Tíminn - 17.04.1983, Blaðsíða 4
4
SUNNUDAGUR 17. APRÍL 1983
■ Astir prinsessunnar voru aldeilis ekki einkamál hennar.
■ „Orð mín og athafnir hafa verið rangfærð síðan
ég var sautján ára gömul“, segir Margrét Breta-
prinsessa, systir Elísabetar drottningar, sem löngum
hefur verið ein aðalpersónan í slúðurfréttum fjöl-
miðla um víða veröld. Sú umfjöllun hefur verið
heldur neikvæð í hennar garð og fyrir tveimur árum
ákvað hún að vinna með ævisöguritaranum Christo-
pher Warwick að skráningu ævisögu sinnar. Við
birtum hér kafla úr bókinni sem er árangur
samræðna þeirra.
Öskubuska bresku konungs-
fjölskyldunnar í nýju ljósi:
MARGRET
PRINSESSA
LEYSIR FRÁ
SKJÖÐUNNI
Margrét prinsessa og móðir hcnnar
óku frá Sandringham til Ludham þann
fimmta fcbrúar árið 1952, kaldan cn
sólríkan dag, til þess að heimsækja
málarann Edward Seago. Georg kon-
ungur sjötti, sem enn hafði ekki náð sér
eftir lungnauppskurð fór út að vciða
héra. Síðan cyddi hann rólegu kvöldi
ásamt eiginkonu sinni, dóttur og nokkr-
um vinum. Hann hlustaði á kvöldíréttir
útvarpsins sem greindu frá komu Eli'sa-
betar prinsessu til Kenya og dró sig síðan
í hlé um hálfellefu leytið, hlæjandi að
brandara sem einhver hafði laumaö að
honum. Skömmu síðar, eða um mið-
nætti, heyrði varðmaður hann loka
svefnherbergisglugga sínum. Einhvcrn
tíma undir morgun lést konungurinn.
Margrét prinsessa dáði mjög föður
sinn og eftir lát hans leitaði hún huggun-
ar í trú sinni, reglulegri kirkjusókn og
, sambandinu við gamlan vin sin, Simon
Phipps sem nú er biskup í Lincoln.
Veraldlegrar huggunar leitaði hún í æ
ríkara mæli hjá flokksforingjanumn Pet-
er Townsend, yfirhestaverði konungs,
sem faðir hennar hafði haft sérstakar
mætur á. Townsend hafði gerst yfir-
hestavörður átta árum áður en þá var sú
stefna ríkjandi að heiðra liðsforingja
sem sýnt höfðu sérstaka hreysti í stríðinu
- og Townsend hafði unnið til ýmissa
heiðursnafnbóta. Þegar Rosemary kon-
an hans frétti af því að manni hennar
hafði verið boðin slík staða hrópaði hún
upp yfir sig: „Okkur er borgið". „Hún
hafði sorglega rangt fyrir sér“, skrifaði
Townsend í ævisögu sinni þrjátíu árum
síðar. „Frá þeirri stundu var hjónaband
okkar dauðadæmt."
Tíu mánuðum eftir lát konungsins,
20. desember 1952, birtist stutt tilkynn-
ing í blöðunum: „Peter Wooldridge
Townsend flokksforingja... hefur verið
dæmdur skilnaður vegna yfirsjóna eigin-
konu hans Cecil Rosemary. Hr. John de
Laszlo, útflytjandi, var tilgreindur sem
aðili að skilnaðarmáli þessu...“
Um mitt árið 1952 var Townsend lögð
enn meiri ábyrgð á herðar. Að beiðni
drottningarmóðurinnar gerðist hann þá
heimilisgjaldkeri hennar. Um þær
mundir voru hún og Margrét prinsessa
fluttar úr Buckingham höllinni og í
Clarence Housc, sem einnig varð fastur
vinnustaður Townsends.
Drottningin bað þau
að bíða í ár
Margrét prinsessa gerði sér grein fyrir
ást sinni á Peter Toswnsend löngu áður
cn hún var endurgoldin. Það var í
rauninni ekki fyrr en um sumarið 1952
að honum varð Ijóst hvaða nafni tilfinn-
ingar hans nefndust, og jafnéel þótt
hann gerði sér það Ijóst skýrði hann ekki
frá því fyrr cn að vori árið 1953.
Næsta skrefið í því sem dagblöð þeirra
tima kölluðu „mestu ástarsögu sögunn-
ar“ var það að prinsessan sagði systur
sinni og móður að hana og Townsend
langaði til aðgiftast. „Hafi þeim brugðið
í brún eins og búast mátti við," skrifaði
Townsend síðar, „þá kveinkuðu þær sér
ekki, heldur mættu þær vandanum af
fullkominni rósemd og talsverðu um-
burðarlyndi, það verð ég að viður-
kenna."
Persónulega gladdist drottningin yfir
því að systir hennar hefði fundið slíka
hamingju, en skilnaðurTownsendsgerði
henni erfitt fyrir sem þjóðhöfðingja.
