Tíminn - 08.01.1984, Blaðsíða 15

SUNNUDAGUR 8. JANÚAR 1984 ffitlttttítt Í5
■ Danskir lögreglumenn með hunda komnir til Klakksvíkur.
Fundi var skotið á, jafnskjótt og
lögmaður var kominn á land, og þinguðu
ráðherrarnir, ríkisumboðsmaðurinn,
fógetinn og skrifstofustjóri landstjórnar-
innar um það lengi morguns, hvað til
bragðs skyldi taka.
Samtímis sátu aðrir aðilar á fundi
þennan dag. Stjórn Verkamannafélags
Færeyja hafði látið málið til sín taka og
bátur sótt formann þess, Jóhann Hend-
rik Joensen, suður í Vog á Suðurey.
Stjórnir Verkamannafélags Þórshafnar,
Iðnaðarmannafélags Þórshafnar og
Fiskimannafélags Færeyja voru einnig á
fundi. En norðan úr Klakksvík bárust
þau boð, að þar yrði hart látið mæta
hörðu og lögregluskipið sprengt í loft
upp, ef það reyndi að brjótast inn á
höfnina.
Þegar á daginn leið, birti landstjórnin
greinargerð um málið. Var þar rakinn
aðdragandi þess að beðið var um
lögregluaðstoðina, og lofað, að ekki
skyldi valdi beitt;. ef Halvorsen viki af
fúsum vilja úr sjúkrahúsinu í Klakksvík
og tveir danskir læknar fengju að hefja
þar störf.
Mjög var heitt í kolunum, og. var sú
varúð höfð að leyfa engum manni úr
hinni dönsku lögreglusveit að stíga fæti
á iand, nema foringjunum tveimur, er
fylgst höfðu lögmanninum. Svo hittist á,
að fánadagur Færeyinga var mánudaginn
25. apríl, og var það í fimmtánda skipti,
að minnst var viðurkenningar Englend-
inga á siglingafána Færeyinga. Á slíkum
degi gat gefist ærið tilefni til upphlaupa
og óeirða eins og högum var háttað og
afréð landstjórnin þennan dag að senda
lögregluskipið brott frá Þórshöfn. Sigldi
það inn á Skálafjörð á sunnanverðri
Austurey og lagðist þar við akkeri.
Geigur var nú orðinn allmikill í
mörgum, og þótti eins líklegt, að til'
hinna hryllilegustu atburða gæti dregið.
Pétur Mohr Dam, foringi færeyskra
jafnaðarmanna, sagði í blaðaviðtali í
Kaupmannahöfn.
„Fari samningar út um þúfur, vofir
yfir skelfilegasta blóðbað í sögu Dan-
merkur á þessari öld... Þorri fólks gerir
sér ekki grein fyrir því, hve ástandið er
alvarlegt. Klakksvíkingar hafa undir
höndum skotvopn og sprengiefni, og
þeir munu beita hvoru tveggja, ef í
harðbakkann slær. Þeir hafa vígbúist
gegn dönsku lögreglunni í fullri alvöru."
Bæjarstjórn Klakksvíkur hafði farið
þess á leit, að samningaviðræður yrðu
reyndar, og á það féllst landstjórnin.
Komu fulltrúar frá Klakksvík til Þórs-
hafnar, og tókust viðræður á þriðjudags-
nóttina eða þriðjudaginn. En báðiraðil-
ar sátu við sinn keip, og þegar yfirvöldin
urðu þess áskynja, að Klakksvíkingum ’
varð ekki hnikað, greip landstjórnin til1
þess örþrifaráðs að setja þeint úrslita-
kosti. Þeim var veittur frestur. til klukk-
an átta unt kvöldið til þess að snúa frá
villu síns vegar. Að öðrum kosti yrði _
lögreglusveitinni skipað að taka Klakks-
vík herskildi, hvað sem af því hlytist.
Horfði því síst friðvænlegar en áður, er
leið að kvöldi þessa dags.
Þetta sama kvöld var allsherjarverk-
fall fyrirskipað í Færeyjum. Fyrir þeim
aðgerðum stóðu Verkamannafélag Fær-
eyja, Fiskimannafélag Færeyja ogiðnað-
armannafélögin í Þórshöfn og
Klakksvík. Kröfðust verkfallsmenn
þess, að lögregluskipið yrði sent brott og
gerðardómur, skipaður Norðmönnum
og íslendingum, látinn skera úr lækna-
deilunni.
