Tíminn - 06.03.1983, Blaðsíða 12

Tíminn - 06.03.1983, Blaðsíða 12
12 SUNNUDAGUR 6. MARS 1983 erlend hringekja Fundu Rómverjar Brasilíu 1600 árum á undan Portugölum? Fornleifafræðingar leita rómversks skips undan strönd Ríó CARTHAGE ■ Er hugsanlcgt að Rómverjar hinir fornu hafi komið til Brasilíu meira en 1600 árum á undan Portúgölum? Robert Marx, fornleifafræðingur og neðansjávarkönnuður frá Flórída, svarar þcssari spruningu játandi. Hann telur sig hafa fundið leifar rómversks skips grafnar í sandi og eðju utan við strönd Rio de Janeiro, aðeins um einn og hálfan km. frá flugvelli borgarinnar. Áhugi Marx á málinu kviknaði þegar hann frétti að tveir kafarar sem voru að hreinsa fiskinet sem höfðu flækst hefðu fundið tvo fornrómverska vasa. Sérfræðingar frá Smithsonian stofnuninni og Amherst College í Bandaríkjunum hafa rannsakað vasana og komist að þeirri niðurstöðu að þeir séu frá annarri öld cftir Krists burð. Sérfræðingarnir telja líklegt að vasarnir séu upprunnir í hinni fornrómversku borg Karþagó í Norður-Afríku, skammt þar frá sem Túnis stendur nú. Eftir að kafararnir fundu vasana hefur Marx kannað svæðið sjálfur og fundið þar viðarleifar og fleiri vasa. Hávasar þessir, sem hafa tvö eyru og eru þrjú fet á hæð, voru notaðir til að bera í vín og ýmiss konar matvæli. Augljóst er að skip sem hefur ætlað að sigla lengi hefur orðið að hafa marga slíka vasa um borð til að geyma matvæli í. Vitað er að Rómverjar sigldu til glæpamanna finnast á háalofti ■ Nýlega fundust fimmtíu gipshöfuð frá öndverðri nítjándu öld upp á háalofti Dundee safnsins'á Irlandi. I því safni má m.a. finna mót af höfði frú Margucritee Golfred (t.h. á' myndinni) sem tekin varaf lífi um 1825 fyrir að hafa myrt hvcrn ciginmann sinn á fætur öðrum með því að hclla sjóðandi blýi í eyru þeirra. Hin höfuðin í safninu sýna andlit ýmissa skálka -líkræningja, morðingja, falsara og annarra glæpamanna. Að öllum líkindum hafa afsteypurnar af höfðum sakamannanna verið gcrðar vegna mikils áhuga á höfuðlagsfræði - sem hélt því fram að pcrsónulciki Kanaríeyja og Grænhöfðaeyja, og ein skýringin á fundinum úti fyrir strönd Ríó er að skip sem var á leið til eyjanna hafi hrakist af leið vegna vinds og borist alla leið til Brasilíu. Þess er aftur á móti að geta að ekki er óalgengt að rómverskir hávasar hafi verið fluttir á milli landa á síðari tímum. í Bandaríkjunum hafa fundist forngripir sem þangað bárust mörgum öldum eftir að þeir voru gerðir, og eins eru dæmi um að forngripum hafi verið komið fyrir í blekkingarskyni. Marx hefur nú fengið leyfi stjórnvalda í Brasilíu til að hefja ítarlega rannsókn á svæðinu þar sem vasarnir fundust, og nýtur í því efni aðstoðar National Geographic Society o.fl. aðila. Nokkrir áhrifamenn og fornleifafræðingar í Brasilíu hafa látið í ljósi óánægju með þessar tiltektir. Sennilega óttast þeir að sögunni um að þjóðhetjan Pedró Alvares Cabral hafi fundið Brasilíu á 16. öld kunni að verða hnekkt. CAf.'ARY ISLANDS" Prevailíng ■ ? winds I SOUTH w AMERICA ■ Teikning úr breska blaðinu The Sunday Times sem sýnir hvernig forn- rómverskt skip hefði getað hrakist undan vindi frá Grænhöfða- eða Kanaríeyjum og til Brasilíu. Syndin er lævís og tipur ■ Nokkur gipshöfðanna sem fundust á háalofti Dundee-safnsins. manna réðist af því hvernig höfuð þeirra væru löguð. Sú kcnning var mjög vinsæl á nítjándu öldinni og jafnvel tekin alvarlega af ýmsum virtum fræðimönnum. Dundee-höfuðin voru svo tekin af sýningarskránni í byrjun