Tíminn - 29.07.1983, Blaðsíða 7

FÖSTUDAGUR 29. JÚLÍ1983
Löggilt ekkja
Howards
Hughes
skrifar bók
aiiMífií
■ I fundarsal tyrkneska utanríkisráðuneytisins hanga senn 29 myndir af sendiráðsmönnum eða vandafólki þeirra, sem armenskir
skæruliðar hafa myrt. Þetta eru myndir af Ijórum þeirra.
Armenskir skærulidarad
verki í þremur borgum
Þeir vilja að Tyrkir vidurkenni þjóðarmorðið
■ Tyrkneski sendiráðsmaðurinn, sem var myrtur í Brössel
■ Bandaríska smástirninu
fyrrverandi Terry Moore hefur
tekist að fá það staðfest fyrir
dómstóli, að hún hafi verið
lögleg eiginkona milljarða-
mæringsins Howard Hughes á
banadægri hans fyrir átta
árum.
Það var árið 1949, sem þau
voru vígð til hjónabands, sem
síðan láðist að ógilda, þó að
þau hefðu fyrir löngu slitið
samvistum. ReyndargekkTerry
Moore í hjónaband, eitt eða
fleiri, á þessum tima, en það
fær því ekki breytt, að lagalega
séð er hún ekkja Howards
Hughes.
Howard Hughes sankaði að
sér alveg ótrúlegum auðæfum
á Utskinðugum ferli sínum í
bandarísku fjármálalífl. Er
sagt, að hann hafl verið orðinn
svo auðugur, að hann hafi
vakið öfund arabískra oiíu-
rafeindaiönaö. Er það
fyrsta tímarit sinnar teg-
undar sem gefið er út á
íslensku.
„Hlutverk tímaritsins er að
vera til upplýsingar, fróðleiks og
skemmtunar. Helstu áherslur
verða lagðar á hljómtæki, tölvur
og myndbönd. Greinarnar eru á
auðskildu máli þannig að hinn
almenni lesandi geti meðtekið
þær. Þetta er ekki blað fyrir
sérfræðingana, alls ekki. Hins
vegar er blaðið skrifað af færustu
sérfræðingum á sínu sviði. T.d.
skrifa í þetta fyrsta tölublað þeir.
Ólafur Á. Guðmundsson, verk-
fræðingur hjá Ríkisútvarpinu og
Páll Theodórsson, eðlisfræð-
ingur,“ sagði Steinþór.
Hvað kom þér til að gefa þetta
tímarit út?
„Undanfarna mánuði hef ég
aðeins unnið hálfan daginn sem
rafeindavirki, þannig að ég hafði
nógan tíma til að athuga grund-
völlinn fyrir þessari tímaritsút-
gáfu. Undirtektir hafa verið
fursta, sem eru þó ekki á neinu
nástrái. Þrátt fyrir misjafnlega
velheppnaðar fjárfestingar síð-
ustu árin, sem hann lifði, en þá
var hann farinn að fara huldu
höfði og þótti vægast sagt
undarlegur í háttum, er álitið
að hann hafl skilið eftir sig einn
milljarð dollara, sem Terry
gerir nú tilkall til sem einkaerf-
ingi.
En það eru fleiri, sem þykj-
ast eiga rétt til fjárins, og má |
búast við að ekki verði greitt úr
þeirri flækju fyrst um sinn. Til
að fleyta sér yflr þann tíma,
sem það tekur að fá úrskurðinn
um arflnn, hyggst Terry nú
skrifa bók um sig og Howard
Hughes og hjónaband þeirra.
Þar sem Howard Hughes
hefur lengi þótt forvitnilegur
maður, má búast við að Terry
þurfi ekki að kvíða sölutregðu
á bókinni.
alveg frábærar og þá ákvað ég að
helga mig eingöngu tímaritsút-
gáfunni. Það eru aðeins tveir
mánuðir síðan allt fór í gang,“
svaraði Steinþór.
Nú er samkeppni á markaði
tímarita geysihörð. Kemur þetta
ekki til með að leggja upp laup-
ana eins og mörg önnur hafa
gert?
„Ég tel alveg öruggt að það er
markaður fyrir þetta tímarit og
er mjög bjartsýnn á að það gangi
vel í framtíðinni. Þetta hefur jú
alveg vantað," svaraði Steinþór.
„Annars hef ég aldrei staðið í
blaða- eða tímaritaútgáfu áður,
hafði faktískt ekki komið inn í
prentsmiðju áður, en þetta er
gaman og nú er bara að vona að
vel gangi,“ sagði Steinþór að
lokum.
