Tíminn - 23.02.1984, Blaðsíða 8

8
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gisli Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason.
Skrifstofustjóri: Ragnar Snorri Magnússon. Afgreiöslustjori: Siguriur Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V.
Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrímsson.
Umsjónarmaður Helgar-Tímans: Atli Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, Baldur Kristjánsson, Friðrik Indriðason, Guðmundur Sv .
Hermannsson, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni Kristjánsson,
Jón Ólafsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (íþróttir), Skafti Jónsson.
Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson.
Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árn'i Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristín Þorbjarnardóttir, Flosi Kristjánsson, Guðný Jónsdóttir
Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar: Síðumúla 15, Reykjavik. Sími: 86300. Augiýsingasimi
18300. Kvöldsímar: 86387 og 86306. 1
Verð I lausasölu 20.00, en 22.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 250.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Blaðaprent hf.
Boginn er spenntur
til hins ýtrasta
■ Það er ekki ofmælt hjá Steingrími Hermannssyni forsætis-
ráðherra að með aðalkjarasamningi þeim, sem fulltrúar
Alþýðusambands fslands og Vinnuveitendasambands íslands
undirrituðu í fyrradag, hefur boginn verið spenntur til hins
ýtrasta. Það má litlu muna, ef stórt verðbólguflóð á ekki að
skella yfir að nýju.
Samkvæmt þessum samningi mun kaupgjald í landinu
verða 13% hærra í byrjun næsta árs en það er nú.
Meðaltalskauphækkun á þessú ári verður hins vegar ekki
nema rúm 6-7%, þar sem engin hækkun verður tvo fyrstu
mánuðina og síðan verða hækkanir í áföngum.
Kauphækkunin á þessu ári verður þannig um þriðjungi
meiri en ríkisstjórnin gerði ráð fyrir, þegar gengið var frá
fjárlögum fyrir árið. Þarvargert ráðfyrir4% kauphækkun.
Sú áætlun byggðist m.a. á því, að útsvarsbyrðin yrði ekki
meiri á þessu ári en á árinu 1983. Frá þeirri reglu var hins
vegar stórkostlega vikið, þegar gengið var frá fjárhagsáætlun
Reykjavíkurborgar fyrir árið 1984. Eftir það var ljóst, að 4%
reglan, sem ríkisstjórnin vildi miða við, var úr sögunni. Það
staðfesta líka nýju kjarasamningarnir.
Launþegar munu áreiðanlega segja, að þeir séu ekki miklu
bættari með 6% meðaltalshækkun á árinu. Vissulega má færa
það til sanns vegar, hvað hina launalægri snertir.
Undir þeim kringumstæðum, sem nú eru, hefði hins vegar
meiri kauphækkun ekki komið að notum. Á móti meiri
hækkun hefði ekki aðeins komið meiri verðbólga, heldur
stóraukin hætta á atvinnuleysi.
Þótt meðáltalskauphækkun á árinu verði ekki nema 6-7%,
mun það reynast ýmsum atvinnufyrirtækjum um megn og því
veruleg hætta á, að hinir nýju kjarasamningar leiði til
atvinnuleysis.
Líklegt þykir, að hinir nýju kjarasamningar verði sam-
þykktir af hálfu atvinnurekenda, en óvíst um afstöðu sumra
verkalýðsfélaga, þótt líklegt sé að meginþorri þeirra sam-
þykki hann.
Við nánari athugun hlýtur mönnum að verða ljóst, að það
er verri kosturinn að efna nú til harðra átaka, sem aldrei gætu
endað nema með ósigri. Mesti ósigurinn myndi verða sá, ef
hækkun kaupgjaldsins yrði meiri undir ríkjandi kringumstæð-
um, því að óhjákvæmileg afleiðing þess yrði meiri verðbólga
og meira atvinnuleysi.
Sérstök ástæða er til að fagna þeim þætti nýju kjarasamn-
inganna, að hlutur þeirra, sem hljóta lægstu laun, er nokkuð
bættur, þótt enn freJcari leiðréttingar sé þörf.
Þáttur ríkisins
■ - Það er ljóst, að samkomulag hefði ekki náðst milli aðila
vinnumarkaðarins, ef ríkisstjórnin hefði ekki kornið til
aðstoðar og fallizt á að auka verulega framlag ríkisins til að
bæta kjör þeirra, sem lakast eru settir.