Þegar sendimenn verkalýðsfélaganna
komu nteð verklullsboöunina i aðseturs-
stað landstjórnarinnar á Þingnesi í
Þórshöfn, var nokkur bilbugur á ráð-
herrunum, og var því þá heitiö í nafni
landstjórnarinnar, að lögreglusveitin
skyldi ekki látin beita valdi í Klakksvík.
En ekki vildi hún fallast á kröfur verka-
lýðssamtakanna. Við þetta sat um sinn.
VIII.
Það hafði ekki heldur linnt fundum og
ráðstefnum í Kaupmannahöfn þessa
daga. Danska stjórnin Itafði hvað eftir
annað rætt Klakksvíkurmálið, og mánu-
daginn 25. apríl ræddi forsætisráðherr-
ann, H.C. Hansen, það við formenn
stjórnmálaflokkanna dönsku. Á þriðju-
dagskvöldið sat ríkisstjórnin enn á fundi,
og þá ákveðið að senda fjármálaráðherr-
ann, Viggó Kampmann til Færeyja til
þess að freista þess að lægja öldurnar.
Lagði hann af stað með einni af sjóflug-
vélum danska hersins unt hádegi daginn
eftir. En þegar til kom, gat hún ekki lent
í Færeyjum sökum veðurs og hélt því
áfram til Prestvíkur á Skotlandi.
Þennan dag hafði landstjórnin látið til
leiðast að ræða við fulltrúa Klakksvík-
: inga á nýjan leik, en þeim fundi var
frestað, uns Viggó Kantpmann kæmi til
eyjanna. En ekki kom hann heldur
næsta dag, því að svo var lágskýjað í
Færeyjum, að ekki þótti tiltök að leita
þar lendingar. Dylgjur miklar voru með •
mönnum þessa daga. Klakksvíkingar
létu uppi að þeir hefðu þúsund manna
lið undir vopnum, en landstjórnin lýsti
það fjarri sanni. Vinnuveitendasam-
bandið mótmælti verkfallinu, sem orðið
hafði mjög víðtækt, þótt til verks væri
gengið á stöku stað, lýsti það ólöglegt og
hótaði skaðabótakröfu. Iðnaðarmanna-
félagið í Þórshöfn krafðist þess aftur á
móti, að landstjórnin legði niður völd.
Sá orðrómur gaus upp, að annað lög-
regluskip frá Danmörku væri á leið til
Færeyja, en H.C. Hansen lýsti það
ósanna flugufregn. Aftur á móti hafði
danska strandgæsluskipið í Færeyjum,
Holgeir danski, haldið til Skálafjarðar
og lagst þar hjá lögregluskipinu.
Úr Klakksvík voru þau tíðindi sögð.
að þar væru æsingar miklar og upphlaup
og Kjölbrosfjölskyldan í mesta Itáska
stödd. Þóttust menn kunna frá því að
segja, að Kjölbro yngri ltefði verið
grýttur, er hann reyndi að flýja bæinn.
Það sannaðist þó næsta dag, að honum
hafði tekist að komast til Skálafjarðar
nteð konu sína, tvö börn ogfrænda cinn,!
og bar hann það til baka, að aðsúgur
hefði verið gerður að sér eða fólki sínu.
Einnig flaug fyrir, að Halvorsen væri að
flytja þrjátíu sjúklinga brotl úr sjúkra-
húsinu á öruggari stað, en enginn fótur
mun hafa verið fyrir því.
Nú var líka tekið að tæpa á ýmsum j
hæpnum getgátum um aflvaka þessarar I
hörðu deilu. í Dimmalætting, blaði Sam-
bandsflokksins, var sagt einn daginn, að
það myndi sannast, að hinir raunveru-
legu sökudólgar væru „hvorki Klakk-
svíkingar, Færeyingar né Danir.“ í
fyrstu mátti láta sig gruna, að þetta væri <
undanfari þeirrar uppljóstrunar, að
skuggaöfl heimskommúnismans hefðu
egnt gildruna, enda var það tíðast þraut-
aráðið, þegar vestræn yfirvöld lentu í
kröppum sjó. Það hefur því sennilega
komið á óvænt, er Berlingskc Tidende
sögðu það fullum fetum, er Dimmalætt-
ing hafði tæpt á:
„Færeyingar velta því nú mjög fyrir
sér, hver standi á bak við óeirðirnar.
j Manna á milli gengur sú saga, að Klakks-
víkingar hafi þegið aðstoð frá íslenskum
aðilum."