Sem veraldlegt höfuð ensku kirkjunnar
- verjandi trúarinnar - gat hún ekki
horft framhjá helgiritinu frá 1603, sem
bannaði hjónaskilnaði. Hún gerði þeim
Ijóst að hún gæti ekki gefið þeim neinar
persónulegar leiðbeiningar. Þau yrðu
sjálf að ráða fram úr þessu máli. En hún
lagði fram eina beiðni: „Eins og málum
er háttað getur varla talist ósanngjarnt'
af mér að biðja ykkur um að bíða í ár. “
Því næst ræddi Townsend málið við
einkaritara drottningarinnar, Sir Alan
(„Tommy") Lascelles. Fyrstu viðbrögð
hans voru jafn óvænt og þau voru
óvelkomin. Þó Margrét prinsessa segist
ekki hafa vitað neitt um það á sínum
tíma þá sagði Lascelles við Townsend:
„Þú hlýtur að vera orðinn eitthvað verri,
nema þú sért algjör óþverri."
Lascelles ræddi þó málið aldrei beint
við Margréti prinsessu - hann hafði
rnjög lítinn tíma fyrir hana sem mann-
eskju - en hann gerði henni þó skiljan-
legt að hjónaband hennar og Townsends
væri ekki með öllu ómögulegt. „Hefði
hann sagt að við gætum ekki gifst“, segir
hún nú, „hefðum við ekki hugsað meir
um það. En enginn hafði fyrir því að
útskýra neitt fyrir okkur.“
Lascelles ráðlagði drottningunni að
skipa Townsend í einhverja stöðu er-
lendis. Hún var sammála því að æskilegt
væri að flytja Townsend úr húsi móður
sinnar, en fannst of grimmdarlegt að
reka hann í útlegð. Þess í stað skipaði
hún hann í raðir síns persónulegs starfs-
fólks sem yfirhestavörð.
Of skammt um liðið frá
krýningu drottningarinnar
A meðan fór Lascelles að draga í land
þrátt fyrir þá skoðun sína að hjónaband
væri ekki útilokað. Honum var Ijóst að
hvernig sem málinu lyktaði yrði drottn-
ingin óhjákvæmilega bendluð við það og
það vildi hann forðast, einkum og sér í
lagi vegna þess hversu stutt var um liðið
frá því er hún tók við völdum. Einkamál
Margrétar prinsessu risu ekki hátt á
dagskrá hinnar konunglegu fjölskyldu
en þrátt fyrir það tók Lascelles upp á því
hjá sjálfum sér að tilkynna vinum prins-
essunnar og Townsends meðal hins kon-
unglega þjónustuliðs að þeir skyldu
hvorki hitta þau né tala við þau: Það
skyldu leika um þau naprir vindar.
Eftir þetta jókst fyrirlitning Margrétar
prinsessu á Lascelles og hún fyrirleit
hann til dauðadags hans, nær þrjátíu
árum síðar.
Ast prinsessunnar á-Townsend var að
sjálfsögðu ekkert fjölskyldumál og það
kom í hlut Lascelles að bera það undir
forsætisráðherrann Winston Churchill.
Hann sneri sér síðan til ríkissaksóknara,
Sir Lionel Heald, og bað hann að
■ Lascelles einkaritari drottningar -
Margrét prinsessa fyrirleit hann til
dauðadags hans, nær þrjátíu árum síðar.
undirbúa skýrslu um afstöðu þingsins og
leita óformlega álits leiðtoga samveldis-
ins á fyrirhuguðu hjónabandi.
Mikilvægari en persónulegt álit Las-
celles og forsætisráðþerrans voru þó
lögin um konungleg hjónabönd frá 1772,
sem sett voru sérstaklega til að koma í
veg fyrir að niðjar Georges konungs
annars gengu í hjónaband með fólki sem
komið gæti óorði á krúnuna. Sonur
hans, Georg þriðji, sem sjálfur átti
nokkra lausláta syni hafði fyllstu ástæðu
til að fetta ekki fingur út í þá lagasetn-
ingu. Kjarni lagágreinarinnar er sá að
hún kom í veg fyrir að fólk úr konungs-
fjölskyldunni gæti gengið í hjónaband
án samþykkis þjóðhöfðingjans. Ef slíkt
samþykki var ekki veitt og sá eða sú er
hugði á hjónaband var yngri en 25 ára
var viðkomandi skyldugur til að bíða.
Væri viðkomandi á hinn bóginn orðinn
25 ára og hefði sent þinginu skriflega
tilkynningu - og hvorug þingdeildin
mótmælt - gat giftingin farið fram með
eða án samþykkis þjóðhöfðingjans.
Því miður útskýrði enginn þessa laga-
grein fyrir Margréti sem var þá 22ja ára
og afstaða þingsins var ekki gerð lýðum
ljós fyrr en tveimur árum síðar, en þá
var málið orðið að umræðuefni almenn-
ings út um allan heim.
Sagt hefur verið að hefði ekki verið
svo skammt um liðið frá krýningu
drottningar hefðu viðbrögðin við að-
stæðum Margrétar prinsessu ef til vill
orðið með öðrum hætti en raun varð á,
en vegna tímasetningarinnar vildi enginn
láta bendla sig beinlínis við málið.
Handan Atlantshafs og á meginlandinu
hafði ástarævintýrið þegar varpað
skugga á krýninguna. Sögur af Margréti
prinsessu voru svo sem engin nýlunda í
sjálfu sér: Frá því er prinsessan var 19 ára
birtust ekki sjaldnar en 31 sinni í
meginlandsblöðunum sögur þess efnis
að nú væri prinsessan að fara að gifta sig.
Að þessu sinni var þó eitthvað til í
slúðursögunum.
Bresku blöðin þögðu þunnu hljóði
eins og þau gerðu árið 1936 á meðan