Þetta sannar réttmæti þess, sem Framsóknarflokkurinn-
hefur haldið fram, að ríkið verður að hafa hönd í bagga við
gerð kjarasamninga. Aðilar vinnumarkaðarins einireru ekki
færir um að leysa þessi mál svo vel sé.
Þetta þýðir, að ríkið verður í vaxandi mæli að fylgjast með
gerð kjarasamninga og hafa afskipti af þeim beint og óbeint.
Það verður að beita áhrifum sínum til aukinnar jöfnunar og
gæta hlutar þeirra, sem lakast eru settir.
Ráðstafanir þær, sem ríkisstjórnin hefur heitið að gera til
þess að bæta hlut þeirra launalægstu, hafa verulega aukin
útgjöld í för með sér. Reynt verður að mæta þessu með
sparnaði á öðrum sviðurn, en óvíst að það nægi.
Mikil hætta er jafnan á, þegar árferði er erl'itt, að ríkið
komist ekki hjá hallarekstri. Slíkt er eðlilegt, ef þess er
jafnframt gætt að safna í góðu árunum til hörðu áranna. Slík
hyggindi vilja því miður oft gleymast.
P.P.
Misjafnlega brugðist við
■ Þaö samkomulag, sem1
tekist hefur milli heildarsam-
taka verkalýðsfélaga og at-
vinnurekenda, erviðurkenn-
ing á því efnahagsástandi sem
ríkir hérá landi, ogjafnframt
lýsir það trú á þeirri efna-
hagsstefnu sem mótuð hefur
verið. Að vísu spennir það
bogann til hins ýtrasta, eins
og forstetisráðherra komst að
orði Um sanikomulagið, og
bjartsýnustu spár um verð-
bólgustigið í árslok munu
ekki standast. En eigi að
síður er hér ekki um neina
kollsteypu að ræða, og hafa
forystumenn launþega-
samtakanna sýnt bæði
ábyrgð og áræði með því að
efna ekki til þeirra átaka á
vinnumarkaði sem gætu haft
ófyrirsjáanlegar afleiðingar.
En það eru ekki allir jafn-
ánægðir með þessa útkomu.
Hún er fyrst og fremst ósigur
fyrir Alþýðubandalagið, sem
Ijóst og leynt hefur skarað að
glóðum ósamlyndis og lagst
gegn öllu samkomulagi um
frið á vinnumarkaði og varð-
ar þá hvorki úm þjóðarhag
eða afkomu launþega.
Varaformaður Alþýðu-
bandalagsins túlkar vel sjón-
armið forystunnar í viðtali
við Morgunblaðið. Hún varð
fyrir svörum í fjarveru Sva-
vars Gestssonar, sem nú
heldur sig víðs fjarri góðu
gámni,- Vilborg segir: „Eg
hef ekki haft tök á að kynna
mér þetta samkomulag ná-
kvæmlega, en það sem ég
.veit um þetta veldur mér
miklum vonbrigðum og er ég
algjöriega á móti þessu.
. Ég er bæði óánægð með
_þá litlu kauphækkun sem
samið var um og hvað samið
er til langs tímá. I mesta lagi
hefði verið hægt að semja til
þriggja mánaða miðað við
svona smánarlega lága pró-
sentuhækkun. Mér finnst
verkalýðsforystan alls ekki
hafa látið á það reyna hvort
fólk væri tilbúið í harðari
aðgerðir til að knýja fram
hærra kaup".
Varaformaðurinn er ekk-
ert að skafa utan af hlutun-
um. Verkalýðsforystan hefur
■ Ásmundur Stefánsson.
brugðist Alþýðubandalaginu
og fallist á samkomulag sern
tryggir vinnufrið í landinu í
rúmt ár að minnsta kosti.
Þjóðviljinn lætur hjá-líða
að leggja pólitískt mat á
samkomulagið, en slær því
upp á tveimur stöðum eftir
Steingrími Hermannssyni
forsætisráðherra að það sé
mikill sigur fyrir ríkisstjórn-
ina.