Og í Ekstrablaðinu birtist svolátandi
fregn:"
„Halvorsen læknir hefur nú fengið
boð um læknisstöðu á íslandi."
Ef til vill hefur þó þessum fregnum
verið dreift út af ertni við Klakksvíkinga,
því að áður hefði verið rækilega lýst í
blöðum, að vinsældir Dana og íslendinga
væru viðlíka miklar í Klakksvík. En líka
getur verið, að santúðarkveðjurnar frá
Islandi hafi að einhverju leyti verið
undirrótin, og að minnsta kosti var gert
orð á því, að þær stöppuðu stálinu í
uppreisnarlýðinn í Klakksvík.
Það voru því ýmsar blikur á lofti og
veður öll válynd, en Viggó Kampmann
komst loks til Færeyja snentma dags 29.
apríl. Hann lét ekki dragast úr hömlu að
taka til starfa. Fyrst af öllu ræddi hann
við ríkisumboðsmanninn, en ráðgaðist
síðan'við Kristján Djurhuus lögmann og
samráðherra hans, Eðvarð Mitens og
Hákon Djurhuus. Mun hafa verið nokk-
ur urgur í lögmanninum, og má vera, að
lionum hafi þótt danska stjórnin tvíbcnt
og hikandi. Óskaði hann skýrra svara
um það, hver væri stefna hennar í
málinu.
En nú vildu Klakksvíkingar einnig
hafa tal af fulltrúa dönsku stjórnarinnar.
Þeir buðu Kampmann því til Klakksvík-
ur, og þekktist hann boðið. Afréð hann
að fara cinn síns liðs til Klakksvíkur
síðdegis þennan dag, enda ekki völ á
föruneyti, sent líklegt var til þess að
milda skap manna norður þar.
Klakksvíkingar höfðu þó ætlast til
þess, að umheimurinn fengi glöggar
fregnirafför hans til Borðeyjar,ogbuðu
þcir cinnig til sín tveimur útlendum
blaðamönnum, sem bækistöð höfðu í
Þórshöfn unt þessar mundir, líkt og
ntargir aðrir starfsbræður þeirra. Var
annar þeirra frá Daily Mail í Englandi,
en hinn frá Sunnmærispóstinum norska.
En Viggó Kampmann var á öðru máli.
Þegar hann varð blaðahtannanna var á
báti þeim, er átti að fara með hann til
Klakksvíkur, krafðist hann þess, að þeir
yrðu tafarlaust settir á land, og kvaðst
hætta við förina að öðrum kosti. Og nú
urðu Klakksvíkingar að beygja sig unt í
fyrsta skipti síðan deilan Halvorsen
hófst. Báturinn sneri við, og blaða-
mennirnir voru scttir á land í Þórshöfn,
hvort sem þeim likaði það betur eða
verr. Síðan var haldið rakleitt til Klakks-
víkur.
Þessgetur ekki, hverniggestinum leist
á víggirðingar Klakksvíkinga og vopna-
búnað. En hliö var upp látið og bátnum
leyft að sigla inn á milli tundurduflanna,
sem vögguðust letilega á ládauöum
vognum, hlaðin sprengiefni.
Viggó Kampmann reyndist viðræðu1
góður, og þóttust Klakksvíkingar skilja,
að hann vildi nokkuð til sætta vinna. Var
á ýmsu imprað, þótt ekki teldi Kamp-
mann sig geta heitið neinu fyrr en að
fengnu samþykki dönsku stjórnarinnar.
Kom þar- að. lokunt tali ltans og fyrir-
ntanna í Klakksvík, að annar viðræðu-
fundur skyldi haldinn í Þórshöfn daginn
eftir í viðurvist færeysku ráðherranna.
Áttu að sækja hann fimnttán bæjar-
stjórnarfulltrúar úr Norðureyjum.
Kampmann sneri síðan aftur til Þórs-
hafnar til þess að búa sig undir næsta
fund. Er skemmst af því að segja, að
honum tokst að semja drög að sam-
komulagi, er virtist getá firrt vand-
ræðum, þótt sumir hafi ef til vill fallizt á
það hálfnauðugir. Var annars vegar sá
háski, sem stafaði af lengra þrátefli - á
hinn bóginn vandkvæði Klakksvíkinga á
því að halda bæjarbúum hervæddum til
langframa. Þar hafði nú ríkt hernaðar-
ástand í hálfan mánuð, vinna legið að
miklu Jeyti niðri og viðbúið, að vistaþrot
bættist ofan á.