tuttugustualdarinnar er nýjar kenningar í vísindum hröktu höfuðlagsfræðin út í ystu myrkur. Afsteypunum var þá komið fyrir í skáp upp á háalofti safnsins, svo sem fyrr greinir, og síðar var bókaskápur settur framan við hann. Safnið uppgötvaðist svo á nýjan leik fyrir um það bil tveimur mánuðum, þakið ryki og öðrum óhreinindum. ■ Flestir Bretar trúa enn á syndina og nær þriðjungur þeirra trúir á helvíti og djöfulinn, samkvæmt umfangsmestu rannsókn sem gerð hefur verið á viðhorfum almennings á vesturlöndum. Bretar hafa strangari siðgæðismælikvarða en aðrir Evrópubúar, sérstaklega að því er varðar kynlíf undir lögaldri, fjársvik og það að eigna sér fundið fé. En þeir taka aftur á móti léttar á líknardrápum og því er menn gleyma að tilkynna að þeir Nýutkomm bók um kynlíf fyrir krakka veldur fjaðrafoki: EIGA KYXLÍFSPOSTULARNIR AÐ LÁTA BÖRNIN í FRIÐI? ■ Nýútkomin bók utn kyrilíf lyrir krakka (The Playbook lor Kinds ahout Sex eltir Joani Blank og Mareia Ou- ackenbush) hefur valdið miklu fjaðr'a- foki t Bretlandi upp á síðkastið. Hún er ætlud börnunt yngri en tíu ára.er í formi lita og leik bókar. og á að kynna börnunum hugmyndina um kynlíf setn líkamlega nautn. Af ásettu ráði tengja höfundar bókarinnar kynlífið ekki fæðingum barna en lesendurnir eru hvattir til að tcikna eigin kynfæri, skrifa um þ.ið Vólk sem þeir gætu hugsað sér hafa mök við í framtíðinni og sýnt er hvernig sjálfsfróun fer fram. Alyson Corner barnasálfræðingur segir í ný- legri grein í Sunday Timcs Review að Sheba Collective, sem gefur bókina út „til að hvetja til heilbrigðs viðhorfs til líkamans og kynlífsins frá byrjun" þurli vart að undrast að hala vakið rciði Mary Whitchouse, en Mary þessi er einn kunnasti og atkvæðamesti sið- ferðispostuli Breta. Andúó Mary -Whitehouse gefur hlutum þó ekki gæöastimpilinn sjálf- krafa og Alyson Corner segist vissu- lega ekki kæra sig um að gefa níu ára göntlu barni þcssa bók, þó hún gæti reynst'ýmsum unglingum notadrjúg. Níu ára born eru cinfaldlega ckki tilbúin. Kynþroski þeirra cr ekki haf- inn og þau eiga mjög crfitt nteð að skilja hugmyndina um samfarir. Að reyna að örva hugsanir barna á þessum alilri um kyrtlíf er að ýta þeim upp á næsta þrep þroskans áður en þau eru tilbúin og slíkt getur verið jafn óheil- ■ Ein blaðsiðan í bókinni og ekki sú umdeildasta. brigt og bæling. Augljóslega eru ákveönir þættir kynlífs þess eðlis að fullorðnir geta þurft að útskýra þá fyrir börnum - eins og t.d. hvernig börnin verða til - en aðra þætti er betra að láta börnin sjálf um að uppgötva. Sjáifsfróun ereinn at' þeim. Það ferli uppgötvana er mikil- vægt þroska þeirra sem sjálfstæöra einstaklinga og getur haft í för með sér ánægju sem futlórðnir ættu ekki að svipta þau. Níu ára börn vilja líka gjarnan eiga skoðanir-sínar út af fyrir sig og þv| er hætt viðaðþau svari þeim spurningum. sem þeim er i bókinni ætlað að svara, á þann veg sem þau ætla að fullorðnir óski. Kynferðisleg upplýsing er betur komin í höndum foreldra sem .geta svarað því sem barnið spyr sjálft um i sttið þess að vonast til þess að á næstu síðu muni bókin svara. Kynlífi er einnig betur lýst í tilfinn- ingalegu samhengi. Þessi bók talar um líkamlega örvun en tcngir hana ekki tilfinningalegu sambandi. Þess í stað er barniö hvatt til þess að ímynda sér mök við einhverjar tilbúnar persónur. Oröið „ást" keniur aðcins einu sinni fyrir í bókinni. Það getur oft verið góð hugmynd að „forðast ónauðsynlega dulúð og rang- færslur eins og útgefendurnir vonast