Ásmundur Stefánsson
forseti Alþýðusambands ís-
lands lítur raunsæjum augum
á málin: „Við hrópum ekki
húrra fyrir þessum samning-
um, en það var mat okkar að
þessi kostur væri betri en að
efna til átaka á vinnumarkað-
inum. Ég vil taka það fram,
að þessi samningur felur ekki
í sér mat á hinum réttmæta
hluta launafólks í þjóðar-
tekjunum að okkar mati, en
hann á að tryggja óbreyttan
kaupmátt frá síðasta fjórð-
ungi ársins 1983.“ Ásmundur
sagði ennfremur á blaða-
mannafundi þar sem sam-
komulagið var kynnt: ,.Þá er
gerð hér alvarlegri tilraun en
áður hefur verið gerð til þess
að rétta hlut þeirra sem verst
eru settir í þjóðfélaginu sér-
staklega".
Hér gætir ólíkra viðhorfa,
sem sýna vel að innan
Alþýðubandalagsins eru að-
ilar sem taka á málum af
ábyrgð og skella ekki skolla-
eyrum við því efnahagslega
hættuástandi, sem skapast
gæti ef stoðunum er sparkað
undan stefnu ríkisstjórnar-
innar í efnahagsmálum. En
■ Vilborg Harðard.
þar eru einnig uppi raddir um
að það sé þjóðinni fyrir bestu
að ala á úlfúð og skapa sem
mesta ókyrrð og taka ekkert
tillit til þeirra aðstæðna sem
búið er við.
Guðmundur J. Guð
mundsson formaður Dags-
brúnar og Verkamanna-
sambands íslands hefur lýst
sig andvígan samkomulaginu
og boðar, að hann muni mæla
gegn því. Til þess hefur hann
fullan rétt, en það mun koma
í ljós síðar hvaða greiða hann
gerir umbjóðendum sínum
með þeirri ákvörðun.
Boginn spenntur
hátt
Steingrímur Herntannsson
forsætisráðherra hefur lýst
yfir ánægju með samkomu-
lagið, en varar jafnframt við
því að því fylgdu margir
óvissuþættir varðandi fram-
vindu efnahagsmáia, en
markmiðið er óbreytt, að
halda verðbólguþróuninni í
lágmarki, sem vonandi tekst.
Steingrímur segir m.a. í
viðtali við Tímann:
Forsætisráðherra sagðist
fagna því mjög að samningar
hefðu náðst, og ef vinnu-
friður fengist næstu 15 mán-
uði, þá skapaði það svigrúm
til þess að snúa sér ötullega
að þeirri uppbyggingu sem
þyrfti að. hefjast í þjóðfélag-
inu í kjölfar hjöðnunár verð-
bólgunnar.
Aðspurður hvort einkum
væri um það rætt að færa
þessar 320 .til 330 milljónir
■ Steingrímur Hermannsson
sem taldar eru vera fyrir
hendi til aðstoðar við lág-
launafólkið, frá, niður-
greiðslum landbúnaðarvara
sagði forsætisráðherra: „Það
er ekkert ákveðið hvaðan
fjármagnið kemur. Það verð-
ur allt að vera háð samkomu-
lagi og nánari athugun, en
auðvitað getur komið til
greina að einhver tilfærsla
verði á niðurgreiðslum."
Forsætisráðherra sagði að
menn yrðu að gæta að því, að
þótt boginn væri spenntur til
hins ítrasta í þessum samn-
ingi, þá væri það líka kostn-
aðarsamt að hafa vinnudeilur
og átök á vinnumarkaðnum.
Forsætisráðherra sagðist
telja að kauphækkanirnar
sem um var samið í þessum
samningi, þýddu liðlega 6%
hækkun á ársgrundvelli, mið-
að við desemberverðlag.
Hann sagði jafnframt að
þessir samningar gætu haft
það í för með sér að verð-
bólgan yrði eins og einu pró-
sentustigi meiri á þessu ári, en
annars hefði orðið, en út-
reikningarnir væru svo við-
kvæmir og óvissuþættir svo
miklir, að erfitt væri að segja
nokkuð ákveðið þar um.
„VSÍ telur að þrátt fyrir þessa
samninga, þá verði hægt að
Italda verðbólgunni niðri í
10% í árslok, og vonandi
verður það", sagði forsætis-
ráðherra „en þetta fer náttúru-
lega eftir svo fjölmörgum
þáttum, eins og gengi dollar-
ans, viðskiptakjörum og fjöl-
mörgu öðru, að ekki er rétt
að fullyrða neitt þar um“.
fréttir!
