Tíminn - 14.08.1983, Blaðsíða 16

16
SUNNUDAGUR 14. ÁGÚST 1983
■ Armando Valladares var 23 ára
gamall skrifstofumaður í upplýsinga -
málaráðuneyti Kúbu þegar lögreglan
handtók hann í desember 1960. í ákæru-
skjali stóð að hann hefði gerst sekur um
„gagnbyltingarstarf“ með því að gagn-
rýna opinberlega aukin áhrif Sovétríkj-
aiina á stjórn Fídels Kastró. Valladares,
sem stutt hafði Kastró þegar hann steypti
af stóli einræðisstjórn Fulgencio Batista,
■ Valladares frjáls maður ásamt konu sinni Mörtu í París.
sovéskra afbrotafræðinga. Þá hrópuðu pólitísku
fangarnir allar í kór. ..Farið heim Sovétmenn!"
Fyrir það voru þeir síðar barðir heiftarlega.
ÁREITNI FANGAVARÐA
Um langt skeið var ég látinn vinna við landbún-
að og steinasmíði. Það var gífurlega þreytandi.
Fangaverðirnir voru sífellt að áreita okkur.
Nokkrum árum síðar var ég fluttur í Boniato
fangelsið í Oriente héraði. Þar voru dyr og gluggar
úr stáli. Sá tími var einna verstur. Mér fannst ég
þó aldrei vera einn og yfirgefinn því Guð var með
mér innan fangaveggjanna. Því meira hatur sem
fangaverðir mínir sýndu mér því meir efldist hin
í ÞRÆLABllÐ-
UM KASTRÓS
Ljóðskáldið Armando Valladares dvaldi í 22 ár í fangelsi á Kúbu
vegna pólitískra skoðana sinna. Hér lýsir hann fangavistinni
var enn fremur borinn þeim röngu
sökum að hafa tekið þátt í starfí hryðju-
verkamanna er kollvarpa vildu stjórn
Kastrós. Að loknum tveggja tíma réttar-
höldum var Valladares dæmdur í þrjátíu
ára fangelsi.
A meðan á fangavistinni stóð reif
Valladares spássíur stjórnarblaðsins
Grunmii og hripaði á þær teikningar,
Ijóð og ýmsar hugleiðingar. Sumum
þcssara miða tókst honum að smygla út
úr fangelsinu með óhreinum þvotti,
og þeir bárust frá Kúbu með tannkrems-
túbum. Upp úr miðunum urðu til tvær
bækur sem birtar voru á spænsku: Úr
hjólastól (1977) og Hjartað sem ég lifí í
(1980). Árið 1979 var úrval Ijóða hans
og sendibréfa, ásamt ítarlegum formála,
gefíð út í Frakklandi undir heitinu Fangi
Kastrós. Þessi rit öfluðu honum bók-
menntalegrar frægðar á alþjóðavett-
vangi.
I október á síðasta ári féllst Fídel
Kastró á að láta Valladares lausan fyrir
þrýsting frá Mitterand Frakklandsfor-
seta og leikritaskáldinu Arrabal. Hann
hafði þá setið í fangelsi í 22 ár, bestu ár
ævi sinnar. Nú býr Armando Valladares
á Spáni og sinnir ritstörfum. Hann er
einnig í forystu fyrir samtökum sem
nefnast Internationale de la Resistance
og hafa aðalstöðvar í París, en þau
berjast gegn einræðisstjórnum allra
landa.
Eftirfarandi frásögn Valladares birtist
í nýjasta hefti bandaríska vikuritsins
Time, og er hér lauslega þýdd og endur-
sögð.
ÉG BRAUT EKKI AF MÉR
Ég hafði ekki brotið neitt af mér. Þegar
lögreglan gerði húsleit á heimili mínu fann hún
ekkert markvert: engar sprcngjur, engin vopn og
engin skjöl er sýndu ráðabrugg um samsæri.