til með bókinni, en slíkt heppnast ekki alltaf með því aö tejja upp staðreynd- irnar eintómar. í huga barnsins gcta nýir atburðir. eins og fæðing systkina upphaf , skólagöngu, flutningur o.s.frv., öðlast gífurlegt mikilvægi. Það má undirbúa börnin á marga vegu til að takast á við þessa atburði, en vélræn handbók hjálpar ekki endilega. Rangfærslur og dulúð verða alltaf þættir í heimi barna og leitinni að jafnvægi milli sakleysis og bráðþroska ætti börnunum að vera eitthvað eftir skilið til að uppgötva og takast á við sjálf. Sé þetta gcrt á umburðarlyndan hátt er ólíklegt aö börnin yerði bæld. Ætlun höfundanna með bókinni er vafalaust af hinu góða en nálgun viðfangsefnisins er röng. Bökin hentar miklu fremur foreldrum. scm eru dauðhræddir um að bæla börn sín. en börnunum sjálfum. Flest níu ára börn scm fengju bókina í hendur yröu vafalaust yfír sig feimin og slík feimni brýst oft út í óstöðvandi flissi. eða þeim gæti þótt bókin ósköpejnfaldlcga afskaplega leiðinleg; en þau færu á- reiðanlega ekki inn í næsta herbergi til þess að teikna kynfæri sín. Höíundarnir segja að bókin sé ætluö „stelpum og strákum með líkama sem enn séu ckki byrjaðir að breytast í fullorðinslíkama." En það eru hugir þeirra ekki lieldur. hafi ekið á kyrrstæða bíla. Niðurstöður rannsóknarinnar, sem hófst árið 1978 í níu vestrænum löndum, sýna að trúin á syndina er mest á Norður-írlandi (91%) og minnst í Danmörku (29%). Meira en helmingi fleiri Ameríkanar en Evrópubúar trúa á helvíti og djöfulinn. Jafnvel 15% guðleysingja trúa á syndina og fjögur prósent þeirra trúa á djöfulinn. Stuttur útdráttur úr niðurstöðum rannsóknarinnar, sem gefnar verða út í bók með haustinu, birtist nýlega í vikublaði rómversk-kaþólskra manna, The Tablet, og sýnir hann að 78% Evrópubúa álíta að í sérhverri manneskju búi bæði góð og ill öfl. írar líta mannkynið björtustu augunum 34% þeirra telja fólk gott að upplagi. Sambærileg tala fyrir Frakka, sem eru hvað svartsýnastir á mannkynið, er fimm prósent. Flestir Evrópumenn viðurkenna að þeir iðrist stundum einhverra gerða sinna sem þeir telji rangar. ítalir og Danir kveljast mest af slíkri iðrun, Frakkar og Belgar minnst. Hinir ríku iðrast meir en þeir fátæku. í þessari rannsókn kannaði alþjóðlegur hópur fræðimanna hugmyndir vesturlandabúa um „syndir". Boðorðin tíu eru enn háttskrifuð fyrir utan þau sem fjalla um sunnudaginn og heiðranir. Morð eru álitin stærstu syndirnar, því næst þjófnaðir og lítilsvirðing við foreldra. Bretar skipa hórdómi og framhjáhöldum hærra á syndalistann en nokkur önnur þjóð. Flestir þeirra sem spurðir voru töldu mikilvægast að rækta heiðarleika tbeð börnum sínum. Einungis Bretar settu góða siði í annað sæti, hinar þjóðirnar kusu umburðarlyndi og virðingu fyrir öðru fólki næst á eftir heiðarleikanum. Ríkt fólk er ólíklegra til að trúa á syndina en fátækt fólk og Hægri sinnar hafa bjartara viðhörf til mannlegs eðlis en vinstrisinnar. Ströngustu foreldrana var að finna meðal trúaðra og kirkjurækinna manna og vinstri sinnaðir foreldrar eru ekki eins strangir og þeir hægri sinnuðu. Tekjulágir foreldrar aga börn sín meir en auðugri foreldrar Prófessor Jan Kerkhofs, Jesuítaprestur við Louvain háskólann í Belgíu, sem er stjórnandi rannsóknarinnar, sagði að hátt í tvö þúsund manns hefðu verið spurðir í hverju landi, og enn væri verið að vinna úr svörunum. Okkur er ekki kunnugt um að þessi forvitnilega rannsókn hafi náð til íslands.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.