti
í því sjónarspili öllu. Andstað-
an gegn lagfæringunum
gengur svo langt að félags-
málarráðherra hélt því blá-
kalt fram á þingi í síðustu
viku að nýja viðmiðunarkerf-
ið mundi skerða kjörin um
8%. Sama kvöld skýrði,
fjármálráðherra frá því í
sjónvarpi að 8% minnkun
þjóðarframleiðslu mundi
óhjákvæmilega koma niður
á launþegum og kjör þeirra
versna um 8% í samræmi við
það.
Nýja viðmiðunarkerfið er
ekki hugsað sem kjaraskerð-
ing heldur að koma lagi á
þann óskapnað sem ijúver-
andi kerfi leiðir af sér í
efnahagsmálum og verð-
bólguþróun. Það sem helst
vakir fyrir þeim þingmönnum
sem beita sér gegn lagfær-
ingunum er að frumvarpið
nái ekki fram að ganga til
að verðbótaútreikningar
verði gerðir næst 1. apríl í
stað 1. mars, en í frumvarp-
inu er gert ráð fyrir að verð-
bætur á laun verði greiddar
þrisvar sinnum á ári í stað
fjórum sinnum eins og nú ,er.
Það má engan styggja rétt
fyrir kosningar.
Alþýðubandalagið tók þátt
í gerð þessa frumvarps sem
það leggst nú svo hatramlega
gegn og var samþykkt megin-
efni þess þótt nokkur mein-
ingarmunur væri um einstök
atriði.
Sammála um
meginatriði
Alþýðublaðið fjallar um
þetta afstöðu að vera bæði
með og á móti og segir:
„Eins og kunnugt er hafa
ráðherrar og þingmenn Al-
þýðubandalagsins þóst vera
eindregið á móti vísitölu-
frumvarpi forsætisráðherra,
.þrátt fyrir það að aðstoðar-
maður fjármálaráðherra,
Pröstur Ólafsson, starfaði
frá upphafi með nefnd þeirri
sem undirbjó frumvarpið. í
nefndinni voru auk Þrastar
Ólafssonar þeir Halldór Ás-
grímsson og Pórður Friðjóns-
son. Meiri hluti nefndarinnar
skilaði áliti, þar sem fram
komu þau meginatriði, sem
nú er að finna í frumvarpi
forsætisráðherra. Þröstur
Ólafsson skilaði hins vegar
séráliti, sem greindist aðeins
frá áliti hinna tveggja í tveim-
ur atriðum. Um öll önnur
atriði var í meginatriðum
samkomulag í nefndinni.
Þau tvö atriðið sem Þröstur
Ólafsson var ekki sammála
hinum nefndarmönnum um
voru eftirtalin: í fyrsta lagi
taldi hann, að fresta bæri að
koma á fjögurra mánaða vísi-
tölukerfi um einn mánuð,
þannig að verðbætur greidd-
ust 1. mars 1983 samkvæmt
gamla kerfinu, en síðan yrði
fjögurra mánaða verðbóta-
kerfi tekið upp. Þannig er
það ljóst að fulltrúi Alþýðu-
bandalagsins var sammála
þeirri kerfisbreytingu, að
lengja bæri verðbótatímabil-
ið. Eini ágreiningurinn var
um hvenær ætti að taka upp
nýja kerfið, fyrir eða eftir
kosningar.
í öðru lagi lagði Þröstur
það til, að í stað nýrra frá-
dráttarliða yrði tekinn upp
fastur frádráttur. Nýr frá-
dráttarliður, sem er í vísitölu-
frumvarpinu, er sérstakur
orkufrádráttur; en búvöru-
frádráttur og meðferð áfeng-
is- og tóbaksverðbreytinga
helst óbreytt. Þar að auki er
gert ráð fyrir því að sú
grundvallarbreyting eigi sér
stað, að óbeinir skattar og
niðurgreiðslur hverfi úr vísi-
tölunni. Samkvæmt þessu vill
aðstoðarmaður fjármálaráð-
herra taka upp fasta skerð-
ingarfrádrætti í stað þessara
skerðinga, sem meirihluti
nefndarinnar leggur til.
Þarna er bitamunur en ekki
fjár.
Af framansögðu er því
ljóst að aðstoðarmaður fjár-
málaráðherra hefur í megin-
atriðum verið sammála
meirihluta nefndarinnar, þó
að Alþýðubandalagið hafi
nú tekið upp þá stefnu að
vera á móti frumvarpinu.“
Kjarabót eða
verðbólga?
Mál þetta er enn til með-
ferðar í þinginu og horfir
þunglega að það nái fram að
ganga. Forsætisráðherra lét
svo um mælt að hann hefði
vænst þess að sjálfstæðis-
menn í stjórnarandstöðu
sýndu sáttavilja og vinna að
veigamiklu máli með flokks-
bræðrum sínum í stjórn og
lagt málinu lið. En svo er að
sjá sem sjálfstæðismenn kæri
sig ekkert um að liðka fyrir
málinu og bendir flest til þess
að það muni daga uppi.