Lögregluforinginn sem yfirheyrði mig kvast hins
vegar vera sannfærður um að ég gæti orðið
byltingunni hættulegur, þótt hann hefði ekkcrt í
höndunum sem sannaði það. Hin raunverulega
ástæða fyrir handtöku minni var sú að ég hafði
varað vini mína og samherja við því að kommún-
istar væru að taka öll völd í landinu. Ég neitaði
ávallt að afneita skoðunum mínum og fyrir þá sök
var ég beittur pyntingum skipulega, lokaður í
einangrunarklcfum, og sýnd andlegt sein líkam-
legt ofbeldi. Hugur minn og hendur bera enn
merki þessarar meðferðar. Ég sá félaga mína
pyntaða, og ég var hvort tveggja í senn vitni að og
fórnarlamb betrunarkerfis.
140 ÞÚSUND FANGAR
Á KÚBU
Á Kúbu eru næstum 140 þúsund fangar,
pólitískir og afbrotamenn, í 68 betrunarhúsum. í
Havana og nágrenni er t.d. fangelsi eins og
Combinado del Este þar sem ég dvaldi og í því
eru allt að 13.500fangar. Aðauki eru 30 vinnubýli
og þrælabúðir hír og hvar á eynni, eitt slíkt býli
er sérstaklega ætlað ungum stúlkum og annað
ungum piltum. Að auki eru opin fangelsi, Frentes
Abiertos, en í þeim eru fangar sem ekki hafa verið
dæmdir í þunga fangavist og verða brátt látnir
lausir. Þessir fangar ferðast um eyna og leggja
vegi. byggja skóla, ntjólkurbú eða íbúðarhús.
Ferðamenn sem sjá þetta fólk að störfum átta sig
ekki á því að það eru fangar scm fallist hafa á
„pólitíska cndurhæfingu". í Havana héraði einu
cru sex slíkir fangahópar.
Sjálfur dvaldi ég mestan hluta fangavistar
minnar í rammgerðu fangelsi, fyrst í La Cabana.
Þar voru pólitískir fangar reglulcga skotnir til
hana af aftökusveit, og margar nætur í röð
heyrðum við innan um skothvellina hróp eins og
„Lengi lifi Kristur konungur!" eða „Niður með
kommúnismann!" Þctta voru síðustu orð dauða-
dæmdra fanga. Upp úr 1963 hættu hljóðin að
berast. fangarnir höfðu verið keflaðir fyrir aftöku.
SÍBERÍA VESTURÁLFU
Ég var aðeins í nokkra daga í La Cabana, og
varsíðan flutturtil lítillareyjarsuðurafKúbusem
heitir Isla de Pinos (og er nú kölluð Isle de la
Juventud eða Æskueyjan). Kommúnistar höfðu
breytt henni í Síberíu Vesturálfu. Aðstæður voru
eins og þeim er lýst í þrælabúðum Stalíns og þarna
dvöldu þeir pólitísku fangar sem kúbönsk yfirvöld
höfðu dæmt í þrælkunarvinnu.
Á eynni var líf fanganna einskis virði. Ég sá
marga félaga mína tekna af lífi með köldu blóði.
Sá fyrsti sem myrtur var var Ernesto Díaz
Madruga, en hann var stunginn til bana af þeim
yfirmanna fangabúðanna sem fylgdist með því að
reglur væru haldnar. Upp úr því voru unnin fleiri
hryðjuverk sem leiddu til dauða og limlestingar
fjölda manna. í apríl 1961 var þrettán og hálfu
tonni af sprengiefni komið fyrir í hverju einasta
fangahúsi, og stóð til að sprengja þau og okkur í
loft upp ef ráðist yrði á Kúbu. Sprengjur þessar
voru framleiddar í Kanada, augsýnilega hafði
Kastró litla trú á að sovéskar sprengjur mundu
virka. Ég minnist þess, þegar ég var í Guanajay
fangelsi, að þangað kom í heimsókn hópur
■ Fídel Kastró: einræðisherrann sem lét geyma Armando Valladares bak við lás og slá í 22 ár.