Tíminn - 08.01.1984, Blaðsíða 2

SUNNUDAGUR 8. JANÚAR 1984
kvikmyndir
Kvikmyndin sem gerð var eftir sögu Sigrid Undset:
Jenny breytti viðhorfum í Noregi
til kynlífs og tilfinninga kvenna
listfengari toga spunnar.
Jenný skapaði Sigrid Undset sem
ungri konu nafn í upphafi nýrrar aldar.
Hún var upphafið að glæstum rithöfund-
arferli, þar sem meginstefið er konur og
barátta þeirra við vald karlmanna og
samfélag þeirra. Konurnar hennarSigrid
Undset eru allar trúverðugar persónur
vegna þess að þær gera meira en prédika
að hætti uppreisnargjarna kvenna. Kon-
ur hennar eru tilfinningaverur, þær eru
auðsærðar og umfram allt mannlegar í
stríði sínu við samfélagið.
H Þegar Sigrid Undset sendi frá
sér bókina um Jenný árið 1911 fór
mikil reiðialda um menningarlíf
Norðmanna. Engum kom á óvart, að
karlmenn í rithöfundastétt skyldu
atyrða skáldkonuna fyrir berorðar
lýsingar hennar á tilfinningasam-
bandi og kynlífi kvenna og karla, þó
fáum blöskri þessar lýsingar i dag.
Hitt kom meira á óvart, að konur í
Noregi létu ekki sitt eftir liggja og
hófu harða hríð að skáldkonunni.
Allvel hefur tekist til hjá Nordvision
að draga upp hugþekka mynd af
Jenný, enda eru ekki viðvaningar i
aðalhlutverkum, þau Liv Ullmann og
Knut Husebö.
■ Það hefur eflaust ekki farið fram hjá
mörgum sjónvarpsáhorfendum, að
undanfarin sunnudagskvöld hefur eitt af
æskuverkum Sigrid Undset -Jenný -
fengið að njóta sin á skjánum í formi
sjo'nvarpskvikmyndar frá Nordvision.
Jenný er sýnd í þremur þáttum í sjón-
varpinu og unnið upp úr verki Sigrid
Undset, sem hún sendi frá sér árið 1911.
Verkið vakti mikla athygli, þegar það
kom út á sínum tíma. Eftir aldamótin
þótti ekki við hæfi í Noregi að fjalla um
kynlff eða tiifinningalíf fólks á því sviði.
Sigrid Undset tók ekki mið af þessu
viðhorfi samfélagsins eins og vel kemur
fram í bókinni. Hún lýsti tilfinningum
Jennýjar og vinkvenna hennar méð þeim
hætti að fjölda sómakærra manna í
menningarlífi Norðmanna var gróflega
misboðið.
Jenný er ung kona með mikla drauma
og listamannseðli blundar í henni allt frá
æsku. En hún þarf aö brjótast út úr hinu
borgaralega umhverfi síns tíma til að fá
að lifa og starfa sem listamaður. A sama
hátt verður hún að fórna ýmsu, sem
henni er kært.til að geta verið sjálfstæð
persóna og kona. I lún bælir ekki niður
tilfinningar sínar cða kynlff og fær fljótt
að kenna á því, að samfélagið er síður en
svo hrifið af þessu framtaki.
En víst er, að lýsingar Sigrid Undset
hristu upp í öllu menningarlífi Norð-
manna, þegar Jenný kom út. Upp risu töldu bókina hið versta verk og siðspill- nútímamælikvarða „djörf“ bók, enda
ýmsir dómharðir menn og konur, sem andi í meira lagi. Þó telst Jenný ekki á lýsingar Sigrid Undset af öðrum og
* rv"
i

Liv Ullmann:
Vill förna
starfskröftum
sínum í þágu
barna þriðja
heimsins
n „Þetta er minnsta barn sem ég hef
nokkurn tímann séð á ævinni. Það vó
ekki nema um 900 grömm, var minna en
hönd læknisins. En barnið þrýsti sér fast
að móður sinni. Nakin húðin iímdi sig
við hörund móðurinnar“. Þannig lýsir
Liv Ullmann atviki í Columbíu, þar sem
hún var nýlega á ferð fyrir Sameinuðu
þjóðirnar, en hún starfar fyrir barna-
hjálp S.Þ. Liv Ullmann hefur eins og
kunnugt er að mestu snúið sér frá
kvikmyndaleik og helgar líf sitt nú starfi
í þágu nauðstaddra barna í heiminum.
Við gefum henni orðið:
„Ég stakk varlega fingri fram og
hreyfði við þessu íitla kríli.og allt í
einu sá ég þessa agnarsmáu hönd teygja
sig fram. Gripið var þéttingsfast í einn
fingur minn. Læknirinn hló og sagði:
„Það eru fáir staðir í heiminum, þar sem
þú getur séð svo agnarsmá kríli á lífi
utan móðurlifsins."
Það var í Colombíu sem ég kynntist
■ Á innfelldu myndinni má sjá
hvar Liv Ullmann ræðir við móður í
Colombíu, en þar gera læknar nú
tilraunir til að halda lífi í börnum,
sem fæðast langt fyrir tímann. Stóra
myndin er frá Eritreu og sýnir hún
vel ástandið í hungurhrjáðum
löndum Afríku.
áætlun UNICEF varðandi ungabörn,
sem fæðast langt fyrir tímann. Læknarnir
í San Juan sjúkrahúsinu í Bogota hafa
byrjað tilraunir, sem miða að því að
halda lífi í þessum litlu börnum án þess
að nota sérstaka súrefniskassa. Aðferðin
er einföld eins og jafnan þegar miklar
uppfinningar eru gerðar. Móðirin er
látin halda barninu þétt að sér strax frá
byrjun, þannig að bamið fái frá upphafi
þá hlýju og varma, sem nauðsynlegt er
til að halda lífi. Barnið er lagt milli
brjósta konunnar og hún heldur um það
þannig að barnið er áfram umlukið hita
og hlýju eins og í móðurkviði. Svo er
móðurmjólkin talin mikilvægasta lyfið,
sem völ er á.í Colombíu sem öðrum
löndum þriðja heimsins.
í súreíniskassanum er ekkert líf, barn-
ið fær enga hvatningu, það heyrir engin
hljóð, enginn hreyfir við því og það
heyrir aldrei mannsraddir. Þetta er ekki
heppilégt að mati læknanna.
í ljós hefur komið, að tilraunirnar
skila ótrúlegum árangri. Áður en þær
hófust árið 1979 dóu allir fyrirburðir,
sem ekki náðu einu kílói á þyngd. Nú
lifa þrjú af hverjum fjórum börnum af.
Framtak læknanna i Bogota er tákn
mikilla drauma og kærleika fyrir hönd
þeirra, sem minnst mega sín", segir Liv
Ullmann að lokum.