Opið bréf til útvarpsráðs
■ Ráðstefnan „Er fátækt á íslandi - kemur mér það við?“ var fjölsótt og því
greinilegt að mörgum þykir að sér komi þetta efni við. Sérstaklega var áberandi hve
margt var þar af ungu fólki, sem giska má á að margt hvert geri ekki mikið af að
sækja ýmisskonar ráðstefnur og fundi, enda margir með börn sem oft er erfltt að taka
með sér á slíkar samkomur.
■ Þann 11. febrúar sl. var haldin
ráðstefna á vegum Framkvæmdahóps
Samhygðar um félags og atvinnumál.
Ráðstefnan bar yfirskriftina: „Er fátækt
á íslandi. Kemur mér það við. Hvað er
hægt að gera strax?“ Ráðstefnan var
undirbúin af Framkvæmdahópnum
ásamt fjölda fólks sem býr við þessar
erfiðu aðstæður. Á þessari ráðstefnu
töluðu sem einstaklingar alþingismenn,
ráðherrar, verkalýðsleiðtogar og fólk úr
. hópi okkar sem búum við þessar erfiðu
aðstæður. Ráðstefnugestir voru um 200
manns. Eftir að framsögumenn höfðu
lokið máli sínu skiptu ráðstefnugestir,
ásamt framsögumönnum, sér í umræðu-
hópa og kom síðan hver hópur með
tillögur um úrbætur til lausnar því
neyðarástandi sem nú ríkir. í lok fundar-
ins var samþykkt eftirfarandi ályktun:
Ráðstefnan vísar því á bug að fátækt
þurfi að vera til á íslandi á árinu 1984.
Sérstaklega er það skammarlegt og
heimskulegt að búa með slíkum hætti að
börnum, sem saklaus verða fyrir miklu
félagslegm misrétti. Sá hugsunarháttur
sem leyfir slíkt er siðlaus og á rætur sínar
í því að almenningur og ráðamenn á
flestum sviðum, setja sig ekki í spor
annarra og láta sig ekki varða um aðra.
Úrlausnir verða að koma tafarlaust.
En þó allar þær tillögur sem fram hafa
komið á ráðstefnunni yrðu framkvæmd-
ar, þjóna þær hins vegar litlum tilgangi
ef ekki verður breyting á því hugarfari
sem liggur að baki þessu neyðarástandi,
fátæktinni. Málin myndu fljótlega færast
í sama horf. Mannleg viðhorf í öndvegi.
Að lokum ákvað fólk úr hópi þeirra
sem búa við þetta óviðunandi ástand að
fara með tillögur og ályktun fundarins til
forsætisráðherra og bera þar fram mál
sitt milliliðalaust.
Einnig ákvað þessi hópur að leita
samstöðu með öllum þeim sem vilja
vinna að lausn þessara mála og breyta
þeim heimskulega hugsunarhætti sem
leyfir þetta ástand.
Eftir ráðstefnuna fóru fulltrúar frá
ráðstefnunni til fréttastofu útvarps og
sjónvarps. A fréttastofu útvarps var frétt-
inni hafnað á þeim forsendum að hún
væri ekki fréttnæm, í sjónvarpi var hún
tekin til athugunar. En í hvorugum
þessara ríkisfjölmiðla hefur neitt komið
fram um ráðstefnuna.
Við sem þetta skrifum stöndum ekki
að ráðstefnum á hverjum degi og skiljum
ekki þá lítilsvirðingu sem ríkisfjölmiðl-
arnir sína okkur og aðstandendum ráð-
stefnunnar, með því að hundsa þetta
málefni sem allir ráðandi aðilar þjóðar-
innar hafa lýst yfir að sé brýunasta
úrlausnarefni dagsins í dag.
Við vonum að þessi afgreiðsla hafi
verið á misskilningi byggð og framvegis
verði málstað okkar gerð betri skil.
í nafni SAMSTÖÐU:---------19.2J984
Sonja N. Sigurðardóttir
Sigrún Gunnarsdóttir
Halidóra Steinarsdóttir
Sigríður Stefánsdóttir
Reinhold Richter
Jón Kjartansson
Jóhanna Axelsdóttir