En þegar upp er staðið
hlýtur maður að spyrja hverj-
ir það eru sem berjast á móti
svokölluðum kjaraskerðing-1
um. Allir viðurkenna að nú-
verandi kerfi sé skaðlegt og
mjög verðbólgumyndandi en
þegar fara á að hrófla við því
leika þingmenn sér að því að
hafa hausavíxl á hlutunum
og vilja ekkert til vinna að
færa málin til betri vegar og
þykjast einkum bera hag
launþega fýrir brjósti. En
það er tími til kominn að
menn fari að átta sig á því að
verðbætur á laun eru ekki
launahækkanir, eins og oft er
látið í veðri vaka heldur að-
eins viðurkenning á tilteknu
verðbólgustigi sem þegar var
náð áður en verðbæturnar
eru borgaðar út.
starkaður skrifar
Ræður stef na
VSÍ í vísitölu-
málinu eftir
kosningarnar?
SAMSPIL Sjálfstæðisflokksins og Alþýðubandalagsins á
þingi verður sýnilega til þess, að engin breyting verður gerð
á vísitölukerfinu fyrir kosningar. Það verður því fyrst eftir
kosningar - jafnvel eftir að þessir tveir flokkar eru búnir að
knýja fram tvennar kosningar - sem tekið verður á vísitölumál-
unum og öðrum efnahagsmálum, sem þó krefjast skjótrar
úrlausnar. Alþýðubandalagið mun leggja á það áherslu, að
með þessu hafl veriö komið í veg fyrir kjaraskerðingu - þótt
það sé alrangt. Hversu rangt það er munu landsmenn hins
vegar fyrst flnna til að öllum kosningunum loknum, þegar
vísitölukerfinu verður breytt í samræmi við vilja næstu
ríkisstjórnar. Enginn skal búast við því að þær breytingar
verði launafólki frekar í hag en það frumvarp, sem forsætisráð-
herra lagði fyrir þingið og fer í glatkistu óafgreiddra þingmála.
Nei, ef að líkum lætur verður þar gripið mun fastari tökum á
vísitölumálunum. I.aunafólk mun þá enn einu sinni sjá í
minnkandi kaupmætti hvað það þýðir, þegar Alþýðubanda-
lagið fer af stað með slagorðið „kosningar eru kjarabarátta".
Það verður hins vegar orðið of seint til að breyta gangi mála
nema launþegar átti sig á þessu fyrir kosningar. A kjördegi
hafa þeir valdið; eftir kjördag eru það þingmennirnir, sem
kosnir hafa verið, sem ráða ferðinni án þess að spyrja
almenning.
ÞAÐ kom skýrt fram í umræðum um málið á þingi,að
sjálfstæðisþingmenn vilja ganga mun lengra í breytingum á
vísitölukerfinu. Og margt bendir til þess að þeir verði aðilar
að næstu ríkisstjórn og ráði þar með að umtalsverðu leyti
ferðinni í þessu efni. Þeir verkalýðsforingjar, sem nú hafa
lagst gegn breyttu vísitölukerfi í samræmi við frumvarp
forsætisráðherra, munu því að einum eða tvennum kosningum
loknum fá yfir sig frumvarp, sem vafalaust mun mjög bera
svipmót að viðhorfum þeim, sem einn hinna sterku manna í
næsta þingflokki sjálfstæðismanna - Þorsteinn Pálsson,
fyrrum framkvæmdastjóri Vinnuveitendasambandsins - hefur
barist fyrir síðustu árin. Þeir, sem nú hafna hóflegum og
sanngjörnum breytingum á vísitölukerfinu, munu í því tilviki
fá kerfisbreytingu í anda Vinnuveitendasambansins yfir sig í
staðinn. Þannig fer oft fyrir skammsýnum mönnum, að þeir
skilja ekki sinn vitjunartíma og kalla yfir umbjóðendur sína
hörmungar sem hægt væri að komast hjá.
Kannski verkalýðsforingjarnir í Alþýðubandalaginu reyni
að hugga sig við þá vinsemd, sem komin er á milli foringja
þess flokks og Geirsarms Sjálfstæðisflokksins á þingi. Þar
kemst vart hnífurinn á milli þessa dagana, hvort sem um er að
ræða afgreiðslu vísitölumálsins eða kjördæmamálsins eða
ákvarðanir um framtíðarþróun svo sem eins og hvenær kjósa
eigi aftur til þess að tryggja örugglega að flokksformaður
Sjálfstæðisflokksins og þingflokksformaður Alþýðubanda-
lagsins komist aftur inn á þing, ef þeir ná ekki kjöri í
aprflkosningunum. Hvað þessi vinátta boðar upp á framtíðina
skal ósagt látið, en rétt að benda á, að alls er óvíst að
Sjálfstæðisflokkurinn þurfi neitt með Alþýðubandalagið að
gera eftir kosningar þótt blíðlega sé látið nú. Þar liggur nær
af hálfu Sjálfstæðisflokksins að leita til málefnalegra samherja
sinna í Alþýðuflokki og Vilmundarbandalagi. Og þá mun ekki
standa á því, að stefna Vinnuveitendasambandsins í vísitölu-
málum verði í meginatriðum ofaná á þingi.
- Starkaður