Tímaritið RAFEINDIN er 40
síður að stærð og greinilega mjög
vandað til útgáfunnar. Blaðið
fæst í lausasölu og áskrift, og
verður því dreift um allt land.
Útgefandi er útgáfufélagið Raf-
eind h.f.
■ ÖFGAHÓPUR Armeníu-
manna, sem telur sig vera leyni-
her, er berst fyrir frelsun Armen-
íu, hefur mjög komið við sögu
að undanförnu. Hann hefur síð-
an 14. þ.m. unnið þrjú hryllings-
verk, sem hafa orðið fimmtán
manns að bana.
Öllum hefur þessum hryðju-
verkum verið beint gegn
Tyrkjum.
Fyrst þessara þriggja hryðju-
verka var framið í Brussel 14.
þ.m., þegar tyrkneskur sendi-
sveitarmaður var skotinn til
bana í bifreið sinni.
Annað hryðjuverkanna var
framið á Orlyflugvellinum í París
tveim dögum síðar, en þá sprakk
sprengja, sem hafði verið komið
fyrir við afgreiðsluborð tyrk-
neska flugfélagsins, með þeim
afleiðingum að sjö menn létust,
en 65 særðust.
Þriðja hryðjuverkið var svo
framið í Lissabon 27. þ.m., þeg-
ar fimm Armeníumenn réðust
inn í bústað tyrkneska sendiherr-
ans. Þeirri árás lauk þannig, að
einn öryggisvörður og einn árás-
armannanna voru skotnir til
bana, en síðan frömdu hinir
fjórir sjálfsmorð með sprengju,
sem einnig varð konu sendiráðs-
manns að bana, en særði eigin-
mann hennar og son.
Þetta eru ekki fyrstu hryðju-
verkin, sem umræddur öfgahóp-
ur hefur framið. Á vegg í fundar-
sal tyrkneska utanríkisráðuneyt-
isins í Ankara hanga 27 myndir
af tyrkneskum sendisveitar-
mönnum og aðstandendum
þeirra, sem fallið hafa í morðár-
ásum Armeníumanna síðan
1973. Nú hafa tvær myndir kom-
ið til viðbótar.
Öfgahópur sá, sem hefur
framið þessi hryðjuverk, gengur
undir skammstöfuninni Asala
(Armenian Secret Army for the
Liberation of Armenia). Svo
virðist, sem honum hafi borizt
nokkur liðsauki nýlega, því að
hann hefur aldrei látið eins
skammt högga á milli og nú.
Á síðastl. ári tókst honum að
gera vélbyssuárás á flugvöllinn í
Ankara með þeim afleiðingum
að nokkrir féllu en fleiri særðust.
ÝMSIR fréttaskýrendur rekja
upphaf þessa öfgahóps til þess,
að hann telji Tyrki falsa sóguna
um skipti þeirra við Armena.
Einkum geri Tyrkir lítið úr þjóð-
armorðinu, sem þeir fram-
kvæmdu 1915, en þá og á næstu
árum er talið, að Tyrkir hafi með
ýmsum hætti útrýmt allt að 1.5
milljón Armena. Annars eru
tölur um þetta mjög á reiki.
Það var fyrsta krafa þessa
öfgahóps að Tyrkir endurrituðu
söguna. Síðar hefur hann bætt
við fleiri kröfum og jafnvel
þeirri, að sá hluti gömlu Armen-
íu, sem nú er hluti Tyrklands, fái
sjálfstæði.
Á þessu er m.a. sá galli, að
aðeins sárafáir Armeníumenn
búa þar. Alls er talið, að um 50
þúsund Armeníumenn séu nú
í Tyrklandi og flestir þeirra búa
annars staðar í landinu. Sumir
þeirra hafa komið sér vel fyrir í
viðskiptalífinu, enda eru Ar-
meníumenn góðir fésýslumenn.
Armeníumenn eru stoltir af
því, að þeir eiga langa sögu og
meiri og betri bókmenntir en
flestar þjóðir aðrar. Þeir tóku
sér bólfestu löngu fyrir Krists-
burð á því landsvæði, sem nú er
norðausturhluti Tyrklands.
Frá náttúrunnar hendi er þetta
land erfitt til búsetu, vegna há-
lendis, en Armeníumenn lærðu
fljótt að nýta vel þá landkosti,
sem voru fyrir hendi. Þeir hefðu
því getað búið þar vel, ef ekki
hefði legið straumurófriðarherja
um land þeirra. Þeir hafa því
verið undirokaðir af ýmsum
þjóðum, en síðustu aldirnar af
Tyrkjum eða fram til loka fyrri
heimsstyrjaldarinnar.
Þegar fyrri heimsstyrjöldin
hófst, höfðu Rússar náð
norðurhluta þess landsvæðis, þar
sem Armenarbjuggu. Armenum
og Rússum samdi allvel og óttað-
ist því Tyrkjasoldán, að Armen-
ar kynnu að snúast á sveif með
Rússum í styrjöldinni. Hann
ákvað því að flytja Armeníu-
menn búferlum eða austur á
bóginn til íraks og írans.
Flutningar þessir fóru þó ekki
fram nema að litlu leyti, því að
fjöldi Armena var myrtur áður
en þeir hófust.
Þeir, sem voru fluttir burtu ,
fórust á leiðinni vegna vosbúðar
og hungurs eða voru hreinlega
drepnir
Tyrkir kenna Kúrdum um
þessi morð að miklu leyti. Flutn-
ingarnir fóru fram um lönd
þeirra, en frá fornu fari hefur
verið mikill fjandskapur milli
Kúrda og Armeníumanna. Deil-
ur þeirra hafa verið trúarlegs
eðlis.
Armenar tóku kristna trú strax
á 3. og 4. öld, en Kúrdar hafa
verið strangtrúaðir áhangendur
Múhameðs eftir að hann kom til
sögu.
Ágizkanir herma, að Armenar
í Tyrklandi hafi verið 1.8
milljón, þegar flutningar hófust.
Hófsamar ágizkanir telja, að
þriðjungur þeirra hafi verið
drepinn, þriðjungur fluttur í
burtu og þriðjungur sloppið við
hvort tveggja. Armeníumenn
telja þessar tölur rangar og full-
yrða, að 1.5 milljón Armena
hafi misst lífið í þessum hörm-
ungum.
Eftir fyrri heimsstyrjöldina
nutu Armeníumenn mikillar
samúðar. Á fundi í Sévres, þegar
sigurvegararnir í styrjöldinni
sömdu við Tyrki, var ákveðið að
stofna sjálfstætt ríki Armena í
norðausturhluta Tyrklands.
Þessir samningar voru aldrei
framkvæmdir. Liðsforingi í tyrk-
neska hernum, Mustafa Kemal,
gerði uppreisn gegn þeim, og
kom í veg fyrir framkvæmd
þeirra. Jafnframt var að frum-
kvæði hans gert lítið úr því að
þjóðarmorð hefði verið framið á
Armenum.
Þeirri sagnaritun er ákaft mót-
mælt af Armeníumönnum.
ÞAÐ er talið, að nú séu Arm-
enar um 5.5 milljónir. Tæpur
helmingur þeirra býr í einu af
lýðveldum Sovétríkjanna, Arm-
eníu, þar sem Armeníumenn
hafa getað notið þess að viðhalda
menningu sinni.
Um þrjár milljónir Armena
eru dreifðar víða um heim. Flest-
ir búa í Bandaríkjunum eða um
600 þúsundir, en margir Armen-
ar fluttu þangað fyrir þjóðar-
morðið 1915. Margir höfðu einn-
ig flutt til annarra landa áður.
Um þessar mundir er haldið í
Lausanne í Sviss eins konar þing
eða ráðstefna samtaka Armen-
íumanna í ýmsum löndum.
Markmið ráðstefnunnar er að
koma á alþjóðasamtökum Arm-
ena, sem hafi það markmið, að
þeir eignist eins konar þjóðar-
heimili, líkt og ráðgert var eftir
fyrri heimsstyrjöldina að Gyð-
ingar eignuðust þjóðarheimili í
Palestínu. Annars virðist það
enn óljóst, hver niðurstaðan
verður á ráðstefnunni í Lau-
sanne.
Talsmenn hennar hafa for-
dæmt hryðjuverkin í Brussel,
París og Lissabon. En fyrir þeim
vaka þó ekki að öllu leyti ólík
markmið, eins og þau, að Tyrkir
hætti sögufölsuninni og Armen-
íumenn fái eitthvert þjóðar-
heimili, þótt ekki verði um sjálf-
stætt ríki að ræða. Margir benda
á fordæmi Gyðinga í Palestínu,
en þeir voru orðnir fáir þar,
þegar frumkvæði var hafið að
stofnun Israels.
Það er ekki ólíklegt að meira
eigi eftir að heyrast frá Armen-
um í framtíðinni.
|§r f
Þórarinn I / y
Þórarinsson*,
ritstjóri, skrifar
■ Terry Moore hefur nú fært sönnur á það, að hún hafi verið
lögleg eiginkona Howards Hughes. Hér stendur hún fyrir
framan risastóra mynd af honum.